İstanbul’un su altı panoraması

Uluslararası deniz yolu taşımacılığının etkili bir parçası olarak küresel çapta önem arz eden Marmara Denizi, kirlilik ve doğal kaynakların bilinçsiz kullanımı sebebiyle pek çok sorunla mücadele ediyor. 2021 yılında Marmara Denizi’ni etkisi altına alan müsilaj problemi Türkiye’de deniz kirliliğinin ulaşabileceği boyutları gözler önüne seren bir uyarı niteliğindeydi. Küresel ısınma nedeniyle su kaynaklarımız azalırken, yasak avcılık biyoçeşitliliğimize zarar veriyor, atıkların kontrolsüzce denize salınımı su kirliliğini tetikliyor. Karasularımızda etkisi her geçen gün daha çok hissedilen bu tahribat, başta balıkçılık olmak üzere pek çok sektörü ve hepsinin ötesinde doğayı olumsuz etkiliyor. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde su altı dünyası hakkında duyarlılık geliştirerek kitlesel bilinç oluşturmanın yolu şüphesiz ki denizlerimizi ve içinde yaşayan canlıları tanımaktan geçiyor. Mert Gökalp’in kaleme aldığı, İBB Yayınları’ndan çıkan ‘İstanbul’un Deniz Canlıları’ bu konuda örnek teşkil eden ve umut veren bir çalışma olmuş.

Lisans ve lisansüstü eğitimlerini sırasıyla ODTÜ Mühendislik Fakültesi, Miami Üniversitesi Fiziksel Okyanus Bilimi ve Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü’nde tamamlayan Mert Gökalp, su altı dünyasına gönül vermiş bir deniz biyoloğu ve su altı fotoğrafçısı. Gökalp’in 2011 yılında İnkılâp Yayınevi’nden çıkan ‘Türkiye Deniz Canlıları Rehberi’ isimli bir kitabı da bulunuyor.

İstanbul’un su altı dünyasını tanıyoruz
‘İstanbul’un Deniz Canlıları’, yasak avcılık, istilacı türler, hayalet avcılık gibi sebeplerle doğrudan ya da dolaylı olarak tahribata uğrayan deniz ekosistemimize ışık tutarak sahip olduğumuz doğal zenginlikleri fark etmemizi sağlayan, son derece yalın ve nitelikli bir eser. İstanbul’da yaşayan pek çok deniz canlısının ülkemizin diğer karasularına da erişimi olduğundan yaşadığımız coğrafyanın sualtı dünyasını tanıma fırsatı buluyoruz bu kitapta.
Yumuşakçalardan eklem bacaklılara, köpekbalıklarından deniz memelilerine dek Marmara Denizi’nin tüm ekolojik çeşitliliği ‘İstanbul’un Deniz Canlıları’nda toplanmış. Bu kitap hem bilimsel anlamda su altı üzerine çalışmalar yapan hem de bireysel olarak bu alana ilgi duyan herkesi bir araya getiriyor.
Akademik anlamda su altı yaşamını inceleyen tüm bölümlerde ekoloji, su kirliliği, deniz balıkları sistematiği, su omurgasızları, su bitkileri, deniz biyolojisi gibi derslerde kaynak kitap olarak tavsiye edilebilecek bir çalışma hazırlamış Mert Gökalp. Deniz canlısının anatomik yapısı, tür tayini, taksonomisi, yaşam alanı gibi pek çok bilgi sade bir anlatımla bütünsellik içinde sunulmuş.

Mert Gökalp birikimini yalın bir dille aktarmış
Bugüne dek üç tane kişisel fotoğraf sergisi açan Gökalp, her bir su altı canlısının kendi yaşam alanında çekilmiş görsellerini de sunuyor kitapta. Bu fotoğraflara ilgili türün ikili adlandırma sistemine göre ismi, sınıflandırması, habitatı, davranış özellikleri eşlik ediyor. Yani tek bir sayfada sularımızda yaşayan bir deniz canlısının şeklini, ismini, yaşam alanını öğreniyor, davranış özelliklerine dair yeterli ve doğru bilgilere sahip oluyoruz.
‘İstanbul’un Deniz Canlıları’ kitabına birikimini ve deneyimini başarılı bir şekilde aktaran Gökalp, uzmanlık gerektiren akademik bilgileri herkesin anlayabileceği bir dil ve yöntemle kaleme almış. ‘İstanbul’un Deniz Canlıları’nda sadece uzmanların değil denize tutkun herkesin faydalanabileceği nitelikli bilgiler bulunuyor.

İstanbul’un Deniz Canlıları
Mert Gökalp
İBB Yayınları, 2022
568 sayfa.