Haber kipi nedir? Bildirme kipinin olumlu ve olumsuz cümleleri ve örnekleri ile konu anlatımı

Haber kipi, diğer bir adıyla bildirme kipleri kendi arasında 5'e ayrılan fiillere farklı zaman anlamı katan ekler olarak ifade edilmektedir.

 Haber Kipi Nedir?

 Haber kipleri zaman anlamı taşıyan kipler olarak belirtilmektedir. Bu kiplerde fiillerin zamanlarının ne zaman gerçekleştiği belli olmaktadır. Haber kiplerini şu şekilde ifade etmek mümkün olmaktadır:

 - Geniş Zaman : -r; -ar/-er/; -ır/-ir/-ur/-ür

 - Şimdiki Zaman : -yor

 - Gelecek Zaman : -acak, -ecek

 - Di’li Geçmiş Zaman : -dı, -di, -du, -dü; -ti, -tı, -tu, -tü

 - Miş’li Geçmiş Zaman : -mış, -miş, -muş, -müş

 Fiiller anlam ve zaman bakımından incelendiği zaman ek aldıklarında farklı biçimlerde kullanılmaları mümkün olmaktadır. Bu kullanım şekillerinin her bir tanesine ise kip adı verilmektedir. Kip kelime anlamı olarak fiilleri zaman, şahıs, çoğulluk ve tekillik olarak bildiren şekiller olmaktadır. Kiplerin olumlu, olumsuz ve soru olmak üzere farklı biçimleri de bulunmaktadır. Fiiller kip yönünden 2 şekilde incelenmektedir. Bunlar haber ve istek kipleri olarak belirtilmektedir.

 Bildirme Kipinin Olumlu Ve Olumsuz Cümleleri Ve Örnekleri İle Konu Anlatımı

 Haber (Bildirme) kipleri bir zaman anlamı taşıyan kipler olarak ifade edilmektedir. Bu ekleri şu şekilde belirtmek mümkün olmaktadır:

 - Bilinen (görülen, bilinen, di'li) Geçmiş Zaman Kipi: Fiillerin kök ya da gövdelerine "-dı/di/-du/-dü ; -tı/-ti/-tu/-tü" eklerinin getirilmesi suretiyle yapılmaktadır. Bu ekler bilinen geçmiş zaman ekleri olarak belirtilmektedir. Yakın ya da uzak geçmişte yapılan veya tamamlanan işler anlatılmak istendiği zaman bu kipler kullanılmaktadır. Bu kip belirtilen işleri kesinliğe bağlayarak anlatmaktadır.

 Örneğin: Saat kaçta ve nerede görüşeceğimizi şu an hatırladım.

 Bilinen geçmiş zamanın çekimi aşağıdaki gibi olmaktadır:

 Olumlu: Yaptım, Yaptın, Yaptı, Yaptık, Yaptınız, Yaptılar

 Olumsuz: Yapmadım, Yapmadın, Yapmadı, Yapmadık, Yapmadınız, Yapmadılar

 - Öğrenilen(duyulan, anlatılan, miş'li) Geçmiş Zaman Kipi: Fiillerin kök ya da gövdelerine "-mış/-miş-/-muş/-müş" ekleri getirilerek yapılmaktadır. Bu ekler yapılan herhangi bir işin görülmediğini ancak yapıldığının öğrenildiğini ya da duyulduğunu anlatmaktadır. Ayrıca bu zaman kipleri farkında olunmadan ya da sonradan farkına varılan durumları anlatmak içinde kullanılmaktadır

 Örneğin: Babamın anlattığına göre ben bir yaşında konuşmaya başlamışım.

 - Bir de baktım ki okula çoktan gelmişiz.

 Çekimi şu şekilde olmaktadır:

 Olumlu: Yapmışım, Yapmışsın, Yapmış, Yapmışız, Yapmışsınız, Yapmışlar

 Olumsuz: Yapmamışım, Yapmamışsın, Yapmamış, Yapmamışız, Yapmamışsınız, Yapmamışlar

 - Şimdiki Zaman: Fiillere - yor eki getirilerek yapılan bu zaman işin hala devam ettiğini anlatmaktadır. Ünsüz bir harfle biten fiillere ''i'' yardımcı ünlüsü getirilerek kullanılmaktadır. Belirtilen işin içinde bulunulan zamanda yapıldığını anlatan bir haber kipi olmaktadır.

 Örneğin: Kahvaltımı yaptıktan sonra o işi hemen yapıyorum.

 Çekimini şu şekilde belirtmek mümkün olmaktadır:

 Olumlu: Yapıyorum, Yapıyorsun, Yapıyor, Yapıyoruz, Yapıyorsunuz, Yapıyorlar

 Olumsuz: Yapmıyorum, Yapmıyorsun, Yapmıyor, Yapmıyoruz, Yapmıyorsunuz, Yapmıyorlar

 - Gelecek Zaman: Fiillere "-acak/ecek" ekleri getirilerek yapılan bir zaman olarak ifade edilmektedir. Bu zaman kipi işin gelecekte yapıldığını anlatmaktadır. Bu kipler - dir eki ile birlikte kullanıldığı zaman kesinlik anlamı katmaktadır.

 Örneğin: Yarın ki okul toplantısı saat 14:00 'te yapılacaktır.

 Çekimi şu şekilde yapılmaktadır:

 Olumlu: Yapacağım, Yapacaksın, Yapacak, Yapacağız, Yapacaksınız, Yapacaklar

 Olumsuz: Yapmayacağım, Yapmayacaksın, Yapmayacak, Yapmayacağız, Yapmayacaksınız, Yapmayacaklar.

 - Geniş Zaman: Fiillerin kök ya da gövdelerine "-r" ; "-ar/-er" ; "-ır/-ir/-ur/-ür" ekleri getirilerek yapılmaktadır. Geniş zamanın olumsuz çekiminde olumsuzluk ekinden sonra geniş zaman eki gelmeyerek onun yerine ''z'' kullanılmaktadır

 Çekimi:

 Olumlu: Yaparım, Yaparsın, Yapar, Yaparız, Yaparsınız, Yaparlar

 Olumsuz: Yapmam, Yapmazsın, Yapmaz, Yapmayız, Yapmazsınız, Yapmazlar