Son dakika: Bakan Fidan: ABD ve İran ateşle oynuyorlar

İşte Bakan Fidan'ın A Haber canlı yayınında yaptığı açıklamalardan öne çıkan satır başları:

İSVEÇ'İN NATO ÜYELİĞİ

Nisan 2023'te Finlandiya'nın üyeliği tamamlandı. Bu süreçte çok yoğun şekilde toplantılar yapıldı. Ortak heyetler oluşturuldu. İsveç ve Finlandiya ile konuları müzakere ettiler. Anayasa'larına kadar birçok adımlar atıldı. Farkındalık oluşturulması açısında önemliydi. Biz de Finlandiya'yı kabul ettik. İsveç'in üyeliğine geçtik. Terörizm bizim önemli konumuzdu. Savunma sanayi ile ilgili problemler var. Güvenlikle ilgili çerçeveye ilişkin bir sınır çizildi. 3'lü zirve yapıldı. NATO Genel sekreteri, İsveç Başbakanı ve Cumhurbaşkanımızın katılımıyla. Terörle mücadeleye ilave olarak Türkiye'ye yönelik yaptırımların olmaması gerektiğine yönelik ve Türkiye'nin AB üyeliği konusunu bir belgeye bağladık. Biz de çalışmalarımıza başladık. Sessiz bir diplomasi yürütüldü. Hollanda, Kanada ve bazı Avrupa ülkeleri yaptırımları kaldırdı. İsveç'le ilgili yasayı Meclis'ten geçirir geçirmez Biden kongreye mektup gönderdi.

ABD'NİN TÜRKİYE'YE F-16 SATIŞI

Kongre'nin bir takım şartları vardı. Bu yönde bir anlaşma olacağı yönde mutabakatınız oldu. Siz gönderdikten sonra 2 hafta bekleme süresi var. Önümüzdeki cumartesi bu süreç tamamlanacak.

F-35 VE S400 

F-35'le ilgili problem, bizim kendi hava savunma yeteneklerimizi geliştirmemizin bir yansıması olarak ortaya çıktı. Rusya ile S400 anlaşmasını bahane göstererek, ABD bir tavır koydu. F-35'in üretici ortaklarından biriydik. Türkiye'nin maddi kaybı bir yana bir de kapasite kaybı da söz konusu. Zararı tanzim etme açısında yoğun çalışmalarımız var. Yunanistan ABD'nin satış listesindeydi. Yerden hava savunmanın önemi arttı. Batı'dan almak istediğimizin sistemleri verilmemesi bizi başka arayışlara arttık. Kendi ülkemizin güvenliğini sağlama adına her türlü araç gereci alma konusunda hükümlüyüz. S400'le ilgili gerekli karar verildikten sonra ROKETSAN'ın geliştirdiği hisar sınıfı hava savunma doktrinini uygulamaya başladık. Bu Cumhurbaşkanımızın çok önceden verdiği talimattı.

ABD VE İRAN ARASINDAKİ KRİZ: ATEŞLE OYNUYORLAR

Biz Gazze savaşının başından itibaren bölgesel yayılma riskini hep dile getirmiştik. Bu bize sürpriz olarak gelmedi. Karşılıklı vurmaları kontrollü gerginlik politikasıyla devam ettiğini görüyoruz. Belli bir aşamaya geçilmemesi noktasında bir yaklaşım var. Stratejik olarak bunun yayılmasını istemiyorlar. Bu ateşle oynamaktır. Böyle bir riskle karşı karşıyayız. Bunu müntahaplarımızla görüşüyoruz. Daha büyük bir yayılmaya karşı karşıya kalabiliriz.

PUTİN'İN TÜRKİYE ZİYARETİ

Putin'in ziyareti önceden planlanmış bir ziyaretti. Daha önceden gelmesi gerekiyordu. Cumhurbaşkanımızın ziyaretleri oldu. Bu ziyaretle bazı konuları tekrar görüşme imkanı olacak. Cumhurbaşkanımız kendisiyle düzenli olarak görüşüyor. Türkiye ile Rusya arsında ciddi bir enerji anlaşması var. Akkuyu Nükleer Santrali var. Buna ilaveten güvenlik konuları var. Özellikle Suriye'ye merkez alan. Türkiye'nin PKK/YPG konusunda hassasiyetleri var. İki lider öncesinde defaatle konuşulmuş konular. Verilen ve tutulmayan sözler var. Bu bizim canımızı sıkan bir konu. O bölgede Rusya ile Türkiye arasında çatışmamazlık anlaşması var. Bu her zaman sağlıklı işlemiyor maalesef. Rusya'nın da bizden beklentisi var bölgede. Bunlara bağlı olarak müzakereler yapılıyor. Gazze konusu var. Rusya'nın pozisyonu bize daha yakın. 

TAHIL KORİDORU

Tahıl koridoru her zaman gündemimizde. BM Türkiye Rusya ve Ukrayna arasında yapılan görüşmeler var. Putin'in ziyaretinde bu konu da konuşulacak. Cumhurbaşkanımız bu konuya çok önem veriyor. Kendimize borç bildiğimiz bir konu. Ukrayna tahılından bahsedilmesinin sebebi şu; Rusların kendi tahılını göndermesinde sorun yok. Ukrayna'nın tahılını çıkaracağı limanlar Rus kuşatmasında. Ruslar tahılının ödemesini alamıyorlar çünkü bankacılık sistemine entegre değiller. Gemilerimizi sigorta edemiyoruz diyorlar. Ukraynalılar da tahılını çıkarıyorlar fakat geminin saldırıya uğrayı uğramayacağının garantisi yok.

KYB'YE PKK UYARISI

KYB Süleymaniye'de PKK ile işbirliği içinde. Sessiz yöntemle halletmeye çalıştık. Her seferinde söyledik. PKK ile aranıza mesafe koyun. 'Savaşın demiyoruz ama işbriliği içinde olmayın' dedik. Bizi memnun etmeye çalışmaya çalışıyorlar gibiydiler. Ama biz baktık ki bunlar mesafe koymayacak. Havayolu taşımacılığında ciddi sınırlar getirdik. Süleymaniye Havalimanı'nın yüzde 60'ını kaybetmesi demek. Bu bizim tercihimizle ilgili bir konu değil. Bu bizim terörle mücadelemizle ilgili bir konu. Suriye'de ise PKK ile mücadelede Fırat'ın doğusunda ve batısında farklı dinamikler var. Doğusunda ABD'liler, batısında İran ve Rusya var. Bu dengeyi gözeterek çalışmalarımızı yürütüyoruz.

"SURİYE TEK BAŞINA KARAR ALAMIYOR"

Suriye ile ilgili görüşmelerimizde handikaplarımız oluyor. Suriye tek başına karar alamıyor. Yaşamsal destek veren ortaklarıyla hareket etmesi gerekiyor. İran, Rusya ve Suriye'nin ortaklığı var. Hamlelerimizi yaparken bunları gözetiyoruz. Suriye'nin ön koşul koyarak Türkiye ile müzakere yapması çok yanlış. Bu yanlış bir usül. Biz Astana sürecini ihlal etmedik. Suriye'de devam eden istikrar süreci var. Bunu konuşmamız lazım. Konuşmak için bile şart getiriyorsanız, siz çok fazla çözümle ilgilenmiyorsunuz demektir. Diyalog niyeti varsa bu sahada somut neticeye yansıyabilir. İzah ettiğim ve izah etmediğim nedenlerden ötürü Suriye tek başına karar alamıyor. Görüşmelerde hep bir başka ülke oluyor. Topraklarımıza daha fazla mülteci gelmesin istiyoruz. Suriye kendi barışını sağlasın biz de olan Suriyeli kardeşlerimiz de dönsünler. Bunu bile tartışma zeminine getirmede problemleriniz var. Bizim tarafımızda bir tane aktör var. Cumhurbaşkanımız bir vizyon çiziyor. Ne istediğimizi biliyoruz. Ama karşı taraf öyle değil. Ortada çok fazla fırsat var. Bu gerçeği görmeleri için çok çalıştık ama o zihin aynı durumu farklı algılıyor.

GAZZE ATEŞKES ÇABALARI: İSRAİL ATEŞKES KONUSUNDA HEVESLİ DEĞİL

Adalet Divanı'nın kararı çok önemli. O kadar büyük bir dramla karşı karşıyayız ki, ortaya koyacağınız hiçbir başarı trajediyi önleyemiyorsa başarı diyemiyorsunuz. 2 milyon insan açlıkla ve hastalıkla karşı karşıya. Bu insanlar rehin alınmış konumda. Bunları bir coğrafi konumda tutuyorsunuz içeri yardım girmesine izin vermiyorsunuz. Onun için bunun adı rehin. Masada bir teklif. Bunu Hamas değerlendiriyor. İsrail, kalıcı ateşkes noktasında çok taraf değil gibi gözüküyor. Hamas kalıcı barış istiyor. Katar tarafı, Mısır tarafı, siyasi kanatla konuşuyorlar. ABD'de de İsrail ile konuşuyor. 1-2 gün içinde bir netice bekliyoruz. Türkiye taraflarla görüşüyor. Öncelikle ateşkesi sağlamalıyız. Sonra da iki devletli çözüme ilişkin atılması gereken adımlar var. Bunun gündeme gelmiş olması bile bir başarı. 3. Gazze savaşı gündemi olunca Türkiye olarak herkesten önce bir şey söyledik. 1. ve 2. Gazze savaşında arabulucu konumundaydık. Bu ateşkesi hemen sağlayalım ama 4. bir Gazze savaşını istemiyorsak, iki devletli çözüm yoluna gidelim dedik. Uluslararası arenadaki bazı basma kalıp şeyleri değiştirmemiz lazım. İsrail topraklarını genişletme derdinde. Garantörlük öne sunduk. Siz Filistinlilere sınırlı belli devletini verin gerisi bizde. Ama bu olmuyor. Mış gibi yapıyorlar. Daha fazla toprak istiyorlar. 'İsrail 67 sınırlarıyla memnunum başkasının toprağında gözüm yok' diyebiliyor mu? Tüm mesele bu. Dünya kamuoyu da bunu sorması lazım İsrail'e.

MISIR İLE İKİLİ İLİŞKİLER

Mısır ile ilişkilerimizi normalleştirme süreci büyük ölçüde tamamlanmış durumda. Bölge güvenliği açısında ve ticari açısından ikili ilişkilerimiz önemli. Orada çok sayıda yatırımcımız var. Bu yatırımların artırılması için bazı tedbirlerin geliştirilmesi gerekiyor. Mısır'ın belirli teknolojileri alması için ikili ilişkilerimiz önemli. İnsansız hava aracı noktasında anlaşmalarımız var. Akdeniz güvenliği konusunda da Mısırla iş birliği içerisinde olmamız gerekiyor. Enerji konusu, Sudan konusu ve Etiyopya konusu var. Ama esas konu bizim tarihsel yolculuğumuzdur.

BALKAN TURU

Balkanlar'da tarihi olarak ilişkilerimiz çok iyi. Bu ilişkilerin iyiliğinden kaynaklanan üzerimize düşen sorumluluklar da var. Bizden beklenen destekler var. Onları yapmak için diyalog hakinde olmamızda gerekiyor. Son yaptığım ziyaret bu kapsamdaydı. Sınırımızdan yapılan yoğun ticari akış var. TIR konusunda görüşmelerimiz oldu. Enerji konusu da var. Türkiye'den geçen enerjinin Bulgaristan ve Romanya üzerinden gideceği konusu var. Yunanistan bizim ayrı götürdüğümüz bir konu. Ege'de sorunlar var. Bu sorunu biz devraldık. Her iki liderin ortaya koyduğu vizyonla biz bu süreci ilerletiyoruz. Ege Adaların statüleri var. Burada yeni bir bakış açısıyla sorun nasıl halledilir diye konuşuruz. Askeri gerginliği azaltma konusunda iyi bir diyalog var. Göçle ilgili iyi bir diyalog var. Cumhurbaşkanımızın sunduğu vizyonla bu konuları yeniden konuşalım diye bakıyoruz. Kıbrıs'ı şuan buraya pek yansıtmıyoruz.

AB'YE ÜYELİK ELEŞTİRİSİ: TÜRKİYE ÜYE OLSAYDI BREXİT OLMAZDI

AB üyeliğiyle ilgili çok şey var anlatmamız gereken. Biz bu konunun geçmişine ve bugüne bakarak çıkardığımız dersler var. Bu konuda geliştirdiğimiz bakış açılarını Cumhurbaşkanımıza arz ediyoruz. Cumhurbaşkanımızın ciddi müktesabatı var. Ciddi tecrübesi var bu konuda. Bundan istifade ediyoruz. AB'nin önce bir şeye karar vermesi gerekiyor. AB, Türkiye'yi üye yapmak istiyor mu istemiyor mu? Bu soru bize sorulacak bir konu değil. AB buna karar vermeli. Bizim de içinde bulunduğumuz süreçler var. Sarkozy iktidara gelene kadar ciddi iyi ilerleyen bir süreç vardı. Sarkozy ile beraber bu irade değişti. Tabanımız Türkiye gibi bir ülkeyi içimize almayı doğru bulmuyoruz dendi. Türkiye AB üyesi olsaydı, Brexit ile karşı karşıya kalmazlardı. Stratejik güç dengesine girmek istediklerinde yanında ABD olması gerekiyor. Bunları kendileri değerlendirmeli. AB ulus, devlet üstü bir yapı olmayı başardı. Kendi aralarında ekonomik birliktelik var. Fakat AB medeniyet üstü bir yapı olmayı başaramadı. Bu soruyu da kendilerini sormuyorlar. Kendilerini ontolojik olarak o kadar haklı bir yerde duruyorlar ki bu dediklerimizin farkında değiller. AB'ye Türkiye ile ilgili İslam ile ilgili aynı soruyu sorun. Karşı taraf neyi red ettiğini bilmiyor. AB bizi aldı, almadı diye beklemiyoruz. Başka alanlar aramak zorundayız. Bu bizim görevimiz. İstediğimiz türden bir ortaklık olmazsa bunu inşa etmemiz gerekiyor. Böyle kurucu bir zihne ihtiyacımız var. O sistemi kuracak kadar deneyimimiz ve bilgimiz var.