Türk subayı intihar eder mi?
Güncelleme Tarihi:
‘Kurtlar Vadisi-Irak’ filmi, Irak’ın Süleymaniye kentinde, 2003’te yaşanan çuval olayını tekrar gündeme getirdi. Ama film, yeni bir tartışma daha başlattı: “Türk subayı intihar eder mi?” Özellikle de görevindeki başarısızlık nedeniyle onur meselesi yaparak... Tıpkı filmdeki Üsteğmen Süleyman gibi... Paşalar görüş ihtilafına düştü. Kimisi tarihteki Albay Reşat Bey vakasına benzetti. Kimisi de “Çatışarak ölecekti” dedi. Türkiye, şimdi, bir Türk subayının intihar edip etmeyeceğini tartışıyor.
10 milyon dolar... Türkiye'de bir sinema filmi için harcanan en yüksek meblağ... 'Kurtlar Vadisi-Irak'... Çuvalın
PAŞALAR BÖLÜNDÜ Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen “Üsteğmen Süleyman onurlu bir davranış sergilemiştir” TSK Personel Yönetmenliği'ndeki, intihar olaylarıyla ilgili hükümleri, emekli olduğum için bilmem mümkün değildir. Ancak, bu hükümler disiplinsizlik olarak nitelendirilebilecek intihar olaylarıyla ilgilidir. Üsteğmen Süleyman'ın intiharı bu kapsamda değerlendirilemez. Vatan onuru ve gururu için intihar eden bir subay, tarihteki örneklerinde de olduğu gibi, örnek bir subay olarak benimsenir ve hatırlanır. Ben Üsteğmen Süleyman olayını, Büyük Taarruz'da intihar eden Albay Reşat olayına benzetiyorum. Albay Reşat, savaş alanının kritik bir bölgesi olan Çiğiltepe'yi ele geçirmekle görevlendirilmiş, 57’nci Tümen'in Komutanı idi. 27 Ağustos 1922 sabahı, saat 10.30'da Mustafa Kemal, Albay Reşat'ı telefonla aramış ve tepeyi ne zaman ele geçireceğini sormuştur. Türkiye Cumhuriyeti Albay Reşat gibi bir vatanseverler sayesinde bugüne kadar gelebilmiştir. Albay Reşat gibi vatanseverler sayesinde de yaşamaya devam edecektir. Türk Silahlı Kuvvetleri yeni Albay Reşatlar yetiştirmektedir. Üsteğmen Süleyman da onlardan birisidir. Türk Silahlı Kuvvetleri, Albay Reşat'ı unutmamıştır. Bölgedeki şehitliğe onun adını vererek ve onun adını taşıyan bir orman yeşerterek Albay Reşat'ı yaşatmıştır. Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu “İntihar eden şehit sayılmaz” Bu olayın resmi olarak herhangi bir yerde yazılı bir tarafı yok. Görevini yapamaması durumunda personelin intihar etmesi veya kendini imha etmesi gibi bir durum söz konusu değil. Ancak böyle bir konu, Türk subayı açısından onur kırıcı ve kendisine yediremediği bir durum olarak ortaya çıkar, görevini yapamamanın sıkıntısı ve görev aşkının üstün gelmesi neticesinde psikolojik sıkıntı içine girmesi muhtemeldir. Bunun sonucunda da intihara giden yol açılabilir. O ana, onun psikolojik durumuna ve şartlara bağlı.
Emekli Orgeneral Necati Özgen “Çuval olayı intihar nedeni olamaz” Sadece çuval olayına yönelik olarak, bir üsteğmen intihar etmez. Böyle bir şeyle intihar olayı olmaz. Ancak şu olur: Bir görev verilmiştir, verilen emri yerine getirememiştir, bunu şeref meselesi telakki eder.
Emekli Tümgeneral Rıza Küçükoğlu - Türkiye Emekli Subaylar Derneği Genel Başkanı “İntihar suçtur” İntihar bir suçtur. Türk ordusu toplumun gelenek ve ahlakından yola çıkılarak intiharı onaylamaz. Çuval olayındaki intihar doğru bir hareket değildir. Orada yapılması gereken; çatışarak, kurşunu yiyerek gerektiğinde ölümü göze almaktır. | |
Filmde her şey buraya kadar gerçekleri anlatıyor." Hayallerin devreye girdiği noktada ise Türkiye'yi yeni bir tartışma bekliyor. Gerçekler üzerine kurulan hikâyenin omurgasında ise çuval olayının mağduru bir Türk subayının intiharı karşımıza çıkıyor. Çokça tartışılacak olan intiharın kahramanı, Üsteğmen Süleyman Aslan. 11 Türk askerinden biri... Vaktiyle aşağılanarak teslim olmayı onuruna yediremeyen Üsteğmen Aslan, geride bir mektup bırakıyor. Mektubun muhatabı Polat Alemdar. Görevi uğruna intihar eden arkadaşının vasiyetine kayıtsız kalamıyor ve gerekirse ölmek için Kuzey Irak'a gidiyor.
Peki, görevi uğruna, onuru kırıldığı için bir Türk subayı intihar eder mi? 'Kurtlar Vadisi-Irak' filminin yapımcısı Pana Film yetkilileri neden intihar kurgusuna yer verdiler? Bu sorunun cevabını bilmiyoruz. Çünkü filmin yapımcıları bu konuda konuşmak istemediler. Film, 3 Şubat günü 479 salonda aynı anda gösterime girdiğinde, belki akıllarda kalacak en önemli sahnelerden biri bu olacak... Vatanını korumak uğruna ölmek ve öldürmek üzerine eğitim almış ve bunun için yemin etmiş bir askerin intiharını; Türk halkı belki şaşırarak, belki üzülerek, belki de hayal kırıklığı yaşayarak izleyecek. Belki de gurur duyacak. Tüm bunlar, filmin gösterime girmesinin ardından konuşulacak.
Biz de özellikle emekli generaller ve bazı ordu mensuplarıyla yaptığı görüşmelerle, "Türk subayı intihar eder mi?" sorusuna yanıt aradık. Sonuç: Paşalar fikir ayrılığına düştü. Kimisi Üsteğmen Süleyman'ın intiharını onurlu ve asil bir davranış olarak yorumladı. Kimisi kesinlikle onaylamayarak, gerçek onurlu davranışın ölümüne çatışmak ve silahları çekmek olduğunu söyledi. Türkiye'de, Cumhuriyet tarihinden bu yana pek alışık olmadığı bir tartışmayla karşı karşıyayız. Ama bilinen, Üsteğmen Süleyman'ın intiharına benzeyen son olay 'Büyük Taarruz' döneminde, Mustafa Kemal Atatürk'ün de bizzat komutanlığında yaşanan Albay Reşat Bey vakası. Verilen görevi zamanında yerine getirememesini onuruna yediremeyerek kafasına kurşun sıkan bir komutan... Ölümünün onurlandırıldığı, hatta manen ödüllendirildiği bir intihar... Afyon Çiğiltepe hâlâ onun adını; o, Çiğiltepe'nin adını taşıyor!
Türk subayının onuru ve görevi adına intihar etmesini onurlu bir davranış olarak nitelendiren Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen, bunu Albay Reşat Bey vakasına da benzetiyor:
"Süleymaniye olayında, Türk subayının, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ve Türk milletinin onuru yara almıştır. Üsteğmen Süleyman'ın intiharı, vatanseverlik ve çaresizlik duygularının yoğunlaştığı ve kesiştiği noktadaki en onurlu davranıştır. Bu olayda, olayı önleyecek tedbirleri almak, hasmane davranışa anında karşılık vermek esas olmalıydı. Şartlar bunu mümkün kılmamışsa, Üsteğmen Süleyman'ın intiharını, onurlu bir subayın, örnek bir davranışı olarak kabul etmek gerekir. Çünkü askerlik mesleği, gerektiğinde öldürmeyi, gerektiğinde de ölmeyi bilebilmektir."
Tartışmanın ikinci boyutu: Türk subayı intihara kalkışırsa, bir cezası olur mu? İşte askerleri n de görüşlerinin ayrıldığı noktalardan biri burada başlıyor. Bir kere intihara kalkışmak, kendini askerliğe elverişli olmayan bir duruma getirmek suç. Eğer intihara kalkışan subay hayatta kalırsa, zaten hakkında dava açılıyor. İntihara kalkışmasının nedenleri araştırılıyor. Kendisinden tazminat isteniyor. Ya subay ölürse intihar sonrasında? Görüşüne başvurduğumuz tüm emekli generaller, ölüm olması durumunda, herhangi bir cezanın söz konusu olmadığını vurguluyorlar.
Türk Emekli Subaylar Derneği Genel Başkanı, Emekli Tümgeneral Rıza Küçükoğlu, kesinlikle bu konuda bir cezanın olmadığını savunanlardan. Kendisi aynı zamanda hukukçu da olan Küçükoğlu, intihar vakalarında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin gösterdiği özenin altını çiziyor. İntihar durumunda bile bir askerin cenazesinin şehitmiş gibi düzenlediğini, yalnızca aile fertlerine gerçeğin söylendiğini, intiharın deklare edilmediğini kaydediyor. Çünkü Emekli Tümgeneral Küçükoğlu'na göre intihar, toplumun değerlerine, dini inanca aykırı bir durum.
TARİHİN ONURLANDIRDIĞI SUBAY İNTİHARI
Türkiye'nin tarihinde, onurlandırılan en önemli subay intiharı, Albay Reşat Bey'e ait. Bizzat onurlandırın da Atatürk'ün kendisi. İşte Albay Reşat Bey: |
Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen, ısrarla, görev sonrasında onuru kırıldığı için intihar eden bir subayın davranışını onurlu bulsa da, Emekli Orgeneral Necati Özgen bu görüşe kesinlikle katılmıyor. Özgen'e göre, onurlu asker davranışı, silahı çekmek ve ölümüne dahi olsa çatışmak. Emekli Orgeneral Özgen, intihara kalkışan bir subaya ya da subayın yakınlarına ceza verileceği gibi bir prosedürün de kesinlikle olmadığını belirterek şunları kaydediyor: "Hayır, o intihar olmaz. Orada silahını çekip öldürecek. Ne demek intihar? 'Kafama çuval geçirmişler, ben intihar edeyim.' Olur mu öyle şey? Orada çarpışacak, gerekirse ölecek. Doğrusu budur bana göre."
Emekli Orgeneral Necati Özgen'e göre, onurlu intihar var. Tarihte Albay Reşat Bey dışında yakın tarihte Kore Savaşı sırasında yine bir Türk üsteğmeni buna örnek. Özgen Paşa, "Çuval olayında intihar olmaz" diyerek kesin bir dille karşı çıktığı intiharın yakın tarihteki örneğini şöyle açıklıyor:
"Kore'de var. Topçu ileri gözetleyici üsteğmen, bakmış ki düşman topçu mevziini ortadan kaldıracak, iş o noktaya gelmiş. Ne yapıyor? Atışları kendi üzerine çevirtiyor. Atış yapanları kendi bulunduğu noktaya yöneltiyor ki şaşırsınlar diye. Ölüyor. Türk ordusunda bu olay herkese misaldir."
Sonucu ölümle bitmeyen bir intihar girişiminin TSK Personel Yönetmeliği'nde bir suç olduğu kesin. Mahkeme süreci gelişiyor. İntihar sonrasında subayın yakınları ve ailesinden tazminat talebinin olması gibi bir durum kesinlikle yaşanmıyor; ama özlük haklarıyla ilgili bazı noktalar söz konusu. Türkiye Emekli Subaylar Derneği Şişli Şubesi Başkanı Emekli Albay Atıf Ürük bu durumu şöyle açıklıyor:
"Özlük hakları açısından bakıldığında, bazı konular dikkate alınır. Bizde görev başında hayatını kaybetmesi ancak özlük bakımından bazı sonuçlar doğurabilir. Emekliliğe hak kazanmışsa, hak kazandığı gün itibarıyla ücretini alır. Emekli aylığı ona göre bağlanır, intihar etmiş olsa bile. Bunun dışında, geçmişteki hakları yok farz edilmez. Görev başında şehit oldu, son rütbedeki alması icap eden miktara göre değerlendirme yapılır. Çünkü orada görev başında vefat etmeseydi, son rütbeye kadar devam edecekti. Bunun dışında, hangi rütbede intihar etmişse, o rütbeye göre gereken özlük hakları tahakkuk ettirilir. 'İntihar ettin, bizden değilsin' demenin mantığı yok. Ailesinden falan para talep edilmez. Hizmet ediyor, bunun karşılığında para alıyor."