Aileler dikkat! Tek kullanımlık elektronik sigaralar çocukların ve gençlerin cebinde... ‘Temizlikte kullanılan kimyasalları ciğerlerinize çekiyorsunuz’
Güncelleme Tarihi:
Ülkemizde ithalatı ve satışı yasak olmasına rağmen özellikle okul çağındaki çocukların ve gençlerin tükettiği elektronik sigara çeşitlerine bir yenisi daha eklendi: Tek kullanımlık elektronik sigaralar! Kırtasiye ürünlerine benzediği için çocukların ve ergenlerin, ailelerinden ve öğretmenlerinden kolayca saklayabildiği bu yeni ‘zehir oyuncakları’ çok tehlikeli! Peki kullan-at elektronik sigaraların içeriğindeki zararlı kimyasallar neler? Bu maddeler hangi hastalıklara neden oluyor? Uzmanlarla mercek altına aldık.
Sigara, insan sağlığına yönelik en büyük tehditlerden biri. Öyle ki her yıl dünyada 5 milyon, Türkiye’de ise 100 binden fazla kişi sigara nedeniyle hayatını kaybediyor.
Son dönemde her yaş grubundan pek çok kişi, sigaraya kıyasla daha zararsız olduğunu düşündüğü elektronik sigaraya yöneliyor. Elektronik sigara ürünlerinin özellikle tek kullanımlık olanları hızla yaygınlaşıyor.
ABD'de görüntüleri ve kokularıyla gençlerin ilgisini çeken ve ciddi tartışmalara yol açan bu elektronik sigaraların üreticileri, satışlarını artırmak için aralarında Türkiye'nin de olduğu diğer ülke pazarlarına yöneldi. Özellikle internetten bu ürünlere kolayca ulaşılabiliyor olması ve okulların yakınlarındaki kontrolsüz satışlar, ülkemiz için en büyük problem!
İçeriğinde tıpkı sigara gibi zararlı kimyasallar bulunduran bu ‘zehirli oyuncak’, DNA ve hücre yapısı da dahil pek çok zarara neden oluyor. Görüntüleri çeşitli kırtasiye ürünlerine benzediği için de ailelerin bu zehri fark etmeleri oldukça zor.
Çevrimiçi arama eğilimleri, tek kullanımlık e-sigaraların popülaritesinin arttığını gösteriyor. Tobacco Control dergisinde yayımlanan ‘Tek kullanımlık e-sigara cihazlarının yükselişi’ başlıklı makalede, bir Google aramasının ilk sonuç sayfasında 30’dan fazla markanın tek kullanımlık ürünleriyle ilgili başlıklar yer aldığı ve cihazların düşük fiyatlarla satıldığı vurgulanıyor.
DİKKAT! KULLANIMI ORTAOKUL ÇOCUKLARINA KADAR İNDİ
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, “Bu tür kullan-at elektronik sigaralar daha çok gençler tarafından tüketiliyor. Hatta kullanımı ortaokul çağına kadar inmiş durumda…” derken, Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Mesut Bayraktaroğlu da “Yaklaşık 10 yıldır elektronik sigaraların farklı formlarının kullanımını hastalarımızda görmekteyiz. Son bir yıldır ise özellikle genç hastalarımızda elektronik sigara kullanımın arttığını gözlemliyoruz" ifadelerini kullandı.
Gençler arasında bu kadar hızlı yayılmasının bir nedeninin de internet üzerinden yapılan satışlarda ve çoğu zaman kullanıcı yaşının denetlenememesi olduğunu belirten Uzm. Dr. Bayraktaroğlu, “Bu ürünlerin daha önce piyasaya sürülenlerden temel farkı, kullan-at şeklinde 400 ve 10 bin arası nefes çekildiğinde biten ve tekrar dolum yapılmayan ürünler olmaları. Dolayısıyla şarj aleti, yedek sarfiyat malzemesi gerektirmiyor. Bu da maalesef çocuk ve gençlerin daha az dikkat çekerek elektronik sigara kullanmalarına ve ürünün yaygınlaşmasına yol açıyor” dedi.
‘TIBBİ CİHAZLARIN TEMİZLİĞİNDE KULLANDIĞIMIZ KİMYASALLARI CİĞERLERİNİZE GÖNDERİYORSUNUZ’
Tek kullanımlık elektronik sigaranın içeriğindeki kimyasalların sigaradan daha zararlı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu ürünün; azot peroksit, nitrojen dioksit, oksijen radikalleri, hidrojen peroksitler gibi çok ciddi moleküller barındırdığını; özellikle hidrojen peroksitin ön plana çıktığını söyledi. Prof. Dr. Akkoyunlu, hidrojen peroksit ile ilgili önemli bilgiler verdi:
“Hidrojen peroksit, molekül yapısı olarak iki hidrojen iki oksijenden oluşuyor. Normalde su molekülü iki oksijen bir hidrojenle oluşur ve kararlı bir moleküldür. Yani bir hidrojen atomunun iki keskin kolu var ve suda olduğu gibi oksijenler bunu bağlayarak zararsız hale getirir. Fakat hidrojen peroksitte o keskin kollar açıkta... Bu nedenle DNA’ya, hücre yapısına ve birçok yere zarar veriyor. Biz bu maddeyi canlılara zarar vermesi nedeniyle tıbbi cihazların temizliğinde kullanıyoruz. Siz şimdi bu saldırgan ve kararsız yapıyı akciğerlerinize göndermiş oluyorsunuz.”
‘SİGARA GİBİ YÜKSEK BAĞIMLILIK YAPIYOR!
Yeni nesil elektronik sigaraların içerdikleri nikotin nedeniyle sigara gibi yüksek bağımlılığa neden olduğunu söyleyen Uzm. Dr. Mesut Bayraktaroğlu, “Temel fark sigarada olduğu gibi tütün karışımı içermemesi ve yakılarak içilmemesidir. Bu durum maalesef okullarda, kapalı alanlarda, sigara içme yasağı olan alanlarda rahatça dikkat çekmeden kullanımını kolaylaştırıyor” dedi ve ekledi:
“Elektronik sigaraların yakılarak içilmemesi daha az zararlı olduğunu düşündüren bir yanılgıya neden oluyor. Ancak sigara ve e-sigara ürünlerindeki bağımlılığa neden olan madde nikotin olsa da sağlığa daha fazla zararlı olan diğer aromalar, duman ve kimyasalların solunmasıdır. Kısa vadede solunum sıkıntısı, öksürük, astım atakları, kalp krizi ve felç gibi hastalıklara neden olabilir.”
‘ÇOK TEHLİKELİ OLAN ‘AĞLAYAN AKCİĞER’ HASTALIĞINA NEDEN OLUYOR VE ÖLÜMLE SONUÇLANIYOR’
Yeni nesil elektronik sigaraların neden olduğu hastalıklar içinde en çok üzerinde durulan ‘EVALI’… Peki bu hastalık tam olarak nedir?
Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, “EVALI (E-cigarette and vaping use associated lung injury) hastalığı Türkçede ‘ağlayan akciğer’ ve ‘patlamış mısır hastalığı’ olarak da adlandırılan bronşiolitis obliterans hastalığının bir türü” dedi.
Öncelikle ABD'de fark edilen hastalığın Türkiye’de de saptandığını söyleyen Prof. Dr. Akkoyunlu, “Genel olarak akciğerde meydana geliyor. ‘Ağlayan akciğer’ ve ‘patlamış mısır hastalığı’ gibi isimlerle anılıyor. Akciğerler, zararlı kimyasala maruz kaldığı için ağlıyor. Ağlayan akciğerler, ileride akciğer yapısının bozulmasıyla ortaya çıkan tüm akciğer hastalıklarını da tetikliyor. Hatta yakın vadede ölüme kadar giden sonuçlara neden oluyor" ifadelerini kullandı.
Elektronik sigara kabusu oldu! Akciğeri tam 4 kez söndüAyrıca bu ürünlerin sigaranın 15-20 yılda verdiği hasarı 3-5 ay gibi kısa bir sürede verebilecek maddeleri içerdiğinin de altını çizen Prof. Dr. Akkoyunlu, "Bu nedenle kullanımı kontrol altına alınmalı ve çocuklarımızdan uzak tutmalıyız. En önemlisi de çocuklarımıza örnek olarak sigara, elektronik sigara ya da nikotin gibi bedenimize zarar veren ürünleri asla kullanmamalıyız” uyarısında bulundu.
EVALI, elektronik sigara kullanımıyla ilişkili akciğer hasarı kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma… Elektronik sigaraların tamamı bu hastalığa yol açabiliyor. 'Buhar' solunan yeni nesil tütün ürünlerinin kullanılmasına bağlı olarak gelişen hastalık; nefes darlığı, yüksek ateş, öksürük ve göğüs ağrısı belirtilerle ortaya çıkıyor.
Uzm. Dr. Mesut BayraktaroğluSİGARAYA KIYASLA KANSERİN OLUŞMASINDA NE KADAR ETKİLİ?
“Yeni nesil elektronik sigaralar dahil olmak üzere tüm e-sigaraların aynen sigara gibi kansere yol açtığı kanıtlanmıştır” diyen Uzm. Dr. Mesut Bayraktaroğlu, “Sigara içenlerde kanser görülme yaşı sigaraya başlama ve miktarına bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle 60 iken, e-sigara türevleri içenlerde bu yaş 45-50'dir. Bunun nedeni bu ürünlerde sigaranın dışında içeriği belli olmayan aromatik yağlar, likitler ve kanserojen maddelerin ısıtılarak solunmasıdır. Dolayısıyla daha erken yaşlarda kanser yapma riskinin olduğunu çok net bir şekilde söyleyebiliriz” ifadelerini kullandı.
Elektronik sigaraların içindeki kimyasal ajanlara ne kadar erken yaşta ve ne kadar çok oranda maruz kalırsak, kanser ortaya çıkma olasılığı o kadar artıyor. Maalesef artık çok genç yaşta kanser hastalığını görmeye başladık. Bu ürünlerin de bunda payı oldukça büyük.
Prof. Dr. Muhammed Emin AkkoyunluFotoğraflar: iStock