Sis mevsiminde uçuşlara dikkat!
Sis mevsimiyle birlikte uçuşlar aksıyor. İptaller, rötarlar yaşanıyor. Bazı havalimanları siste kapanıyor. Bazıları ise açık. Sis uçuşları neden bu kadar etkiliyor?
Burnunuzun ucunu bile göremediğiniz yoğun siste yolcu uçakları emniyetle inebilir mi? Bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Havalimanının gerekli alt yapısı, uçağın sistemleri ve pilotların lisansı yeterliyse uçaklar görüşün neredeyse sıfır metre olduğu durumlarda bile emniyetle yaklaşıp inebiliyor.
Ama bu saydıklarımız yoksa, cevap kesinlikle hayır. Israrın sonucu ise havacılık tarihinde yaşanan çok sayıdaki kaza… Sis beklenmedik bir anda havalimanını sarabilir. Emniyetli yaklaşma için birçok uluslararası havalimanında ILS olarak adlandırılan Aletli İniş Sistemleri kullanılıyor. ILS’lerin de CAT olarak adlandırılan kategorileri var. Yatay görüş düştükçe bu kategoriler yükseliyor. Pilotlar da düşük görüş şartlarında iniş için simülatör eğitimi alıyor. Belirli aralıklarla aldıkları eğitimlerde olduğu gibi düşük görüşte iniş yapmaları gerekiyor.
PİLOTLAR RİSK ALMIYOR
Limit dışı bir durum olduğunda pilotlar ya pas geçiyor ya da hiç denemeden doğrudan yedek meydanlarına uçuyor. Bu duruma yolcular tepki gösterseler, havayolu zarar etse de risk alınmıyor. İstanbul’da sis olduğunda Atatürk Havalimanı’nda 05/23 pistindeki CAT3 ILS sayesinde uçaklar inebiliyor. Ancak yaklaşmada uçakların arası normalde 3 milden (5.5 km) 6 mile (11,1 km) çıkartılıyor. Kapasite düşürülerek operasyon yapılabiliyor. Ancak İstanbul Sabiha Gökçen’in tek pisti CAT1. Görüş 550 metrenin altına düştüğünde uçaklar emniyetli yaklaşma yapamayacağı için pas geçiyor. Yedek meydanlarına inmek zorunda kalıyor. Pist çevresi havalimanı yapılırken planlanmadığı için mevcut pistte kategori yükseltilmesi de yapılamıyor.
NEDEN HER HAVALİMANI CAT3 DEĞİL
Sistemin kurulumu ve işletmesi pahalı bir yatırım. Her piste uygulanamıyor. Çevre şartları, hatta pistin etrafındaki çimlerin uzunluğu bile önemli.
SİS NASIL OLUŞUYOR
Eğer görüş 1 kilometre ve altındaysa, meteorolojide buna ‘sis’ deniyor. Yerle temas eden havadaki su buharı yoğunlaştığında veya soğukta donarak kristalleşince sis meydana geliyor. Sisin de farklı çeşitleri var. En çok radyasyon sisine rastlanıyor. Yani gece ısı farkıyla meydana başlıyor. Genellikle de gece başlayıp havanın ısındığı öğlen saatlerine kadar etkili olabiliyor. Veya rüzgarla birlikte dağılıyor.
İNİŞ KATEGORİLERİ
Birçok havalimanında yolcu uçakları ILS olarak adlandırılan Aletli İniş Sistemi’ni kullanıyor. Riskleri en aza indiren ILS’nin de farklı kategorileri var. CAT1 yani birinci kategoride, görüşün minimum 550 metreye kadar olduğu şartlarda piste yaklaşabiliyor. 200 feet yani 66 metre yükseklikte pisti görürlerse iniyorlar. Bu yüksek havacılıkta “karar irtifası” olarak adlandırılıyor.
CAT2 şartlarında ise görüş 300 metreye iniyor. Pilotların 100 feet yani 33 metre yüksekte pisti görmeleri gerekiyor. Daha hassas yaklaşmalar CAT3 standartlarında yapılıyor. CAT3A’da görüş 180 metre, karar yüksekliği 50 feet yani 16 metre. En hassası ise CAT 3B. 50 metre görüşte pilotların karar yüksekliği 50-0 feet yani 16-0 metre.
YANLIŞ RAPORLAR HAVAYOLLARINA ZARAR ETTİRİYOR
Türkiye’de havalimanlarında meteoroloji hizmetleri Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından veriliyor. Bir bakıyorsunuz hızlı meteorolojik gelişim ya takip edilemiyor. Veya tedbiren maksimumda bir açıklama yapılıyor. Bu açıklamalar havayollarına maksimum zarar olarak dönüyor.
