45 yıl önce dünyayı ayağa kaldırmıştı! Uzaydan gelen 73 saniyelik sesin sırrı ne? 'Hikâyeyi baştan sona değiştirecek'
Güncelleme Tarihi:
Bundan tam 45 yıl önce uzay boşluğundan insanlığın kulağına ulaşan bir sesin, dünya dışı varlıkların bizlere ilettikleri ilk mesaj olabileceği fikri büyük heyecan yarattı. "Wow!' sinyali olarak isimlendirilen ve sadece bir kez duyulan bu ses gerçekten de dünya dışı varlıklar tarafından mı gönderilmişti? Bilim insanları geçmişte defalarca araştırdıkları sesin peşine son bir kez daha düştü. Biz de bilim dünyasını peşinden sürükleyen 1 dakika 13 saniyelik sesin hikâyesini sizin için derledik...
Dünya dışı varlıkların gerçek olup olmadığı yıllardır tartışılan bir konu. Dünyaca ünlü bilim insanı Stephen Hawking başta olmak üzere, “Teknoking” Elon Musk, ABD eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, yine ABD eski Başkanı Ronald Reagan ve daha birçok önemli isim geçmişte dünya dışı varlıkların gerçek olduklarını düşündüklerini belirten açıklamalar yaptı.
1977 yılının Ağustos ayında ABD’de bulunan Ohio State Üniversitesi’nde uzay bilimleri ve astronomi alanında çalışan uzmanlardan gelen açıklamalar, dünya dışı varlıklar konusunda büyük heyecan yaratmıştı.
Üniversitede bulunan Big Ear (Büyük Kulak) adlı radyo teleskopunun yakaladığı ve Yay Takımyıldızı yönünde yankılanan dar bantlı radyo sinyali daha önce hiç görülmemiş derecede garipti ve dünya dışı akıllı yaşamın ilk kanıtı olabileceğine inanılıyordu.
DÜNYA DIŞI VARLIKLAR ABD KONGRESİ'NDE GÖRÜŞÜLDÜ
Dünya dışı varlıkların konuşmalarına kulak misafiri olduğumuz düşüncesi zaman içerisinde o kadar yaygınlaştı ki pek çok prestijli kurum bu alanda çalışmalarını derinleştirdi.
Geçtiğimiz yılın haziran ayında ABD istihbaratı tarafından yayımlanan “Unidentified Flying Object” (UFO) raporu ve ardından ABD Kongresi'nde düzenlenen dünya dışı varlıklara ilişkin oturum, aslında konunun ciddi anlamda önemsendiğini gözler önüne seriyor.
Öyle ki, ABD Savunma Bakanlığı İstihbarat Müsteşarı Ronald Moultrie, Kongre'ye yaptığı sunumda hükümetin resmi olarak “tanımsız hava olgusu” olarak adlandırdığı UFO’lar ve dünya dışı varlıklar için görev gücü oluşturduklarını açıkladı.
Peki, ilk duyduğumuzda tebessümle karşıladığımız bu iddiaların ortaya çıkmasına ne sebep oldu? Dünya dışından alınan ilk ve tek sinyal olarak kayıtlara geçen “Wow!” sinyali ne anlama geliyor? Dilerseniz bu gizemli dünyaya bir adım atalım…
YAY TAKIMYILDIZI'NDAN GELEN ESRARENGİZ SİNYAL
1971’de NASA tarafından başlatılan Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması (SETI) projesi kapsamında Ohio State Üniversitesi’nde kurulan Big Ear Radyo Teleskopu, 1977 yılına gelene kadar diğer gezegenlerden gelen mesajların varlığının saptanması ve incelenmesi amacıyla faaliyet yürütüyordu.
Çalışmanın başında bulunan Dr. Jerry R. Ehman, 15 Ağustos 1977'de, Yay Takımyıldızı doğrultusundaki bir bölgeden gelen ve bazı özellikleri nedeniyle fazlasıyla dikkat çeken 73 saniyelik sıra dışı radyo sinyalini kayıt altına aldı.
Dr. Ehman geçirdiği şokun ardından tekrar tekrar dinlediği kaydın bilgisayar çıktısındaki "6EQUJ5" kodlu sinyal izini daire içine aldıktan sonra hemen yanına da “Wow!” (Vay be) yazdı.
Dr. Ehman'ın o anda yaşadığı şaşkınlık ve heyecan nedeniyle yazdığı bu “Wow!” tepkisi, yakalanan sinyalin adı olarak kayıtlara geçti.
OUMUAMUA ASTEROİDİ 'WOW!'U YENİDEN GÜNDEME GETİRDİ
Soğuk Savaş'ın en gerilimli dönemleriydi ve uzay yarışının zirveye taşınmıştı. Uzaya duyulan merak nedeniyle “Wow!” sinyalinin dünya dışı akıllı yaşam formlarından kaynaklandığı fikri ağırlık kazanmıştı. Ne de olsa, 1 dakika 13 saniyelik bir sinyaldi ve uzaydaki diğer seslerden tam 30 kat daha yüksekti.
Ancak bilim insanları ilerleyen dönemde sinyalin tespit edildiği Yay Takımyıldızı’nın, 2,5 derece güneyini defalarca dinlemelerine rağmen ikinci bir sinyal alınamadı. İlerleyen dönemde yapılan araştırmalarda bu sinyalin bir yıldızda veya bir başka doğal kaynakta meydana gelmiş bir gürültü olup olmadığı incelendi. ancak somut bir sonuç alınamadı ve SETI projesi başka yönlerde devam etti.
2017 yılında Mars’a gönderilen “Curiosity” aracının çektiği görüntülerin yanı sıra, aynı yıl Güneş Sistemi’ne kısa süreliğine uğrayıp giden “Oumuamua” asteroidinin dünya dışı akıllı yaşam kaynaklı olabileceği iddia edildi. Yeni bulguların ışığında, bilim insanları son bir kez daha “Wow!” sinyalinin aslında ne olduğunu araştırmaya karar verdi.
"TEKRAR RASTLARSAK TÜM HİKÂYE BAŞTAN SONA DEĞİŞİR"
Bugünlerde ABD’deki Columbia Üniversitesi’nde astrofizikçi olan David Kipping liderliğindeki bir ekip, “Wow!” sinyalini bir kez daha yakalayabilmek için yeni bir çalışma başlattı. Kipping ve asistanı Robert Gray, sıkı bir çalışma ve yaratıcılıkla sinyalin kaynağını bulabileceklerini veya bu sinyal üzerine geliştirilen teorileri çürütebileceklerini düşünüyor.
Geçtiğimiz çarşamba günü yapılan açıklamada, David Kipping ve ekibinin başlattığı çalışmanın Kraliyet Astronomi Topluluğu’na ait hakemli bilim dergisine kabul edileceği bildirildi.
The Daily Beast'e konuşan Kipping, “‘Wow!’ sinyaline ilişkin iddiaları son bir kez değerlendirmek ve bu verinin güvenilirliğini sınamak için birkaç aylık sıkı bir çalışma yapma niyetindeyiz. ‘Wow!’ araştırmasında geçireceğimiz iki ayda hiçbir sonuç alamazsak yolumuza devam ederiz. Fakat aynı sinyale tekrar rastlarsak bu tüm hikâyeyi baştan sona değiştirir” ifadesini kullandı.
Dr. Jerry Ehman
"UZAYDAN GELEN BİR ÇEŞİT MERHABAYDI"
Dr. Ehman sinyale ilişkin 45 yıl önce hazırladığı raporda, “Daha önce bu kadar güçlü bir sinyal görmemiştim. Bu bana göre uzaydan gelen bir çeşit ‘Merhaba’ anlamına geliyordu” diyerek, dünya dışı akıllı yaşam varlıkları ile iletişime geçebileceğimizi belirtiyordu.
Fakat o dönemde asıl sorun bunun nasıl yapılacağıydı. Uzaylıların bizlere radyo sinyalleriyle mesaj gönderebileceğini düşünen uzmanlar, evrende en sık bulunan element olan hidrojenin atom devinim frekansı olması nedeniyle mesajın frekans aralığının 1420,356 ila 1420,456 megahertz olması gerektiği sonucuna vardı.
Eldeki verileri değerlendiren Kipping ve Gray, “Tartışmasız, SETI projesinde bugüne kadar ulaşılmış en net ve çekici sinyal” yorumunu yaptı.
'EĞER AKILLILARSA SİNYALLERİ TEKRAR TEKRAR DENEYECEKLERDİR'
SETI projesi yola çıktığı 1960’tan bu yana çok gelişti ve ilerledi. Bugün gelinen noktada, Dr. Ehman’ın dünya dışı varlıkların kanıtı olarak nitelendirdiği sinyalin ötesine geçen bilim insanları, farklı kanıtların peşine düşmüş durumda.
Uzmanlar, böylesi çalışmalar için en önemli kriterin “tekrarlanabilirlik” olduğunu söylüyor. Dolayısıyla, kaynağı belli olmayan ve rastlantı eseri duyulan bir sesin bilimsel bir geçerliliği de bulunmuyor.
“Sonuç olarak onların akıllı varlıklar olduklarını ön görüyorsak, birbirleriyle veya bizimle iletişim kurmak için sadece bir mesaj yayınlamamışlardır, değil mi?” diyen astrofizikçi Kipping, sinyalin tek seferden daha fazla gönderilme ihtimalinin yüksek olduğunu şu sözlerle açıkladı:
“Muhtemelen bunu tekrar tekrar deneyeceklerdir. Büyük olasılıkla da düzenli aralıklarla tekrar edilen sinyaller bulunuyordur.”
14 SAAT KESİNTİSİZ UZAYIN DERİNLİKLERİNİ DİNLEDİLER
Dediğimiz gibi uzmanlar “tekrarlanabilirlik” ilkesi gereği, “Wow!” sinyalinin geldiği noktayı ve çevresini onlarca yıldır düzenli olarak dinliyor. En son 2020’de Yay Takımyıldızı’na doğrultulan radyo teleskopları 1420 megahertz'e ayarlandı ve büyük bir umutla sinyal beklendi.
Bilim insanları muazzam bir sabırla küçük bir sinyal bulabilmek için aylarca teleskobun topladığı verileri inceledi. Altı gözlem periyodunda 14 saat boyunca yorulmadan uzayın derinliklerine kulak kabartan uzmanlar, uzay boşluğunun olağan sesinden başka bir şeyi kaydetmeyi başaramadı.
Bu durum 45 yıl önce kaydedilen “Wow!” sinyalinin şans eseri ortaya çıktığı anlamına geliyordu. Ses bir galaktik patlama sonucu rastgele ortaya çıkmış ve kayıt altına alınmış olabilirdi. Bu da “Wow!” sinyalinin güvenilirliği üzerine tartışmalara neden olmaya başladı.
"UZAYLA İLGİLİ BİLGİMİZİN EKSİK OLDUĞUNU KABUL ETMELİYİZ"
Peki gerçekten bu konudaki bilgilerimize ne oranda güveniyoruz? Harvard Üniversitesi'nden Astrofizikçi Avi Loeb, bu soruyu ortaya atarak var olan teknolojimizin ve bilgimizin bu sinyaller konusunda yetersiz olabileceğine dikkat çekiyor.
Loeb, “Bu sinyallerin kaynağını öğrenmek için ilk önce bilim insanlarının şu ana kadar uzayla ilgili edindikleri bilginin eksik ve yetersiz olduğunu kabul etmeleri gerek” ifadesini kullandı.
Kipping ve Gray, yaptıkları çalışmada “Wow!” sinyali için iki olasılık olduğunu belirtiyor:
“Ya rastlantısal bir emisyondan dolayı meydana geldi veya hidrojen atomunun devinim frekansında sürüklenen bir şey buna neden oldu.”
Big Ear Radyo Teleskobu
YA BU SİNYALLER BELLİ ARALIKLARLA GELİYORSA?!
Bilim insanları, dünya dışı varlıklarla iletişim kurabilmek için öncelikle geçmiş döneme ait uygulamalardan ve varsayımlardan vazgeçmek gerektiğini ve yeni bir yöntem geliştirerek “Wow!”u yeniden duyabileceklerini düşünüyor.
Kipping ve Gray'in tahminlerine göre, yeni yöntemler izlenerek 62 gün sürecek bir dinleme ile uzay boşluğunda yankılanan sinyale denk gelmek mümkün olabilecek. Yüksek teknolojinin kullanılacağı bu çalışmada da bir sinyale rastlanamazsa “Wow!” sinyalinin tamamen rastlantısal bir veri olduğu kabul edilecek.
Fakat şu soru bilim dünyasının kafasını bir hayli kurcalıyor: Ya bu sinyaller belli aralıklarla, örneğin yüzyılda bir tekrarlanıyorsa? Aradan geçen zaman zarfında sinyale tekrar denk gelememe sebebimiz bu olabilir mi?
California merkezli SETI Enstitüsü'nden gökbilimci Seth Shostak, “İnsanlar, sinyalle ilgili olası bir olumsuzluk yaşandığı takdirde ortaya yeni sorular atmaya bir hayli meyilli” dedi.
"SİNYALE TEKRAR RASTLARSAK 'EUREKA!' DİYE HAYKIRMAYA HAZIRIZ"
Bir başka sorun da çalışmanın maliyeti. İki aylık “Wow!” sinyali dinlemesi milyonlarca dolara mâl olacak. Astrofizikçi olan Loeb konuya ilişkin “Olağanüstü bilimsel çalışmalar için olağanüstü finansmana ihtiyaç vardır” diyerek espri yaptı.
SETI uzmanlarından oluşan bir ekip için fon sağlandığını ve gelişmiş bir radyo teleskobu geliştirme çalışmalarının tamamlandığını belirten Kipping, 1977’nin sinyalini bir kez daha dinlemek ve “Eureka!” diye haykırmak için hazır olduklarını söyledi.
Fakat sinyale rastlasalar dahi bunun dünya dışı varlıkların kesin kanıtı şeklinde ele alınmaması gerektiğini de sözlerine ekleyen Kipping, bu keşfin sadece kanıta ulaşma yolunda bir adım olabileceğine değindi ve ekledi:
“Evrende yalnız olmadığımızı dünyaya duyurmak için çok daha fazla veriye ihtiyacımız var.”
"NE KADAR UZUN DİNLERSEK O KADAR ÇOK ŞEY ÖĞRENEBİLİRİZ"
Şayet ikinci “Wow!” sinyaline denk gelinirse, sistemin belli bir noktaya yönlendirilmesinin de yolu açılacak.
“Eğer bu gerçekleşirse, sinyal noktalarının belirlenmesi ve gelecekte temas edilecek sinyaller için belli noktaların ayarlanması mümkün olacak” diyen Kipping, sözlerini şöyle tamamladı:
“Ayrıca, ne kadar uzun dinlersek onlar hakkında o kadar çok şey öğrenebiliriz. Elde edeceğimiz veriler daha önce hiç görülmemiş yeni uygarlıklardan gelen mesajların tespit edilmesine yardımcı olabilir. Eğer dünya dışı varlıklar gerçekten varsa, onlarla temas etmemiz için öncelikle bizim gibi düşünmediklerini anlamamız gerekecek.”