Teknolojinin psikomotor becerilere etkisi

Bu büyümede son üç yıldır içinde yaşadığımız pandemi döneminin etkisi yadsınamaz. Pandemi döneminde okulların kapatılması ve eğitimlerin uzaktan çevrim içi olarak yapılması çocukların teknolojik araçlarla daha fazla bir araya gelmesine ve teknolojik araçları daha fazla kullanmalarına neden oldu. Çocukların derslerinin yanında teknolojik araçları ödev veya öğrenme amacıyla, oyun oynama veya oyun indirme, video izleme, sesli veya görüntülü izleme, alışveriş yapma amacıyla kullandıkları belirlendi. Çocukların oldukça yoğun olarak kullandıkları teknolojik araçların çocukların gelişimleri üzerinde olumlu ya da olumsuz etkileri bulunuyor. 

PSİKOMOTOR OYUNLA GELİŞİR
Gelişim alanlarından biri olan psikomotor beceriler, vücuttaki kasların kullanımıyla gerçekleştirilen hareketler olarak tanımlanabilir. Bu hareketler, büyük vücut kaslarını kullanmayı gerektiren hareketler olduğu gibi, küçük vücut kaslarını kullanmayı gerektiren hareketler olarak da ele alınabilinir.  Yürüme, koşma, atlama, sürünme, dengede durma, el becerisi gerektiren hareketler psikomotor becerilerdir. Psikomotor beceriler de çocukların hareket etmesiyle bir başka ifadeyle oyun oynamasıyla gelişir ve ilerler.

Çocuklar özellikle okul öncesi dönemde oldukça hareketli olup çevrelerindeki her şeyi araştırarak, oyun oynayarak öğrenir. Bu bağlamda onların oynadıkları oyunlardan biri de teknolojik araçlarda oynanan oyunlar. Teknolojik araçların çocukların gelişimlerine uygun olarak kullanılması sonucunda, onların psikomotor becerilerine katkı sağladığı, ancak uygun olmayan şekillerde ve sürelerde kullanıldığında ise olumsuz etkilere yol açabileceği belirtiliyor.

ÇOCUKLAR NE YEDİKLERİNİN FARKINDA OLAMIYOR
Yapılan araştırmalar sonucunda, ebeveynlerin bazen çocuklarına yemek yedirmek, davranış kontrolünü sağlamak amacıyla teknolojik araçları sıklıkla kullandıkları görülüyor. Bazen de ebeveynler çevrelerinin güvenlik açısından yetersiz olması ve çocuklarının dışarıda oynamak yerine evde oynamalarını tercih ediyor. Bu durum çocukların teknolojik araçlarla olan birlikteliklerinin artmasına neden oluyor. Çocukların teknolojik araçlarla olan birliktelikleri hareketsizliği de beraberinde getirebiliyor. Özellikle ebeveynlerin çocuklarına yemek yedirmek için teknolojik araçları kullanmaları sonucunda, çocuklar ne yediklerinin de farkında olamıyor. Tek amaç yeme eyleminin bir an önce tamamlanması olduğu durumlarda çocukların sağlıklı beslenememelerine neden olur, çocukların ne yediklerinin farkında olmadıkları bir süreç yaşıyorlar. Bu süreç sonucunda ise giderek obeziteye yakalanma oranları artıyor.

Obezite ise son yılların en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Vücuda gerekenden fazla enerjinin alınması ve alınan bu enerjinin harcanamaması sonucunda ortaya çıkan obezitede, vücuttaki organlar işlev yapamamaya başlamakta, kalp- dolaşım sorunları, hastaneye yatış oranları artıyor. Gereken önlemler alınmadığı takdirde de ölüme kadar giden bir süreç yaşanabilir.

Obezite yanında meydana gelebilecek bir diğer sağlık problemi ise iskelet ve postür bozukluklarıdır. Çocukların yaşadıkları iskelet ve postür bozuklukları sonucunda, büyük kaslarını kullanmaları, dengelerini sağlamaları zorlayabilir. Bu durum ise psikomotor becerileri üzerinde önemli engelleyici bir etki olarak karşımıza çıkıyor. Yapılan araştırmalarda çocukların teknolojik araçları kullanırken ve kullandıktan sonraki süreçte iskelet sistemine yönelik şikayetlerinde artma olduğu yönünde sonuçlara ulaşılmıştır. Ancak tüm bunların yanında teknolojik araçların uygun kullanımı psikomotor becerilere katkı da sunuyor.

KONSOL OYUNLARININ ETKİSİ
Gelişim, yapısı gereği büyük motor beceriler dediğimiz büyük kas hareketlerinden, küçük motor becerilere bir başka ifadeyle el becerilerine doğru ilerler. Bu noktada teknolojik araçların dokunma, sürükleme ve kaydırma hareketlerini yapmaya olanak sağlaması çocukların hem eğlenerek zaman geçirmelerine yardımcı olmakta, hem de küçük motor becerilerinin gelişimine katkı sunar. Ayrıca bilgisayarın faresini kullanma, disketin disket sürücüsüne yerleştirilmesi, klavyenin kullanılması, ekranda görülenlere uygun olarak hareket edilmesi el becerilerinin gelişimine yardımcı olur.

Özellikle son yıllarda geliştirilen konsol oyunları da çocukların psikomotor becerileri üzerinde önemli etkilerde bulunuyor. Burada oynanan konsol oyunlarında verilen direktifler, etkileşim kurmak için vücut hareketlerinin kullanılması çocukların hem tüm vücudunu kullanmasını sağlamakta hem de ince motor becerilerin gelişimine katkı sunuyor. Ancak her ne kadar konsol oyunlarının çocukların psikomotor becerilerine etkisi olduğu belirtilse de fazla miktarlarda ve uygun olmayan sürelerde bu teknolojik araçların kullanımının da çocukların psikomotor gelişimlerini tam olarak karşılamadığı da biliniyor.Dış mekanla teknolojik araçların entegrasyonuna yönelik yapılan çalışmalar sonucunda teknolojik araçların çocukların açık havada hareket ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olduğu, büyük kas becerilerine katkı sağladığı, el- göz koordinasyonunu desteklediği belirlendi. Bu bağlamda çocuklar tarafından oldukça fazla oranda kullanılan teknolojik araçların, çocukların psikomotor becerileri üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olduğu ortaya konulmuştur. Gereğinden fazla ve uygun olmayan pozisyonlarda kullanılması çocuklarda sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına yardımcı olurken, uygun programlar çocukların el-göz koordinasyonu, küçük kas becerilerinin gelişimine yardımcı olmaktadır. Bazı teknolojik araçlardaki özellikle eğitici oyunlar da çocukların mekan algısının gelişimini de destekleyebiliyor.

Çocuklar oynadıkları eğitici oyunlarda aldıkları yönergelerle sağ-sol, üst-alt kavramları ve derinlik algısını geliştirebiliyor.Çocukların gelişimlerini desteklemek en başta ebeveynlerin, sonra öğretmenlerin ve son olarak tüm toplumun önemli rol ve sorumluluklarındandır. Bu kapsamda teknolojinin çocukların psikomotor becerilerini desteklemek için şunlara dikkat edilmeli: 

• Bebeklik döneminde teknolojik araçlarla bebeklerin tanışmaması, maruz kalmaması gerekli önlemler alınmalı, ebeveynlerin çocuklarına yemek yedirmek, davranış kontrolünü sağlamak amacıyla teknolojik araçları kullanmaları konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı.
• Çocukların sürekli teknolojik araçlarla bir arada olmaları yerine tüm aile üyelerinin birlikte oldukları yüz yüze yapılacak etkinliklerde birlikte olmaları ve bu etkinliklerde etkili iletişim kurulmalı.
• Çocuklar için uygun eğitici programlar belirlenerek bu programlarda çocukların belirlenen sürede bu programları kullanmaları için kurallar belirlenmeli ve bunlara uyum sağlanmalı.
• Psikomotor gelişimin desteklenmesinde çok önemli olan  açık hava oyunlarını çocukların açık alanlarda oynamaları için fırsatlar sağlanmalı. 

Kaynakça

Breen, R., Pyper, S., Rusk, Y., Dockrell, S. (2007). An investigation of children’s posture and discomfort during computer use. Journal of Ergonomics, 50 (10), 1582–1592.

Coppola, R., Schembri, R., Manzo, G., Sgro, F. (2021). Possible use of technological tools in outdoor movement education. Journal of Physical Education and Sport, 21, 702-708.

Çakıral, M. (2016). Televizyon kıskacınca çocuk ve subliminal mesajlar. İstanbul: Ferfir Yayınları.Graves, L., Stratton, G., Ridgers, N.D., Cable, N.T. (2007). Energy expenditure in adolescents playing new generation computer games. Sport BMJ, 335-22-29.

Holloway D, Green L,, Stevenson K (2015). Digitods: Toddlers, Touch Screens and Australian Family Life. M/C Journal,18(5), https://doi.org/10.5204/mcj.1024. 

Jacobs, K., Hudak, S., McGiffert, J. (2009). Computer-related posture and musculoskeletal discomfort in middle school students. Work, 32(3), 275–283.

Kuru, N.B.,Kolcu, M. (2021). Covid-19 pandemisinde okul çocuklarında (6-10 yaş) teknolojik araç kullanımının belirlenmesi: İstanbul örneği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(3), 552-560.

Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., Özdinçler, A.R. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri. ADDICTA: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 227-247. 

Neuman, D. (2014). Qualitative research in educational communications and technology: A brief introduction to principles and procedures. Journal Computer High Education, 26, 69-86.

Özdinçler, A.R., Rezaei- Azim, D., Abanoz, E.Ş., Atay, C., Keleş, Y.A., Tahran, Ö., Köroğlu, F. (2019). Okul çağındaki çocuklarda teknoloji bağımlılığının postür ve vücut farkındalığı üzerine etkisi. Bağımlılık Dergisi, 20(4), 185-196.

Özer, D. (2017). Motor gelişim. N. Aral ve T. Duman (Eds.). Eğitim psikolojisi. İçinde (s. 76-102).

Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Straker, L. M., Coleman, J., Skoss, R., Maslen, B. A., Burgess-Limerick, R., Pollock, C. M. (2008). A comparison of posture and muscle activity during tablet computer, desktop computer and paper use by young children. Ergonomics, 51(4), 540–555.

Summers P, De Sollar, A., Leathers H. (2013). Toddlers on technology: A parents’ guide, Bloomington: Author House.

TUİK (2021). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132. Erişim tarihi: 06.02.2022.

PROF. DR. NERİMAN ARAL KİMDİR?
Prof. Dr. Neriman Aral Ankara’ da doğdu. Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümünden mezun oldu. Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim dalında Yüksek Lisansı, Ankara Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim dalında doktora öğrenimini tamamladı. Prof. Dr. Aral Cerebral Palsyli çocukların eğitim ve rehabilitasyonu ile ilgili bir merkezde üç yıl Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı olarak çalıştı. Ankara Üniversitesi Çocuk Gelişimi Anabilim Dalında 1987 yılında araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı, halen Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü öğretim üyesi olarak görevine devam ediyor. 

Prof. Dr. Neriman Aral, Ankara Üniversitesi’nde birçok idari görevler aldı, 2017-2020 yılları arasında Sağlık Bilimleri Fakültesi dekanlık görevlerini yürüttü. Prof. Dr. Aral, Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu’nda YÖK Temsilcisi olarak görev yaptı. University at Buffalo the State University of New York Institute of Education, Department of Learning and Teaching Early Years and Childhood bölümünde üç ay süreyle misafir araştırmacı olarak gözlem ve incelemelerde bulundu. 

Prof. Dr. Neriman Aral, Avrupa Birliği, TÜBİTAK ve Üniversite kaynaklarınca desteklenen projelerde, Okul Öncesi Eğitimi programlarının güncelleme çalışmalarında görevler aldı. Uluslararası ve ulusal birçok kongrede bildiriler sundu, bilimsel kongre organizasyonlarında görevler yaptı. Uluslararası ve ulusal dergilerde makaleleri, kitaplarda bölüm yazarlığı ve alana yönelik birçok kitabı bulunan Prof. Dr. Aral evli ve bir çocuk annesidir.