Çakırcalı Efe ilk kez sahneye geldi
Güncelleme Tarihi:
Burcu BİLGİN/ ANKARA (A.A)
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 17, 2010 00:00
Yaşar Kemal’in ölümsüz eseri Çakırcalı Mehmet Efe’nin efsaneleşen öyküsünden ilk kez dans tiyatrosu olarak sahneye aktarılan eserin dünya prömiyeri geçtiğimiz günlerde Devlet Opera ve Balesi’nde gerçekleştirildi.
TÜRKÜLER ve deyişlere konu olan, Anadolu’da efsaneleşen Çakırcalı Mehmet Efe, bastığı yeri titreten sert adımlarıyla bale sahnesine geldi. Çakırcalı’nın yaşamının dans tiyatrosuna aktarıldığı “Çakırcalı Efe”nin dünya prömiyeri gerçekleştirildi. Yaşar Kemal’in 1972 yılında kaleme aldığı “Çakırcalı Efe”, Ankara Devlet Opera ve Balesi Birim Dans Tiyatrosu (BDT) Sanat Yönetmeni İhsan Bengier’in koreografi ve rejisiyle dans sahnesine geldi.
Eser bale sahnesine geldi
Müziklerini Cem İdiz’in hazırladığı eserde orkestrayı Şef Sunay Muratov yönetti. Dekor ve kostümlerini Gürcan Kubilay’ın hazırladığı eserin ışık düzeni de Emin Saraçoğlu’nun imzasını taşıyor. Eserde, Çakırcalı Mehmet Efe’yi Emre Onuk canlandırdı. Annesini Ayfer Alpan’ın, İzmir Valisi Kamil Paşa’yı Tufan Kaytmaz’ın, Fatma’yı Özge Kınıklı’nın sahneye getirdiği eserde, diğer rollerde Deniz Ertürk, Çağdaş Yurdakul, İhsan Bengier, Adnan Güllü, Göktürk Arıkan, Aslı Elat, Serhat Elat, İdris Aydın, Ali Cömert, Mert Türkoğlu, Handan Kırılmaz ve Ateş Selçuk yer aldı. Eserin bale sahnesine aktarılan metnini Ebru Saçar hazırladı.
Başrolde 32 yaşındaki sanatçı
Birim Dans Tiyatrosunun sahnelediği yapıtta, başrolde 32 yaşındaki bale sanatçısı Emre Onuk yer aldı. Bariton Tuncer Tercan’ın seslendirdiği “İzmir’in Kavakları”, “Efelerin Efesi”, “Çökertme” gibi türkülerle bezenen yapıtta, Çakırcalı’yı öldüren müfrezenin komutanı Albay Rüştü Kobaş rolünde anlatıcı olarak Çakırcalı’nın öyküsünü seyirciye aktarıyor.
Çakırcalı Mehmet Efe kimdir?
“Çakıcı” olarak da tanınan Çakırcalı Mehmet Efe, 1872 yılında bugünkü İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı Ayasuluğ Köyünde dünyaya geldi. Annesi Hatice, babası eski Zeybeklerden Çakırcalı Ahmet Efe idi. Babası eşkıyalığı bırakmasına rağmen zaptiye çavuşu Boşnak Hasan tarafından öldürüldü. Mehmet, henüz 11 yaşındaydı. Uzun süre tütün kaçakçılığı yaparak yaşamını sürdürdü. Bir zaman sonra Hacı Eşkıya’nın geçmişte kendisini bırakarak başka bir gençle kaçan karısını ve kaçtığı genci Ödemiş’teki evinde öldürdü.
Halk öyküsünü destan yaptı
Babasını öldüren Boşnak Hasan Çavuş tarafından yakalandı, mahkemede beraat etti. Çakırcalı’nın bir gün başına bela olacağını bilen Hasan Çavuş’un yıllar önce işlenen bir hırsızlık olayını da ona mal edip köyüne baskın düzenleyerek annesi ve diğer akrabalarına türlü hakaretlerle işkence yapması Çakırcalı’yı çileden çıkardı. “Çakırcalı Mehmet Efe dağa çıktı, Osmanlı gelip de yakalasın” diye Osmanlı’ya haber saldı. Halk arasında ün kazandı ve öyküsü destanlaştı.
İzmir’in Kavakları türküsü
Eserde, Çakırcalı Mehmet Efe’nin birlikte dağa çıktığı Kara Ali’nin idama gidişinde yaralı olduğu için onu kurtaramaması da dramatik bir şekilde işleniyor. Yapıtta Kara Ali’yi canlandıran sanatçı Serhat Elifer sahnede idam ediliyor. Eserin sonunda Çakırcalı Mehmet Efe’nin ölümü de hüzünlü biçimde sahneye geliyor.
Emekli sanatçıya çiçek ve alkış
Çakırcalı’nın ölmesinden sonra sahneye ellerinde meşalelerle gelen sanatçılar, Çakırcalı için yakılan “İzmir’in Kavakları” türküsünü hep birlikte söylerken, Çakırcalı Mehmet Efe rolündeki Emre Onuk da sahnenin yüksek tavanına iple asılıyor. Onuk, böylece Efe’nin ruhunun göğe yükselmesini ve bir anlamda efsaneleşerek toplumsal hafızaya kazınmasını canlandırıyor. Çakırcalı Mehmet Efe eserinde rol alan İdris Aydın’ın prömiyerde emekli olacağı ilan edilerek tecrübeli sanatçı, seyircinin alkışları ve çiçeklerle yeni yaşamına başladı.
Eser bale sahnesine geldi
Müziklerini Cem İdiz’in hazırladığı eserde orkestrayı Şef Sunay Muratov yönetti. Dekor ve kostümlerini Gürcan Kubilay’ın hazırladığı eserin ışık düzeni de Emin Saraçoğlu’nun imzasını taşıyor. Eserde, Çakırcalı Mehmet Efe’yi Emre Onuk canlandırdı. Annesini Ayfer Alpan’ın, İzmir Valisi Kamil Paşa’yı Tufan Kaytmaz’ın, Fatma’yı Özge Kınıklı’nın sahneye getirdiği eserde, diğer rollerde Deniz Ertürk, Çağdaş Yurdakul, İhsan Bengier, Adnan Güllü, Göktürk Arıkan, Aslı Elat, Serhat Elat, İdris Aydın, Ali Cömert, Mert Türkoğlu, Handan Kırılmaz ve Ateş Selçuk yer aldı. Eserin bale sahnesine aktarılan metnini Ebru Saçar hazırladı.
Başrolde 32 yaşındaki sanatçı
Birim Dans Tiyatrosunun sahnelediği yapıtta, başrolde 32 yaşındaki bale sanatçısı Emre Onuk yer aldı. Bariton Tuncer Tercan’ın seslendirdiği “İzmir’in Kavakları”, “Efelerin Efesi”, “Çökertme” gibi türkülerle bezenen yapıtta, Çakırcalı’yı öldüren müfrezenin komutanı Albay Rüştü Kobaş rolünde anlatıcı olarak Çakırcalı’nın öyküsünü seyirciye aktarıyor.
Çakırcalı Mehmet Efe kimdir?
“Çakıcı” olarak da tanınan Çakırcalı Mehmet Efe, 1872 yılında bugünkü İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı Ayasuluğ Köyünde dünyaya geldi. Annesi Hatice, babası eski Zeybeklerden Çakırcalı Ahmet Efe idi. Babası eşkıyalığı bırakmasına rağmen zaptiye çavuşu Boşnak Hasan tarafından öldürüldü. Mehmet, henüz 11 yaşındaydı. Uzun süre tütün kaçakçılığı yaparak yaşamını sürdürdü. Bir zaman sonra Hacı Eşkıya’nın geçmişte kendisini bırakarak başka bir gençle kaçan karısını ve kaçtığı genci Ödemiş’teki evinde öldürdü.
Halk öyküsünü destan yaptı
Babasını öldüren Boşnak Hasan Çavuş tarafından yakalandı, mahkemede beraat etti. Çakırcalı’nın bir gün başına bela olacağını bilen Hasan Çavuş’un yıllar önce işlenen bir hırsızlık olayını da ona mal edip köyüne baskın düzenleyerek annesi ve diğer akrabalarına türlü hakaretlerle işkence yapması Çakırcalı’yı çileden çıkardı. “Çakırcalı Mehmet Efe dağa çıktı, Osmanlı gelip de yakalasın” diye Osmanlı’ya haber saldı. Halk arasında ün kazandı ve öyküsü destanlaştı.
İzmir’in Kavakları türküsü
Eserde, Çakırcalı Mehmet Efe’nin birlikte dağa çıktığı Kara Ali’nin idama gidişinde yaralı olduğu için onu kurtaramaması da dramatik bir şekilde işleniyor. Yapıtta Kara Ali’yi canlandıran sanatçı Serhat Elifer sahnede idam ediliyor. Eserin sonunda Çakırcalı Mehmet Efe’nin ölümü de hüzünlü biçimde sahneye geliyor.
Emekli sanatçıya çiçek ve alkış
Çakırcalı’nın ölmesinden sonra sahneye ellerinde meşalelerle gelen sanatçılar, Çakırcalı için yakılan “İzmir’in Kavakları” türküsünü hep birlikte söylerken, Çakırcalı Mehmet Efe rolündeki Emre Onuk da sahnenin yüksek tavanına iple asılıyor. Onuk, böylece Efe’nin ruhunun göğe yükselmesini ve bir anlamda efsaneleşerek toplumsal hafızaya kazınmasını canlandırıyor. Çakırcalı Mehmet Efe eserinde rol alan İdris Aydın’ın prömiyerde emekli olacağı ilan edilerek tecrübeli sanatçı, seyircinin alkışları ve çiçeklerle yeni yaşamına başladı.