Polonya’da kürtaj isyanı

BAŞKENT Varşova başta olmak üzere ülkenin birçok kentinde kadınlar, 1993 yılından beri geçerli olan ve yalnız fetüs kusurları, fiziksel ve ruh sağlığı riski, ensest (aile içi cinsel ilişki) veya tecavüz gibi durumlarda izin verilen katı Kürtaj Yasası’na yeni bir sınırlandırma getirilmesine isyan etti.
Genç-yaşlı erkekler de kadınlara tam destek verdi.
Polonya Devlet Başkanı Andrzej Duda da kadınların yanında yer aldı.
Avrupa Parlamentosu da.
İktidardaki muhafazakâr milliyetçi Hukuk ve Adalet Partisi (PİS) ise Anayasa Mahkemesi’nin bu kararına alkış tuttu.
Göstericiler de Anayasa Mahkemesi yargıçları ile PİS iktidarını topa tuttu.
Kadınlar bazı kentlerde açlık grevi bile başlattı.
1989 yılında çöken sosyalist rejim döneminde Polonya’da kürtaj serbest olduğu için başka ülkelerden birçok kadın oraya giderdi.
Şimdilerde Polonyalı kadınlar kürtaj yaptırmak için başka ülkelere gidiyor.
*
Polonya’daki kürtajın sınırlandırılmasına karşı protestoları televizyonda izlerken kendimi birden 1970’li yıllarda buluverdim.
Tıp eğitimi için 1969 yılında Fransa’nın yolunu tutup Strasbourg Üniversitesi’nde öğrenime başladığımda, başta Paris olmak üzere birçok kentte kadınlar kürtajın serbest bırakılması için yollara düşmüşlerdi.
Hatta 5 Nisan 1971’de ‘Le Nouvel Observateur’ dergisinde aralarında ünlü yazar ve filozof Simone de Beauvoir, Marguerite Duras, Françoise Sagen’in, film yıldızları Catherine Deneuve, Jeanne Moreau’nun da bulunduğu 343 Fransız kadının ‘Je me suistimal fait avorter’ (Kürtaj Yaptırdım) başlıklı ‘343’ün manifestosu’ yayınlanmıştı.
Bu manifestoda her yıl 1 milyona yakın kadının yasa dışı yollarla kürtaj yaptırdığı ve birçok kadının yaşamını yitirdiği yer almıştı.
Bu protestolar uzun süre devam etti.
Ve Fransa’da 1920 yılında uygulanan kürtaj yasağı da yasa dışı kürtaj yaptıranlara idam cezası da 1942 yılında kürtajı ‘vatana ihanet’ sayan yasal düzenlemeler de kadınların kararlı tutumları sayesinde 1975’te iptal edilerek kürtaj yasal hale geldi.
*
1971 yılında Almanya’da da kürtaj yasağına karşı benzer bir kampanya başlatıldı.
Yıllarca Paris’te yaşayan gazeteci Alice Schwarzer, Almanya’da kürtajı yasaklayan ve kürtaj yaptıranlara hapis cezası verilmesini içeren Alman Ceza Yasası’nın 218’inci maddesinin değiştirilmesi için aralarında Senta Berger, Romy Schneider gibi film yıldızlarının, gazetecilerin, mühendislerin, ev kadınlarının da bulunduğu ünlü-ünsüz 374 kadını bir araya getirdi.
Haftalık Stern dergisinin 6 Haziran 1971 tarihli baskılarında ‘Wir haben abgetrieben’ (Biz kürtaj yaptırdık) başlığıyla 374 kadının fotoğrafları yayınlandı.
Ancak yasal kürtaj yolu Almanya’da yıllarca açılmadı.
Helmut Kohl başbakanlığında Hıristiyan Demokrat/Hıristiyan Sosyal Birlik Partileri (CDU/CSU) ile Hür Demokrat Parti’den (FDP) oluşan koalisyon hükümeti, belirli koşullarda cezaya çarptırılmadan kürtaja izin içeren yasal düzenlemeyi 1995 yılında hayata geçirdi.
Alman Ceza Yasası’nın 218’inci maddesinde yapılan değişikliğe göre hamileliğin ilk 12 haftasında, bir Danışma Merkezi’ne başvurup danışma hizmeti ve belgesi alan kadınlar cezaya çarptırılmadan kürtaj yaptırabiliyor. Ancak bu danışma hizmetinin kürtajdan en az üç gün önce alınması gerekiyor.
12 haftalık sürede kürtaj koşulu tecavüze bağlı hamilelikler için de geçerlidir.
Şayet hamilelik kadının fiziksel ve ruhsal yaşamı için bir tehdit ve tehlike oluşturuyorsa ya da çocuğun engelli doğması ihtimali çok yüksekse hamileliğin her safhasında kürtaj mümkün.
Tabii kadının buna yazılı onay vermesi ve kürtajın bir hekim tarafından yapılması koşuluyla.
Birçok Avrupa Birliği (AB) ülkesinde sınırlandırmalar olsa da kürtaj serbest. Malta’da ise kürtaj tamamen yasak.
İrlanda’da da ancak ‘annenin ölüm riski’ durumunda izin var.
Türkiye’de hamileliğin 10’uncu haftasına kadar kürtaj serbest.
Tecavüz gibi suç sonucu hamileliklerde ise 20’nci haftaya kadar.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) verilerine göre 73 ülkede kürtaj serbest.
68 ülkede ise yasak.