B12 dosyasını açıyoruz!

B12 vitamini eksikliği her yaşta ama en çok da çocukluk ve yaşlılıkta görülebilen bir sorun. Diğer taraftan bu vitaminin çok önemli görevleri var. Hücrelerin gelişip büyümeleri, çekirdeklerini olgunlaştırabilmeleri ve bölünüp çoğalabilmeleri için B12 “zorunlu” bir madde.
Bu bilhassa kemik iliğinin ürettiği hücreler, özellikle de kırmızı kan hücreleri için mühim bir konu.
Kırmızı kan hücreleri (eritrositler) yeteri kadar B12 bulamazlarsa bölünüp çoğalamıyor, neticede en önemli görevleri olan oksijen taşımayı beceremiyorlar.
B12 eksikliği sonucu gelişen bu tür kansızlıklar “büyük hücreli/makrositer anemi” olarak tanımlanıyor.
Kısacası doku ve organlara özellikle de beyne yeterince oksijen gidebilmesi için bedenimizin kâfi miktarda B12’ye sahip olması şart.
B12 vitamini sinir sisteminin görevlerini hakkıyla yerine getirebilmesi, özellikle “bilgi aktarımı” ve “bilgi taşıma” fonksiyonlarını muntazam yürütebilmesi için de mühim bir madde.
B12 eksik oldu mu “metilasyon süreçleri” dediğimiz süreçler aksamaya, sinir hücrelerinin dışını kaplayan kılıfların yapısı da bozulmaya başlıyor.
Metilasyonun aksaması basitçe “belleğin zayıflaması”, sinir kılıfı bütünlüğünün bozulmasıysa “nöropati” yani el ve ayaklarda yanma, uyuşma, karıncalanma anlamına geliyor.
Özeti şu: B12 eksikliği, daha çabuk yorulma, bitkinlik, halsizlik, unutkanlık ve konsantrasyon yetersizliği, bilgiye odaklanamama, kafayı toparlayamama hali, el ve ayaklarda yanma, uyuşma, karıncalanma, üşüme, kramp gibi şikayetlerin ortaya çıkması ile eş anlamlı.
Peki, B12 eksikliği ile niçin sık sık karşılaşıyoruz? gibi soruların yanıtlarını ise diğer kutularda bulacaksınız. Bugün sayfamızı B12’ye ayırdık. Buyurun...

Çocuklar ve B12

B12 vitamini çocuk ve gençlerin büyüme ve gelişmeleri, özellikle de bilişsel başarıları için mühim bir vitamin.
Tıpkı yaşlılar gibi onlar da B12’siz yapamıyor. Kansız, güçsüz, iştahsız kalıyor. Daha kolay öğrenebilmeleri, daha güçlü ve dinç kalabilmeleri için onların da B12 ihtiyaçlarının düzenli olarak karşılanması bir zaruret.
Tıpkı omega-3 yağları gibi B12 vitamini onlar için de adeta “beyin için süt” görevi üstleniyor. Bu nedenle çocukların B12 vitamini seviyelerini de dikkatle ve ısrarla takip etmek gerekiyor.

B12 neden düşer?

Vücudunuzu bir B12 havuzu gibi düşünür beyniniz, sinir sisteminiz, kan hücreleriniz başta olmak üzere yapıtaşlarınızın sürekli B12 tükettiğini dikkate alırsanız B12 eksikliği sorunuyla karşılaşmamanın tek yolu var:
Beden havuzunda düzenli olarak B12 kazandırmak!
İşte sorun tam da bu noktada başlıyor. Çoğumuz doğru dürüst beslenmediğimiz, özellikle B12’nin neredeyse tek kaynağı diyebileceğimiz hayvansal ürünlerden (et, süt, yoğurt, peynir) akıllıca ve düzenli istifade edemediğimiz için ağzımızdan içeri zaten yeteri kadar B12 girmiyor.
Sorun bununla da bitmiyor. B12 nazlı bir vitamin, bağırsaklardan düzgün emilebilmesi bazı şartların yerine gelmesine bağlı.
Yani siz yeteri kadar B12 vitamini zengini gıda alsanız bile bağırsaklardan emilim süreçlerinizin de düzgün işlemesi zorunlu. Bunun için de gıdalardaki B12’nin midedeki bir “iç faktör” ile birleşmesi lazım.
Gel gelelim bedenimiz yaşlandıkça midelerimizin “iç faktör” üretme kapasitesi azalıyor. Ayrıca bu iç faktörü üreten hücreler de bazen bağışıklık sistemindeki arızalar nedeniyle tahrip olup yeteri kadar üretim yapamayabiliyor.
Dolayısıyla bağırsaklarınızda yeteri kadar B12 olsa da o B12’ler iç faktörle birleşmemişlerse eğer emilmeden atılıyor.
Kısacası B12 eksikliğini kolaylaştıran sorunların sayısı oldukça fazla.

B12 eksikliğinin belirtileri neler?

◊ Kansızlık
◊ Yorgunluk, halsizlik, bitkinlik
◊ Unutkanlık
◊ Öğrenme bozukluğu
◊ El ve ayaklarda yanma, uyuşma ve karıncalanmalar
◊ İştahsızlık
◊ Bağışıklık zayıflaması

Teşhis için ne yapmalı

B12 eksikliğine teşhis koymanın tek bir yolu var:
Kandaki B12 seviyelerini ölçmek! Bu kolay ve her yerde yapılabilen bir analiz. Sağlıklı kişilerde olması gereken rakam ise 500-700 aralığı.
Özellikle yaşlılarda 500’ün altındaki rakamlar yukarı çekilmeli diye düşünüyorum. binin üzerindeki rakamlar ise tavsiye edilmiyor.
Hangi rakamlarda nasıl bir tedavi uygulanacağı kararını da doktorlara bırakmak gerekiyor.

Nasıl tedavi ediliyor

B12’den zengin bir beslenme planını sürdürmeniz gerekiyor. Bunun için herkesin hayvansal gıdalara ağırlık vermesi lazım.
Ayrıca ağızdan kullanılan B12 hapları da var. Ne var ki, mideniz yeteri kadar iç faktör üretemiyorsa, istediğiniz kadar B12 zengini gıda tüketin veya B12 hapı için, arzu edilen netice alınamıyor. Bu gibi durumlarda B12 ampullerinden veya dilaltıa B12 kapsüllerinden istifade etmek mümkün.

OKUR SORUSU: Neden B12 eksikliği yaşlılarda yaygındır?

Birinci neden yaşlıların yeteri kadar iyi beslenememeleri, özellikle de hayvansal gıdaları azaltmaları.
Diğer taraftan çoğu yaşlı, kullandığı ilaçlar (mide hapları, metformin) nedeniyle de B12’yi yeteri kadar ememez.
Ayrıca yaşlanmanın doğal etkisiyle ya da kronik gastrit neticesi yaş ilerledikçe midenin “iç faktör” üretimi de azalır. Dolayısıyla bağırsaklara giren B12 emilimi bozulur.
Özetle yaşlılarımızı “B12 fakiri” yapabilecek pek çok neden var. Ayrıca unutkanlık, bunama ve nöropatik yakınmalara en çok da onlar hassas.
Bu nedenle onları B12 vitamini eksikliğinden koruyup kollamak, bedeni ve belleği güçlü yaşlılara sahip olabilmek adına mühim bir ayrıntı.
Gelişmiş ülkelerde bile her beş yaşlıdan birinde B12 eksikliği var.
Özellikle ailesinden ayrı yaşayan (bakım evleri) yaşlılarda bu problem maalesef daha yaygın. Bu nedenle yaş ilerledikçe B12 takiplerini daha dikkatli yapmak lazım.