Haftada 35 saat

BÖYLECE tren seferleri düzenli bir şekilde yeniden başlarken, insanlar da rahat bir nefes aldı. Ancak şimdi de başka alanlarda da çalışma saatlerinin ücret kaybı olmadan haftada 35 saate düşürülmesi tartışmaları başladı.

Aslında Almanya’da haftalık çalışma süresinin kısaltılması hiç de yeni bir olgu değildir.
Bilimsel sosyalizmin kurucularından olan Alman filozof Karl Marx, daha 1860’lı yıllarda Alman İmparatorluğu döneminde çalışma saatlerinin günde 8 saate düşürülmesini gündeme getirmiştir.
Çünkü o dönemlerde insanlar haftada 7 gün ve ortalama 72 saat çalışıyorlardı.
Birinci Dünya Savaşı 1914 yılında başladığında bu süre ortalama 55 saatti.
Ancak savaştan sonra eleman yetersizliği nedeniyle bu süre yeniden artırıldı.
Daha sonraki yıllarda haftalık çalışma süresi 6 güne ve toplam 48 saate düşürüldü.
Ama İkinci Dünya Savaşı sonrası yeniden ortalama 50 saate yükseltildi.
23 Mayıs 1949 tarihinde Anayasa’nın kabulüyle Almanya Federal Cumhuriyeti resmen kurulduktan yaklaşık bir yıl sonra, Almanya’da haftalık çalışma süresi 6 gün ve 48 saat olarak belirlendi.

SENDİKALARIN ETKİSİ
“Cumartesiler babam bana aittir” sloganıyla başlatılan işçi hareketleri sayesinde 1956 yılında Almanya’da haftada 5 gün çalışılması yolu yasal olarak açıldı.
1966 yılı itibariyle de başta matbaa ve metal dalı olmak üzere farklı alanlarda çalışma saatleri haftada 40’a düşürüldü.
Bu süre 1984’de 38.5 saate, 1995’te de 35 saate düşürüldü.
Tabii bu hakkın kazanılması için başta Metal İşçileri Sendikası (IG Metall) olmak üzere Alman Sendikalar Birliği (DGB) bünyesindeki diğer sendikalar yoğun mücadele verdiler.
Bu mücadeleye 30 Ekim 1961 tarihinde Türkiye ile Almanya arasında imzalanan İş Gücü Sözleşmesi yoluyla Almanya’ya gelen ve ‘Gastarbeiter’ olarak bilinen Türk ve diğer yabancı ‘Misafir İşçiler’ de önemli katkılarda bulundu.
1973 yılında Köln’deki Ford fabrikasında çalışan ve otomobilleriyle izine giden işçilerden 300’e yakınına Türkiye’de rapor alıp izinden iki hafta geç geldikleri için çıkış verildi.
Tabii işverenin bu tutumu Türkleri isyan ettirdi.
12 binden fazla Türk ile aynı iş yerinde çalışan İtalyan ve Yugoslav arkadaşları çıkışları protesto etmek için 24 Ağustos 1973’te greve gitti.
Hem çıkışların geri alınmasını hem de kendilerine yapılan daha düşük saat ücreti ödemelerinin artırılmasını istediler.
Fabrikadaki yürüyen bantların hızının yavaşlatılmasını, yıllık iznin altı haftaya yükseltilmesini, farklı ücret sınıflarının ortadan kaldırılmasını, yılda bir aylık maaş ücreti kadar ikramiye verilmesini talep ettiler.

BAHA TARGÜN’E SINIR DIŞI
Binlerce Alman arkadaşları da onlara destek verdi.
Bazı Alman gazeteleri o günlerde “Ford Türklerin elinde”, “Radikaller Ford’u felç ettiler” başlıklı haberler bile yayınladılar.
Grevi bastırmak için polis müdahale etti.
Grevin başını çektikleri gerekçesiyle 27 kişi gözaltına alınırken, 100’ün üzerinde işçiye çıkış verildi.
600’e yakın kişi de daha sonraki günlerde tepeden gelen baskılara dayanamayıp istifa etti.
Grevcilerin belirlediği komitenin sözcülerinden olan Baha Targün de Türkiye’ye sınır dışı edildi.
Evet...
24-31 Ağustos 1973 tarihlerinde gerçekleşen Türklerin bu grevi Ford’un tarihine geçti.
Ben o günlerde Bochum Ruhr Üniversitesi’nde öğrenciydim.
Gelişmeleri gazetelerden ve televizyonlardan takip etmiştim hayretle.
*
Evet...
Almanya’da makinistlerin grevi bitti...
Ama şimdi de diğer alanlarda haftalık çalışma süresinin ücret kaybı olmadan 35 saate düşürülmesinin yanı sıra haftada 5 gün yerine 4 gün çalışılması gündeme geldi.
Haftada 4 gün çalışma sistemi Yeni Zelanda’da başarılı bir biçimde uzun süredir uygulanmaktadır.
Japonya’daki Microsoft’un yan kuruluşunda çalışanlar haftanın son üç günü tatil yapmaktadır.
Belçika’da, İzlanda’da, İngiltere’de ve bazı başka ülkelerde belirli alanlarda haftada 4 gün çalışılmasına imkân kılınmaktadır.
Finlandiya’da, Avustralya’da da öyle.
Ama Almanya’da haftada 4 gün çalışılmasına işverenler hiç de sıcak bakmamaktadır.
Hatta Almanya’nın otomotiv sanayi devlerinden Volkswagen, elektrikli ev eşyaları üreticisi Miele ve dünya genelinde ünlü motorlu testere üreticisi Alman şirketi Stihl üretimi yurt dışına kaydırmak için şimdiden harekete bile geçmiştir.
Kalifiye eleman sıkıntısı çekilen Almanya’da emeklilik yaşının yükseltilmesi bile düşünülürken, haftada 4 gün çalışılmasının gerçekleşmesi şu anda tamamen hayal gibi gözükmektedir.