‘Uzaktan’ üniversiteli

Son yıllarda teknolojideki hızlı gelişme, yeni eğitim olanakları da sunmaya başladı. Bunlardan biri de üniversitelerin bünyesinde kurulan uzaktan eğitim merkezleri. Türkiye genelinde ve KKTC’de birçok devlet ve vakıf üniversitesi uzaktan eğitim ağını genişletmeye başladı. Önlisans, lisans ve yüksek lisans programlarının da bulunduğu uzaktan eğitim sistemi içinde insan kaynakları, eğitim bilimleri, tarih, iletişim, sosyal bilimler, mühendislik, veterinerlik, güvenlik, iktisat gibi geniş bir yelpazede eğitim veriliyor. Yükseköğretim Kurulu'ndan alınan bilgiye göre, şu an 68 devlet ve vakıf üniversitesinde uzaktan eğitim merkezi bulunuyor. Merkezlerdeki programlara başvurabilmek için ÖSYM sınavlarına girmek ve yeterli taban puanı almak şart. Uzaktan eğitim programlarının puanları örgün eğitimin birinci ve ikinci öğretim puanlarından biraz daha düşük oluyor. Hukuki açıdan örgün eğitimden hiçbir farkı yokken, uzaktan eğitim öğrencilerinin üniversiteye devam etme zorunlulukları bulunmuyor. Uzaktan eğitim alan öğrenciler ile aynı bölümde örgün eğitim alan öğrencilerin ders içeriklerinde hiçbir fark yok. Dersler internet üzerinden verilecek şekilde hazırlanıyor. Sınavlar çoğu zaman klasik yöntemle, yani belli gün ve saatlerde yapılıyor. Ara sınavlarda online uygulamalar olsa da final sınavları için klasik yüz yüze yöntemler tercih ediliyor.

Uzaktan eğitim için seçilen yöntem, dersin içeriğine ve hedef kitleye bağlı olarak farklılık gösteriyor. Bir uzaktan eğitim yöntemi bir ders için ideal olabilirken başka bir alan için de farklı uygulama tercih ediliyor.

24 Nisan 2010’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Anadal, Yan Dal ile Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin Yönetmelik’e göre açık veya uzaktan öğretim öğrencileri artık örgün öğretim programlarına geçiş yapabiliyor. Öğrencilere verilen diplomalar da örgün eğitim mezunlarınınkinden farklı değil.

Uzaktan eğitim merkezi bulunan devlet üniversiteleri

Afyon Kocatepe, Akdeniz, Amasya, Anadolu, Ankara, Atatürk, Bartın, Bingöl, Bitlis Eren, Bülent Ecevit, Celal Bayar, Cumhuriyet, Çanakkale Onsekiz Mart, Çukurova, Dicle, Dokuz Eylül, Ege, Erzincan, Eskişehir Osmangazi, Fırat, Gazi, Gaziantep, Hacettepe, İnönü, İstanbul, Kahramanmaraş Sütçü İmam, Karabük, Karadeniz Teknik, Kırıkkale, Kocaeli, Marmara, Mehmet Akif Ersoy, Mersin, Muğla Sıtkı Koçman, Namık Kemal, ODTÜ, Ondokuz Mayıs, Sakarya, Selçuk, Süleyman Demirel, Trakya, Uşak, Yıldırım Beyazıt ve Yüzüncü Yıl üniversiteleri.

Derslerin işlendiği sistemler

- Blackboard: Bu yöntemle eğitimciler, öğrencilerle iletişim kurabiliyor, ders materyallerini paylaşabiliyor, ödevler, sınavlar tasarlayabiliyor. Üniversitelerin çoğunda kullanılan bu sistem, kampuslarda yapılan yüz yüze derslerin, içerik, öğrenci-öğretim elemanı iletişimi ve ders dışı çeşitli aktivitelerle zenginleşmesini sağlıyor.

- Adobe Acrobat Connect: Canlı toplantılar, çevrimiçi eğitim dersleri, anlık sunumlar veya üçünü de yapmak için zengin ve toplu içerik sunmak amacıyla kullanılabiliyor.

- Moodle: Yazılım, MySQL ve PostgreSQL veri tabanı sistemleri altında ve PHP dilini destekleyen herhangi bir ortamda (Linux, Windows vs) çalışıyor. Moodle, bir uzaktan eğitim sitesinde ihtiyaç duyulabilecek etkinliklerin çoğunu yerine getirebilecek özelliklere sahip bir çevrimiçi kurs yönetim sistemi olarak tanımlanabilir.

- Akademik LMS (ALMS): ALMS geliştirilirken, üniversitelerin uzaktan eğitim konusunda ihtiyacı olabilecek eğitim, yönetim, içerik, destek ve pazarlama anlamındaki tüm istekleri göz önüne alındı. ALMS, sadece üniversiteleri hedefleyerek geliştirildiği için pek çok farklı özelliğe sahip. İhtiyaçlar doğrultusunda sürekli geliştirilebiliyor.

- Perculus: Online eğitim, toplantı ya da seminerlerde webcam ve mikrofonla görüntü ve ses paylaşılabiliyor, dokümanlar üzerinde çalışılabiliyor, sunum yapılabiliyor. Perculus, kolay yönetim arabirimleri ile basit bir şekilde canlı oturumlar başlatma, katılımcı davet etme ve kullanıcı yönetimi olanakları sunuyor.

Sınavlar nasıl uygulanıyor?

- Örgün eğitime yatay geçiş yapılabiliyor mu?

24 Nisan 2010 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Anadal, Yan Dal ile Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin Yönetmelik’e göre açık veya uzaktan öğretim öğrencileri örgün öğretim programlarına geçiş yapabiliyor. Ayrıca bir uzaktan eğitim programından, diğer açık ve uzaktan eğitim programlarına da geçiş yapılabiliyor.

- Kayıt için ÖSYM sınavlarına girmek zorunlu mu?

Önlisans, lisans ve yüksek lisans programlarına başvuru yapmak için ÖSYM sınavlarına girmek ve yeterli taban puanı almak gerekiyor.

- Sınavlar nasıl uygulanıyor?

Çoğu zaman klasik sınav yöntemleriyle yani belli gün ve saatlerde bir araya gelinerek düzenleniyor. Ara sınavlarda online uygulamalar görülse de finaller için klasik yüz yüze yöntemler tercih ediliyor.

- Dersler nasıl işleniyor?

Uzaktan eğitim için seçilen yöntem, dersin içeriğine ve hedef kitleye bağlı olarak farklılıklar gösteriyor. Bir uzaktan eğitim yöntemi bir ders için uygun olabilirken başka bir ders için de başka bir uzaktan eğitim yöntemi uygun olabilir.

Çalışırken eğitim seviyesini arttırmak isteyenlere uygun

Prof. Dr. Alper Cihan (İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Dekanı): Nüfusa bağlı olarak eğitim altyapısının yetersizliği, kalabalık sınıflar, coğrafi nedenlerin eğitime olan engeli, üniversitelerdeki öğretim görevlisi yetersizliği, eğitim ücretlerinin yüksekliği, bilgi ve teknolojinin gelişimiyle artan eğitim çeşitliliği, hayat boyu eğitim istekleri, bazı işlerde tek diplomanın yetersizliği, bilgiye daha çabuk ulaşma isteği gibi gerekçeler uzaktan eğitimin nedenlerini oluşturuyor. Uzaktan eğitim, yaşam boyu öğrenme idealine uygun. Öğrenci ne öğreneceğine, nerede ve ne zaman öğreneceğine kendisi karar veriyor. Öğrencinin değişen, gelişen ve bağımsız öğrenme gereksinimlerini karşılıyor. Sorumluluğun bireyde olması sayesinde, bilgiye erişim ve girişimcilik yönlerini ve kendi kendilerine karar verme yeteneklerini geliştiriyor. Öğrenim yaşı, öğretme amaçları, öğrenme ve öğretme ortamları ile yöntemleri, teknikleri açısından ‘esneklik’ ve ‘çeşitlilik’ oluşturuyor. Daha ucuz. Bağımsız ve bireysel bir öğrenme süreci sağlıyor. Eğitimde fırsat eşitsizliğinin azalmasına katkıda bulunuyor. Geleneksel eğitim süreçleriyle birleşmek suretiyle, bu süreçleri zenginleştiriyor. Evinden dışarı çıkamayanların (engelliler) eğitim almasını sağlıyor. Özellikle maliyet, ulaşım zorluğu, iş yoğunluğu gibi nedenlerle eğitime devam etmekte zorluk çekenler, yaşadığı şehirde hayatlarına devam ederek yükseköğretim görmek isteyenler, çalışmalarına ara vermeden eğitim seviyesini arttırmak isteyenler, bedensel engelleri bulunup kampusa gelmekte zorlananlar, ikinci bir yükseköğretim programına katılmak isteyenler vb. farklı gruplar için uzaktan eğitimi öneriyoruz ve onlar da tercih ediyorlar.

Beklentileri karşılamada en kapsamlı çözüm

Prof. Dr. Kerim Banar (Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Dekanı): Anadolu Üniversitesi, yaşam boyu öğrenmeyi toplumsal, ekonomik gelişmişliğin bir gereği olarak görüyor. Bu açılardan bakıldığında açık ve uzaktan eğitim bizim gibi genç ve kalabalık nüfusa sahip bir ülkede zorunluluk. Ayrıca eğitim ihtiyaçlarını karşılamada, yeni iletişim teknolojileriyle birlikte ortaya yeni fırsatlar çıkıyor. Günümüz insanının çok yönlü eğitim beklentilerini karşılamada en kapsamlı çözüm alanı, açık ve uzaktan eğitim.