12 levha kanunları nedir ve hangi medeniyete aittir? Roma'da 12 levha kanunlarının önemi

Tarih hukuku ve çeşitli medeniyetlerin hukukuyla ilgilenen bireyler tarihe damgasını vurmuş 12 levha kanunlarını mutlaka bilmektedir. Medeniyetler hukuku mesleklerinde yer alan kişiler 12 levha kanunlarının ayrıntılarını bilmekte ve üniversitenin ilgili bölümlerinde eğitimlerini almaktadır.

 12 Levha Kanunları Nedir Ve Hangi Medeniyete Aittir?

 12 levha kanunlarının tanımına yer vermeden önce şu bilinmelidir ki bu kanunlar Roma medeniyete aittir.

 Milattan önce 451 ve milattan önce 499 tarihleri arasında yer alan günümüzde ise Avrupa hukukunun temelini meydana getiren, Roma medeniyetine ait olduğu için Roma hukukuna da katkı veren, yazılı olmayan konuların yazılı hale getirilerek hukuk yasaları şekline dönüştürüldüğü döneme ait hukuk kaynağına 12 levha kanunları denmektedir.

 Roma'da 12 Levha Kanunlarının Önemi

 Roma'da 12 levha kanunlarının önemi büyüktür. Bunun nedeni ise şudur Roma dönemine ait ilk yazılı kanunların 12 levha kanunları olmasıdır.

 Dönemin Roma toplumunda Patrici ve Pleb denilen iki halk arasında sınıf mücadelesini sonucunda bu kanunlar ortaya çıkmıştır. Burada Patrici denilen halk topluluğu, tam hukuklu vatandaşlar olan, büyük ailelerden seçilen, Curia'ların birleşmesiyle meydana gelen halktır. Pleb denilen halk ise tam tersine seçme ve seçilme hakkı olmayan, savaşlardan ele geçirilmiş topluluktur. Doğal olarak Roma İmparatorluğunda Pleb halkı yarı vatandaşlık hakkına sahiptir.

 12 levha kanunları çıkmadan önce Roma'da kanunlar örf ve adetlere dayanmaktaydı. Yukarıda anlatılan tam vatandaşlık hakkına sahip Patrici halkı da bu örf ve adetleri hazırlamadan sorumluydu. Dolayısıyla da yazılı kanunların çıkmasına engel olmuşlardır.

 Pleb halkı ise bu duruma baskı uygulamıştır. Bunun sonucunda milattan önce 450 tarihinde kanunları oluşturabilmek için on kişilik bir grup oluşturulmuştur. Yazılı olan bu kanunlar iki senede hazırlanmıştır. Kanunların hazırlanmasında Solon yasalarından faydalanılmıştır.

 Kanunlar 12 tahta ve madeni levha üzerine yazılmıştır. Meclis de bu kanunları onaylamıştır. Sonrasında da herkese bildirmek amacıyla kanunlar Roma'da Forum Romanum denilen büyük bir meydana asılmıştır. Milattan önce 307 tarihine kadar burada kanunlar asılı kalmıştır. Çünkü bu tarihte Galler Roma'yı yağmalayarak imha etmiştir.

 Roma bakımından öneminde ilk sırada bu kanunların hiç değişmeyen esasları belirlemesi gelmektedir. Kanunlarda dava hakkı, veraset hakkı, aile hukuku, ceza kanunu ve borç kanunu gibi önemli yasalar yer almaktadır.

 Bu kanunlar sayesinde Patrici ve Pleb hakları arasında adalat, dürüstlük gibi önemli hususlar oluşmuştur. Topraklar da büyük güç olan bu iki halk tarafından paylaşılmıştır. Toplumdaki sınıf farklılıkları ortadan kalkmış her birey seçme ve seçilme hakkına sahip olmuştur. Bu durumda kanunlar kadar ekonomik düzey de belirleyici olmuştur.

 Siyasi amaç ve hukuki amaç kavramları 12 levha kanunlarında güdülen kavramlardır. Siyasi gaye hususunda halk ve asiller arasında olabildiği kadar eşitli sağlanmıştır. Vatandaşlar da idarecilerin keyfi davranışlarından korunmuştur. Kanun buyken siyasi amaç gayesi yani bu madde tam olarak uygulanamamıştır. Örneğin bu devirde halktan biriyle asillerden birinin evlenmesi yasak kalmıştır.

 Roma'da eskiden devam eden örf ve adet kanunları hukuki gaye kapsamında belirlenmiş ve toplanmıştır.

 Borç alanında bir kişi diğer kişiye borçluysa ve borcunu ödeyemiyorsa alacaklı kişi borçluya ele koyabilir. Hatta zincire vurabilir, evine götürebilir ve öldürebilir. Elbette ki alacaklı tek kişi olmayabilir. Alacaklının bir kişiden fazla olması halinde de borçlar bölümlere ayrılarak bu esas alınır.

 Kanunlara göre yalancı şahitlik yapan kişi uçurumdan atılarak öldürülür. Anne ve babayı öldüren, vatana ihanet eden, kundakçılık yapan kişi de zincire vurulabilir, kırbaç uygulanabilir ve hatta ateşle yakılarak öldürülebilir.

 Hırsızlık suçunda da bu kanunlarda belirli kriterler belirlenmiştir. Örneğin gece vakti hırsızlık yapan bir kişi suçüstünde yakalanırsa öldürülebilir. Hırsızlık suçunun daha hafif olduğu durumlarda ise kişiye verdiği zararın iki katı ödettirilir.

 Roma için oldukça önemli olan 12 levha kanunları günümüz Avrupa hukukunun temelini oluştururken İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi açısından da temel görülmektedir.