×
2024’e umutlu giren piyasalarda yılın ilk haftasında kararsızlık görüldü. İç piyasalar kendi gündemine göre hareket ederken dış piyasalara duyarsızlığını sürdürüyor. Dış piyasalarda ise geçen yıl olumlu fiyatlanan “faiz indirim” beklentilerinin bir parça zayıflamasının etkisiyle risk iştahı azalmış durumda. ABD ve Avrupa merkez bankalarının bu yıl için faiz indirim beklentileri korunmakla birlikte olasılığı ve zamanı konusunda bir erteleme söz konusu. Olasılık yüzde 90’lardan yüzde 70’lere gerilerken mart ayı gibi başlaması beklenen faiz indirimlerinin haziran hatta yıl sonuna ertelenebileceği varsayımları öne çıktı. Bu kaygıya neden olan gelişmelere bakacak olursak; Son toplantıya ait Fed tutanaklarında üyelerin para politikasının bir süre kısıtlayıcı kalacağı ve faiz indirimlerinin verilere bağlı olacağı görüşlerine yer verildi. Bu durum faizlerin bir süre daha yüksek kalacağı beklentilerini de beraberinde getirdi.
ENFLASYONDA DÜŞÜŞ EĞİLİMİ DURDU
Diğer yandan enflasyondaki düşüş eğiliminin durması söz konusu. Baz etkisiyle de olsa Almanya ve Euro Bölgesi’nde yükselişler görüldü. Almanya’da geçici enflasyonu (TÜFE) aralıkta yıllık yüzde +3.7 (Beklenti: %+3.7, Önceki: %+3.2) olarak açıklanırken Euro Bölgesi enflasyonu (TÜFE) yüzde 2.9’a yükseldi. Kasım ayında yüzde 2.4 idi. Diğer yandan ABD istihdam verileri beklentilerden daha iyi gelirken bu durum faiz indirim beklentilerini zayıflatıyor. Cuma günü ABD’de tarım dışı istihdamı aralıkta +216 bin kişi (Beklenti: +170 bin Önceki: +199 bin) olarak açıklandı. Beklentinin üzerinde gelen verinin ardından ABD tahvil faiz oranlarında hafif yükseliş, dolarda değer kazanımı görüldü. Almanya ve Euro Bölgesi PMI verilerinde hafif yükselişler görülse de 50 seviyesinin altında kalması ekonomide yavaşlama ölçüsü olarak kabul ediliyor. ABD’de ise özellikle hizmet sektörünün etkisiyle ekonomi canlılığını koruyor. Yumuşak iniş halen geçerli. Ancak biraz bardağın boş tarafına bakılırsa; ekonomik aktivite yüksek iken enflasyonda düşüşün sürdürülmesi veya düşük kalması ihtimali biraz zorlaşıyor. Bu da faiz indirimlerini engelleyen bir durum.
Bir süredir gerek ABD, gerekse Avrupa merkez bankaları yetkililerinden “enflasyonda erken kutlama ve faiz indirimlerinde aşırı iyimserlik” konusunda uyarılar geliyordu. Son verilerle bu uyarıların çok da haksız olmadığı anlaşılıyor. Bu açıdan önümüzdeki hafta ABD enflasyon verisi oldukça önemli olacak. Bilindiği üzere merkez bankaları faiz kararlarında istihdam ve enflasyon verileri en önemli referanslar arasında yer alır. Son gelişmelerle bir beklenti değişiminden çok erteleme olasılığından söz edilebilir. Belki önümüzdeki aylarda enflasyon, istihdam ve büyümeye dair yeni verilerle tekrar faiz indirim beklentileri güç kazanacak. Bunu zamanla göreceğiz.
KÜRESEL EKONOMİDE BEKLENTİLER GERİLEDİ
Birleşmiş Milletler (BM), Türkiye ve küresel ekonomi için 2024 yılı büyüme beklentilerini düşürdü. Açıklamanın detayında; Devam eden riskler ve belirsizliklere bağlı olarak küresel ekonomik büyümenin 2024’te yüzde 2.4’e düşeceği tahmini yapıldı. Türkiye için ise, ekonomi yönetiminin enflasyon ile mücadele için para politikasını agresif bir şekilde sıkılaştırılması nedeniyle yüzde 2.7’e çekildiği görüşlerine yer verildi. Türkiye’nin büyümesi konusunda Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de aynı fikirde. Şimşek, “2024’e baktığımız zaman, büyüme zayıf seyredecek. Enflasyonda düşüş devam edecek. Daha destekleyici finansal koşullar daha gevşek bir para politikasına evrileceğiz” dedi. Şimşek’in açıklamalarından faiz indirimleriyle küresel ekonomide daha iyi bir büyüme beklentisi hissediliyor.
Dış piyasalar ile şöyle bir özet geçmek mümkün. Bir süredir fiyatlanan ve borsalarda yükselişe, tahvil faizlerinde düşüşe neden olan merkez bankalarından “faiz indirimi” baz senaryo olarak kalacak ama hemen gerçekleşmeyecek. Dış borsaların son günlerdeki zayıflığının altında yatan gerekçe daha çok bu minval üzerine. Bu durum son iki aydır Türkiye’ye akmaya başlayan yabancı portföy yatırımlarının (sıcak para) seyrini etkiler mi? Yüksek faiz ve uygulanan ekonomik program yabancılar için cazibesini ne ölçüde koruyacak? Bunu da zaman içinde göreceğiz. Bir parça etkilemesi muhtemeldir. Türkiye’nin CDS priminin dış piyasa koşulları değişmeye başlayınca tekrar kritik seviye olan 300’ün üzerinde çıkması bunun bir sinyali olarak kabul edilebilir. Nitekim TCMB verilerine göre 2023 yılının son haftasında; Hisse senetlerinde 39.9 milyon dolar, tahvil bonoda 5.1 milyon dolarlık yabancı yatırımcı alımları gerçekleşirken son haftaların en düşük rakamı oldu. Biraz ilgi azalması söz konusu. Tabii ki gelecek haftalara da bakmak gerekecek.
2023 tamamlanıp 2024 yılına merhaba derken devreden bakiye yine de fena sayılmaz. Deprem, savaş, seçim gibi çok önemli gelişmelere rağmen Borsa İstanbul yılı primli kapatıyor. BIST100 Endeksi’nde 2022 yılı performansının ve enflasyonun altında kalındı ama yaklaşık yüzde 35’lik bir prim söz konusu. Seçim sonrası yeni ekonomi yönetimiyle değişen, yüksek faize dayalı politika alternatif piyasaları hareketlendirdi. Faiz, döviz ve altın enflasyon karşısında borsaya göre nispeten yatırımcısını korudu.
EKONOMİ PROGRAMI ÖNEMLİ REFERANS
2024 yılı için piyasaların en önemli referansı uygulanan ekonomi programı olacak. Program dış ve iç finans çevrelerinden kabul görmekle birlikte yabancı yatırımcılardan portföy girişleri söz konusu. Önce yüksek faize bağlı olarak tahvil bonoya gelmişlerdi. Sonraki aşamada hisse senetlerinde de iki aydır kesintisiz alımları devam ediyor. Hisse ve tahvilde toplam alımları yaklaşık 3.5 milyar dolar civarında. İki ay için iyi bir rakam.
Öte yandan Türkiye’nin risk primi ve Eurobond faiz oranlarında düşüş eğilimi sürüyor. S&P’nin Türkiye’nin kredi görünümünü pozitife çekmesi sonrası kredi notunda artırım beklentileri yükseldi. Ancak bu görünümün korunması için mevcut ekonomi programının sürdürülmesi kilit rol oynuyor.
YERLİ YABANCI FARKI BELİRGİN
Mart ayındaki seçim öncesi veya sonrası için uygulanan ekonomik modelde bir değişim beklenmiyor. Enflasyon ile mücadelede ciddi bir mesafe alınırsa o zaman ekonomi biliminin gereği olarak bir gözden geçirme beklenebilir. Bu çerçevede yabancı yatırımcılar ekonomi programına ve uygulayan ekibe inanıp, güvenip yatırım yapmaya başladılar. Henüz piyasayı taşıyacak güce rakam olarak ulaşıldığını söylemek zor. Ama bu durum yerli yatırımcı için daha geniş vadede bir referans olabilir. Son günlerde yükselişini sürdüren Borsa İstanbul’daki yabancı takas saklama oranı yüzde 38’i geçti.
Yabancı ve yerli yatırımcı arasında bir bakış farkı son yıllarda çok belirgin bir hal aldı. Borsa İstanbul’un ralli yaptığı 2022 yılında yabancı payı yüzde 60’lardan yüzde 30’un altına kadar gerilemişti. Yabancı satarken yerli alıyordu. Bu günlerde yerli yatırımcı borsadan uzak dururken yabancı alımları iki aydır devam ediyor.
PİYASALAR yılın son haftasına dalgalı bir seyirle girerken Borsa İstanbul toparlanmakta zorlanıyor. Bunun gerekçelerine bakacak olursak; yüksek faiz ve yerli yatırımcının piyasaya katılımındaki zayıflık olarak özetlemek mümkün. Yabancı yatırımcının devam eden ilgisine karşılık yerli yatırımcının katkısı yeterli değil. Yabancı alımlarının da borsayı taşıyacak güce ulaştığını söylemek zor. TCMB faiz artırımlarıyla yükselen mevduat faiz oranları hisse senetleri için risk iştahını azaltan önemli bir alternatif olarak geçerliliğini koruyor.
Mevduatın büyüklüğüne göre yüzde 50 seviyelerine erişen faiz garanti bir getiri. Borsa İstanbul’da bu oranda bir kazanç öngörüsü bu aşamada çok güçlü görülmüyor. Ancak uygulanan ekonomik program ve parasal sıkılaşma politikası dış finans çevrelerinden sermaye çekmeye başladı. Yabancının ilgisi artmaya devam ederse bu durum Borsa İstanbul’a bir katkı sağlayabilir.
DÖVİZDE GEVŞEME YOK
Faiz dışında hisse senedinin önemli rakipleri altın, döviz, gayrimenkul olarak sayılabilir. Döviz kurlarında çıkış eğilimi sürüyor. Ancak; cari açığın son iki ayda yerini fazlaya bırakması ve yıllık açık tutarının 50 milyar dolara kadar gerilemesi, TCMB brüt rezervlerinin tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 142.5 milyar dolara yükselmesi önemli. Yüksek faiz faktörü de olaya dahil edildiğinde döviz kurlarını yukarı çekecek parametreler zayıflıyor. Buna rağmen döviz kurlarındaki yükselişin korunuyor olmasını biraz da artan döviz rezervleriyle izah etmek gerekecek.
Konut fiyatları için de benzer şeyler söylenebilir. Yüksek faiz ve fiyatların erişimi zorlaştırması talebi olumsuz etkileyince bu yöne ilgi azaldı. İhtiyaç için konut alımları dışında yatırım amaçlı alımlar önemli ölçüde ertelenmiş durumda.
YILIN KAZANDIRANI ALTIN
Altın ise bu yıl yüzde 75’lik getirisiyle en kazançlı yatırım aracı oldu. Dış piyasalarda ons fiyatındaki yükselişe iç piyasalarda dolar/TL kurundaki artış da eklenince gram/TL altın fiyatının primi açık ara öne geçti. ABD ve Avrupa merkez bankalarından 2024 yılında faiz indirimi bekleniyor. Bu vesileyle altın halen yükseliş potansiyelini koruyor.
Son dönemde piyasalarda iyimser hava hakim. Dışarıdaki olumlu havaya iç piyasalar da uyum sağlamaya başladı. Bu iyimserliğin arkasında son haftalarda artan yabancı sermaye girişlerinin payı önemli. Hatırlanırsa, geçtiğimiz yazılarımızda sıkça vurguladığımız, hatta başlığa taşıdığımız yabancı yatırımcı girişleri 8 Aralık ile biten haftada; hisse senetleri ve tahvil bono toplamı olarak uzun bir aradan sonra ilk defa 1 milyar dolar sınırını geçti.
TCMB verilerine göre yabancı yatırımcıların aynı haftada; Hisse senetlerinde alımları 562 milyon dolar, tahvil bonoda ise 891 milyon dolar olmak üzere toplamda 1.45 milyar dolar oldu. Yabancı girişleri son 1.5 aylık (6 haftalık) periyotta ise; hisse senetlerinde 1.36 milyar dolar, tahvil bonoda 1.3 milyar dolara ulaştı. TCMB brüt rezervleri yine aynı haftada 141.3 milyar dolar ile yeni bir rekora imza attı. 2.7 trilyon TL’ye çekilen kur korumalı mevduattaki (KKM) azalış eğilimi ise ivme kaybetmekle birlikte devam ediyor. Yüksek faiz ve Türkiye’ye artarak devam eden döviz girişleri ile cari açığın son iki aydır fazlaya dönmesi döviz kurlarında yatay seyri beraberinde getirdi. Bu durumun KKM üzerindeki etkisi bariz şekilde hissediliyor. Seçim sonrası uygulanan ekonomik program meyvelerini vermeye devam ediyor.
CDS KRİTİK EŞİK 300 PUANIN ALTINDA
Para girişleri yanında Türkiye’nin 5 yıllık risk primi (CDS) uzun bir aradan sonra kritik eşik olarak görülen 300 seviyesinin altına çekildi. Türkiye’nin tahvil ve Eurobond faiz oranlarında ise gerileme var. Bu düşüşte dış piyasa koşullarındaki iyileşmenin de katkısını dikkate almak gerekir. Ayrıca yabancı yatırım bankalarının olumlu görüşleri yanında geçtiğimiz günlerde kredi derecelendirme kuruluşu S&P’nin Türkiye’nin “görünümünü yükseltmesi” kayda değer bir gelişme. Moody’s ise cuma günü akşamı beklenen değerlendirmesini yapmadı.
YÜKSEK FAİZ ETKİSİ
Türkiye finans piyasasına para girişleri önce yüksek faiz nedeniyle tahvil bonoda başlamıştı. Sonra hisse senetlerine yansıdı. ABD ve Avrupa başta olmak üzere merkez bankalarının faiz artırımlarına son vermesiyle gelecek yıl için faiz indirim beklentileri güç kazandı. Buna bağlı olarak; ABD ve Almanya tahvil faiz oranlarındaki görülen düşüşlere karşılık devam eden TCMB’nin faiz artırımlarıyla iç piyasalarda oluşan yüksek faiz ortamı “carry trade” uygulamalarının önünü açan bir gelişme. Dolayısıyla düşük faiz ortamından daha yüksek faize akım olasılığı artıyor. Türkiye’ye son yabancı girişlerinde bu etkiyi de dikkate almak gerekir.
YERLİ YATIRIMCI ÇIKIŞA KATILIYOR
PİYASALARDA yön konusunda paranın seyri önem arz eder. Para ve talep hangi yöne evrilirse o yatırım aracı primlenir. Son dönemde Borsa İstanbul’da yabancı yatırımcı girişlerinde artış var. Rakam olarak belki çok büyük tutarda değil ama bir ayı aşan zamandır tahvil bono ve hisse senetlerinde yabancı alımları söz konusu. Sıcak para (portföy yatırımları) sonrası doğrudan yatırımlar gelecek mi sorusunun cevabını zamana bırakmak gerekir. Portföy yatırımlarının ardından genelde doğrudan yatırımların da gelmesi beklenen bir gelişmedir. Fakat bunun için dış ve iç piyasa koşullarının korunması gerekecek.
OLUMLU TEPKİLER DEVAM EDİYOR
Dış piyasalarda devam eden iyimserlik içeriye aynı ölçüde yansıma göstermiş değil. İç piyasalarda; seçim sonrası uygulamaya konulan ekonomi programının etkilerini henüz enflasyon gibi makroekonomik verilerde çok fazla görmüş değiliz. Ancak gerek iç gerekse dış finans çevrelerinden olumlu tepkiler almaya devam ediyor. Türkiye’ye sıcak para girişlerinin yanı sıra risk primi (CDS) geçtiğimiz aylara göre yarı yarıya düştü. Borçlanma maliyetleri (Eurobond faizleri) geriledi. Kredi derecelendirme kuruluşlarından S&P, Türkiye’nin kredi not görünümünü son dört ayda iki defa yükseltti ve pozitife çevirdi. Piyasalar sonraki adım olarak not artışı bekliyor. 15 Aralık Cuma günü Moody’s de Türkiye’nin kredi notu konusunda görüş açıklayacak. Beklentiler S&P benzeri bir değerlendirmenin gelmesi yönünde.
Para ve iktisat teoirisine uygun politikalar meyvesini vermeye başladı. Yabancılar daha yoğun giriş için hem programın uygulamasını biraz daha görmek hem de yerel seçimlerin yapılmasını bekliyor olabilirler. Veya benzer şekilde ön almak için küçük montanlı girişler sürebilir. Bunu zamanla göreceğiz. Ancak şimdiye kadar gözlenen durum, küçük rakamlarla istikrarlı bir yönelimin başladığı şeklinde. Hisse senetlerinde son beş haftalık yabancı alımları 800 milyon doları bulurken tahvil bonodaki alımlar 400 milyon doları geçti. Diğer yandan, TCMB rezervlerindeki artışla birlikte kur korumalı mevduattaki (KKM) düşüş devam ediyor. TCMB brüt rezervleri 140.1 milyar dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Yabancı ilgisinin artmasına karşılık yerli yatırımcının risk iştahında bir azalma var. Bunu BIST100 Endeksi’nin seyri ve işlem hacminden bir parça görmek mümkün.
YERLİ KATILIMCI ZAYIFLADI
Günlük işlem hacmi 100 milyar TL’nin altında seyrediyor. Yükseliş denemeleri yeni katılımların yetersizliği nedeniyle güç kazanamıyor. Bu noktada; TCMB faiz artırımlarıyla yükselen mevduat ve tahvil faiz oranları, ayrıca uzun süredir devam eden halka arzlar ile piyasadan para çıkışlarının yoğunluğuna bağlamak mümkün. Mevduat faizlerinin yüzde 40-50 bandında dolaştığı bir ortamda üstelik primli görünümdeki bir borsaya yerli yatırımcı katılımının zayıf kalması olağan bir durum. Fakat borsada fırsat bitmez. Belki geçen yıl gibi herkesin kazandığı bir ortam yok ama, hissesini bulan yine primini alacaktır. Seçicilik daha çok önem kazanmış durumda. Gerçi hisse seçimi her zaman önemliydi. Bununla birlikte yüksek faizin bir diğer etkisi şirket bilançolarında görülebilir. Artan faize bağlı olarak yavaşlayan bir ekonomide şirket kârları da doğal olarak azalacaktır.
Özetle; yabancı yatırımcının artan ilgisine karşılık yerli yatırımcı temkinli görünümünü korurken Borsa İstanbul’da toparlanma çabaları sürüyor.
PİYASALAR yılın son ayına olumlu giriş yapıyor. Borsa İstanbul’da tepki çıkışı, faiz ve döviz tarafında ise daha dengeli bir görünüm var. Birbirine alternatif para (faiz, döviz) ve sermaye piyasalarının (hisse senetleri) aynı yönde hareketi devam ediyor. Ancak faiz ve dövizde yükseliş eğilimi sürmekle birlikte ivme kaybı var. Yükselen faizler ile cari açıktaki azalma ve sıcak para girişlerinin döviz kurları üzerinde etkisi zayıf da olsa hissedilmeye başlandı.
2024 yılı için enflasyon beklentilerinin aşağıya çekilmesi gösterge tahvil faiz oranlarında kendini gösterirken tahvil bonoda son haftalardaki yabancı alımları faizdeki gerilemeye katkı yapan bir durum. Gösterge tahvil faizi yüzde 40’ın altına geriledi. Ancak Borsa İstanbul’da tepki çıkışı henüz güç kazanmış görülmüyor. Diğer taraftan BIST100 Endeksi’nde yükselişin devamı için yeterli gündem oluşmaya başladı.
YENİ NOT ARTIŞLARI GELEBİLİR
Kredi derecelendirme kuruluşu S&P’nin takvim dışı bir kararla Türkiye’nin görünümünü “durağandan pozitife” yükseltmesi sürpriz ve olumlu bir gelişme. Eylül ayında hatırlanırsa negatiften durağana revize etmişti. Bunun bir sonraki adımı not artırımı olabilir. 15 Aralık’ta Moody’s’den takvim gereği Türkiye’nin kredi notu açıklaması bekleniyor. Büyük bir olasılıkla S&P benzeri bir açıklama oradan da gelebilir.
S&P’nin yaptığı değerlendirmelerde; ekonomide dengelenme, TCMB rezervlerindeki toparlanma, cari açıkta daralma beklentileri gibi satır başlıkları var. Bir süredir Türkiye’nin uyguladığı ekonomi politikasına dış kaynaklı destek ve övgü mesajları geliyordu. Bunu Türkiye’nin 340’ın altına gerileyen risk primi (CDS) ve son haftalarda hisse senetleriyle tahvil bonoya gelen yabancı alımlarından görmek mümkün. TCMB verilerine göre 24 Kasım ile biten haftada yabancı yatırımcılar, 214.8 milyon dolarlık hisse senedi alırken tahvil bonodaki alımları 96.8 milyon doları buldu. Son dört haftadır kesintisiz alım yapan yabancı yatırımcıların hisse senetlerinde bir aylık alımları 427 milyon dolara ulaştı. Tahvil bonodaki aylık alım tutarı ise 260 milyon dolar civarında oluştu.
REZERVLER TAKİPTE
Yine 24 Kasım haftasında; TCMB brüt rezervleri ise 2 milyar dolarlık artışla 136.5 milyar dolara, bankalardaki yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı da 600 milyon dolarlık yükselişle 176 milyar dolara ulaştı. Bu arada kur korumalı mevduattaki (KKM) erime hız kesti ve 29 milyar TL düşüşle 2.7 trilyon TL oldu. TCMB’nin cuma günü yayınladığı tebliğle bankalar, döviz dönüşümlü kur korumalı hesaplara politika faizinin altında faiz verebilecek ancak bu oran, politika faizi olan 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 85’inden daha düşük olamayacak. Böylece standart TL mevduat desteklenirken döviz dönüşümlü kur korumalı mevduata (KKM) verilen faizin cazibesinin azaltılması hedeflendi.
İç piyasalar geçen hafta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) faiz kararına odaklandı. TCMB’den ‘sürpriz’ faiz artırımı geldi. Piyasa beklentisi ağırlıklı olarak 250 baz puanlık artış yönündeydi. Ancak 500 puanlık bir artırım oldu. Toplantı metnindeki; “Dezenflasyonun tesisi için gerekli parasal sıkılık düzeyine önemli ölçüde yaklaşıldığını değerlendirmiştir. Bu çerçevede, parasal sıkılaştırma hızı yavaşlatılacak ve sıkılaştırma adımları kısa bir zaman diliminde tamamlanacaktır” açıklaması oldukça dikkat çekti. Bu açıklama, faiz artışının önümüzdeki ay toplantıda son kez olacağı ve miktarsal parasal sıkılaşmanın süreceği şeklinde değerlendirildi.
POZİTİF REEL FAİZE DOĞRU
TCMB’nin bu kararıyla mevduat, kredi, tahvil faiz oranlarının daha da artması muhtemel bir gelişme olacak. Bu durum faizin hisse senetleri ve Borsa İstanbul için daha ciddi bir alternatif ve rakip olarak güç kazanması demek. Mevduat faiz oranlarının yüzde 50’yi aşması, olası bir gelişme. Risksiz bir getiri. Üstelik, ekonomi yönetiminin yüzde 36’lık 2024 enflasyon tahmini tutarsa artık pozitif reel faiz söz konusu. Hatırlanırsa bugüne kadar negatif reel faiz vardı. Negatif faiz, enflasyondan korunma ve enflasyona karşı getiri arayışıyla tasarruf sahiplerini borsa ile konut gibi yatırım araçlarına yöneltmiş, ciddi getirilere de neden olmuştu.
SEÇİCİLİK ARTACAK
Bu aşamada ise tam tersi bir görünüm hakim. Risk içermeyen, enflasyona karşı koruyan bir yatırım aracı varken riskli yatırımlara ilginin zayıflaması olağan bir gelişme olarak görülebilir. Basit bir hesapla; mevduat faizi yüzde 50 olursa, borsada bu kazancı elde etmek için BIST100 Endeksi’nin 12.000 olması gerekecek. Endeks 12.000 olur mu? Ciddi bir yabancı girişi olursa neden olmasın? Ama bunu şimdiden söylemek veya iddia etmek zor.
BORSADA FIRSAT BİTMEZ
Yüksek faiz yerli yatırımcının risk iştahını biraz azaltabilir. Yoğun halka arzlarla yerli yatırımcı ilgisinin bir kısımını o yöne transfer etmişti. Ama “Borsada fırsat bitmez” diye de kabul gören bir söz var. Hissesini bulan yine primini alacaktır. Bu da seçiciliğin çok daha artacağı anlamına geliyor. Diğer yandan; yüksek faiz, genel ekonomide yavaşlama ve şirketler bazında daha düşük kâr beklentilerini de beraberinde getiriyor.
Kesinlikle tavsiye olarak görülmemesi ricasıyla dip not olarak; Lüks tüketim, konut, otomotiv talep kısılmasını ilk hissedecek sektörler arasında telaffuz edilebilir. Talep elastikiyeti bire yakın, yani talebin korunacağı veya daha az etkileneceği sektörler; gıda, sağlık, perakende olarak sayılabilir.
YÜKSEK faiz alım getirdi. Piyasalarda dengeler kurulmaya başlandı. Borsa İstanbul’da BIST100 Endeksi 7.000 seviyesine yaklaştıkça alım geldi. Döviz kurlarında küçük adımlı yükseliş eğilimi korunuyor. Tahvil bonoda ise sert yükselişe bağlı olarak gelen alımlarla gevşeme var. Gösterge bono faiz oranı yüzde 42’nin üzerini görüp 40 seviyesine kadar geriledi.
YENİ POLİTİKANIN ETKİLERİ
Yeni ekonomi yönetiminin uyguladığı politika etkilerini hissettirmeye başladı. TCMB verilerine göre 10 Kasım ile biten haftada yabancı yatırımcılar; hisse senetlerinde 7.3 milyon dolar, tahvil bonoda 131 milyon dolarlık alım yaptılar. Son dönemde tahvil bonodaki en yüksek alımı gerçekleştirdiler. 2024 yılı için orta vadeli programda enflasyon hedefinin yüzde 36 olduğunu hesaba katarsak mevcut bono faiz oranı bir miktar reel pozitif faiz de içeriyor. Ama 2024 yılı için verilen enflasyon hedefinin tutturulması gerekecek. Uzun yıllardır enflasyon hedefleri hep şaştı. Dileriz bu defa tutar. Mevcut parasal sıkılaşma ve faiz politikası devam ederse piyasalar 2024 yılında enflasyonda gerileme bekliyor.
DÖVİZ KURLARI ÖNEMİNİ KORUYOR
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 12 Ekim’de, ‘pozitif reel faizin enflasyon beklentilerini dizginlemek için olmazsa olmaz bir konumda olduğunu, Türkiye’nin pozitif reel faize yaklaştığını’ söylemişti. Bu arada, yabancı finans çevrelerinden Türk tahvillerine yükselen faizler nedeniyle ilginin artabileceğine dair görüş ve değerlendirmeler gelmeye devam ediyor (Deutsche Bank, BNP Paribas).
TCMB dünyada en yüksek faizi veren ilk 5 ülkeden biri. Türkiye Hazinesi de dünyada en yüksek faiz veren ilk 10 ülke arasında. Enflasyonda da ilk 10’un içinde olunca bu görünüm olağanlaşıyor. Bu noktada döviz kurlarının seyri kritikleşiyor. Kurda belli bir denge sağlanırsa carry trade için şartlar biraz daha uygun hale gelebilir. Döviz kurlarında yüksek faize bağlı olarak çıkış trendi korunsa da ivmesi ve açısı düşmeye başladı.