Anadolu’ya okuma öğreten çöp adam

incecik bedeni, başında kasketiyle çöp adamı andıran bu çocuk, her sabah evden çıkıp Ankara sokaklarında dolaşıyor; akşamları da babası Rasim Kaygusuz, annesi Remziye Kaygusuz, ablaları Nesrin ve Nevin ile vakit geçiriyordu. Evlerinin yakınındaki Filli Park’ta oyun oynamak dışında en keyif aldığı şeyler, okuyup yeni şeyler öğrenmek ve öğretmekti. Öyle ki anne ve babasından miras bu tutku O’nu, ilerleyen yıllarda Anadolu’nun en ücra yerlerine bile ulaşan bir eğitim kahramanı yapacaktı.
CEBİNDE FİŞLERLE ANADOLU’YU DOLAŞTI

Kendisine biçilmiş bu görevden habersiz, ilkin doğduğu şehrin köylerindeki yaşıtlarına ulaştı. Babasının 1968’de kaleme aldığı serinin ilk üç kitabıyla (Cin Ali’nin Atı, Cin Ali’nin Topu, Cin Ali’nin Topacı) adını duyurdu. Senesi dolmadan seri, 10 kitaba tamamlandı ve Cin Ali, birkaç sene içinde cebinde heceleme fişleriyle farklı şehirlerdeki 20 bin ilkokula gitti. Babasının kurduğu basit cümlelerden oluşan hikâye kitapları ve tümdengelim yöntemiyle oluşturulan fişlerle koca bir nesle okuma-yazma öğretti. Yetmedi, 1970’lerde Türk televizyon kanallarının bile yayın yapmadığı Doğu Anadolu’daki köylerde görev yaptı. Cin Ali artık, kendisine mektup yazan köy okulları için yola çıkıyordu. Yaşıtlarına hem okumayı öğretiyor hem de yüzlerini güldürüyordu. 1988’de babası kalp krizinden hayatını kaybettiğinde Cin Ali, milyonlarca kişiye okumayı öğretmiş 20 yaşında bir çocuktu.
“CİN ALİ’NİN TOPU”NU, SEVENLERİ TUTTU

Babasının ölümünden sonra da Cin Ali’nin kitap basımlarına devam edildi. Ancak 2005’te “Ömrünü doldurdu” denilerek, Cin Ali ilköğretim müfredatından kaldırıldı. Tam serüven bitti derken ‘Ali’nin topunu’, bu kez sevenleri tuttu. Cin Ali’nin hikâyeleriyle büyümüş nesil, “Cin Ali tarih oluyor” çıkışlarına karşı, “Cin Ali bizimdir” söylemini geliştirdi. Ali için sergiler açıldı, tiyatro gösterileri, söyleşiler düzenlendi. Ablaları Nesrin ve Nevin, Cin Ali’yi yaşatmak ve hikâyesini anlatmak için 2016’da Cin Ali Eğitim ve Kültür Vakfı’nı; Kasım 2019’da da doğduğu evden birkaç kilometre uzakta Cin Ali Müzesi’ni kurdu. “Bitti” derken, küllerinden doğan 52 yaşındaki Türk eğitim kahramanı Cin Ali, hem müzede hem de renkli son baskı kitaplarıyla bugün hâlâ çocuklara okuma-yazma öğretmeye devam ediyor.

MESLEĞİNE AŞIK BİR ÖĞRETMEN: CİN ALİ’NİN BABASI RASİM KAYGUSUZ

Cin Ali karakterinin yaratıcısı Rasim Kaygusuz Ayaş’lı bir köy çocuğu. 1944’te Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nü, 1956’da Gazi Eğitim Fakültesi Pedagoji Bölümü’nü bitirdikten sonra kendi köyünde öğretmenlik yapmaya başladığında henüz 18 yaşındaydı ve öğrencilere sadece okuma-yazmayı değil; tarımı, marangozluğu, teknisyenliği, duvarcılığı, tesisatçılığı da öğretti. Hayatını birleştirdiği, kendisi gibi mesleğine aşık öğretmen eşi Remziye Hanım’dan iki kızı oldu. Birinci sınıflara 17 yıl öğretmenlik yapmasının ardından, çocukların okumayı öğrenmesine yardımcı olacak bir kitap yazmaya karar verdi. 10 kitaplık Cin Ali serisi sayesinde Rasim Kaygusuz, 1968’den günümüze kadar milyonlarca insanın okuma-yazma öğrenme sürecine yardımcı oldu.

HERKES İÇİN ÖNEMLİ

Nesrin-Nevin Kaygusuz kardeşler, eğitim tarihinde önemli yeri olan babaları Rasim Kaygusuz ile Cin Ali’nin hikâyelerini, kurdukları müzede anlatmaya çalışıyor.
* Nesrin Kaygusuz: Cin Ali kitapları, aslında bizim ailemizin yaşantısını anlatıyor. Ankara’da yaşayan bir memur ailesinin yaşantısını. Cin Ali, Ankara çocuğu. Kitaplardaki Cin Ali’nin ablalarından Selma karakteri ben; Suna karakteri de Nevin.
* Nevin Kaygusuz: Müzeyi Rasim Kaygusuz’un ve Cin Ali’nin hikâyesini anlatmak için kurduk. Çünkü herkes onları soruyordu. Burası sadece bizim için değil, herkes için önemli bir hâl aldı. Buraya gelen herkes 7 yaşına dönüyor.