Rengine aldanmayın, zeytini boya ve pasla karartan var

ZEYTİNİN içeriğindeki acı maddeyi çıkarabilmek için ya bir yıl bekletilmesi ya da kimyasal işlemlerden geçirilmesi gerekiyor. Ancak bazı üreticiler, zeytinin rengini tutturmak için tekstil boyası hatta paslı teneke bile kullanabiliyor. Tüketici hem maddi zarar görüyor, hem de sağlığı tehlikeye atılıyor.YILDA 200 bin ton sofralık zeytin tüketilmesine karşın ambalajlı zeytin üreticisi sayısının sınırlı olduğu Türkiye'de binlerce merdiven altı üretici bulunuyor. Bu merdiven altı üreticiler ne Tarım Bakanlığı ne de Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenemediği için tüketiciler kimyasal işlemlerden geçmiş, tekstil boyalarıyla karartılmış zeytinleri yemek zorunda kalıyor.Zeytin, yapısında bulunan acı madde nedeniyle diğer meyveler gibi dalından kopartıldığı gibi yenemiyor. Bu acı maddenin meyveden çıkarılabilmesi için ya en az bir yıl bekletilmesi ya da hızlı tatlanması için kimyasal işlemlerden geçirilmesi gerekiyor.İşte bu aşamada bazı üreticiler, uzmanların yapması gereken kimyasal işlemleri, malzemeyi kullanmasını bile bilmeyen kişilere yaptırabiliyor. Bu noktada bazen zeytinin rengini tutturmak için gıda boyası yerine tekstil boyası hatta paslı teneke bile kullanılabiliyor. Bunun sonucunda da tüketici hem maddi zarar görüyor, hem de sağlığı tehlikeye atılıyor.YEŞİLİ SARI OLMAZArkadaşımız Zeliha Aslan'ın yaptığı araştırmaya göre, piyasada kilosu 2 milyon 500 bin lira ile 5 milyon lira arasında satılan zeytini alırken tüketicilerin dikkat etmesi gereken birkaç önemli nokta var. Bunlardan ilki zeytinin ekonomik değerini gösteren çeşidi, yani varyetesi. Bu değeri arz-talep ve kalite belirliyor. Gemlik zeytini, Aydın tipinden yaklaşık yüzde 50 daha yüksek fiyatla satılıyor. Ancak bazı üreticiler ya da satıcılar maliyeti düşürmek için Aydın zeytinini Gemlik diye satabiliyor. Bu nedenle üzerinde varyete yazmayan ambalajların kesinlikle alınmaması gerekiyor.Tüketicileri kandırmanın diğer yolu da bir kilo zeytinde bulunan tane sayısıyla, yani kalibresiyle oynamak. Ambalaj üzerinde yazan 290-320 kalibre ifadesi, bir kiloda ortalama ne kadar zeytin bulunduğunu gösteriyor. Taneler ne kadar büyükse, zeytinin kilo fiyatı da o kadar yükseliyor. Bu nedenle tüketicilerin zeytin fiyatını karşılaştırırken, ekstra, lüks, çok özel gibi tanımlamalara değil, kalibrelerine bakmaları, ayrıca zeytinlerin birbirine yakın büyüklükte olmasına dikkat etmeleri gerekiyor.Yeşil zeytinin rengi, çizik zeytin olarak tanınan Edremit varyetesinin dışında, sarı değil yeşil olmalı. Şayet zeytin sarıysa, bu sarılık o zeytinin turşu olmasından kaynaklanıyor. Bu durumda da zeytin tadı kalmıyor.Birçok tüketici simsiyah Gemlik zeytininin çok makbul olduğunu düşünüyor. Oysa aynı kap içindeki zeytinlerin kahve, koyukahve, yeşilimtrak, siyaha yakın ve siyah gibi farklı renklerde olması, ürünün kalitesiz olduğunu göstermiyor. Aksine bu durum zeytinin natürel olarak soframıza geldiğinin göstergesi.Gemlik zeytini çoğu kez kahve rengi olarak ambalajdan çıkıyor ve havayla temas ettiğinde yaklaşık bir saat içinde rengi siyahlaşıyor. Gemlik zeytini tamamen siyahsa, bu durum meyvenin aşırı olgunken toplandığını da gösterebiliyor.Tamamen simsiyah zeytinler, bazı kimyasal işlemlerden geçirilip, gıda boyaları ile homojen bir renge kavuşturulmuş da olabiliyor.Zeytin ambalajında neler bulunmalı?Türk Standartları Enstitüsü'nün (TSE) belirlediği standarda göre, satışa sunulan zeytinin ambalajında öncelikle zeytinin Gemlik, Ayvalık, Edremit gibi çeşidini belirten varyetesinin ve tane iriliğini gösteren kalibresinin bulunması gerekiyor.Zeytinin Türk malı olduğunun belirtilmesi ve standart numarası olan TS 774 ibaresiyle birlikte üretim ve son kullanma tarihlerinin yazılması zorunluluğu bulunuyor.Üretici firmanın isim ve adresinin yanı sıra ambalajda sınıfı ve net ağırlığıyla süzme ağırlığının belirtilmesi de zorunlu.Sınıfı maddesi, zeytinin ekstra, birinci sınıf ya da ikinci sınıf olduğunu gösterirken; net ağırlık, salamura ile birlikte toplam ağırlığını, süzme ağırlık da sadece zeytin tanelerinin ağırlığını belirtiyor.Ayrıca ambalajda içindekiler bilgisi ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın izin tarihi, izin numarasının bulunması gerekiyor.Zeytin küçüldükçe fiyatı da düşüyorTÜRKİYE'de yılda 250 bin ton sofralık zeytin üretimi gerçekleşirken binlerce üretici arasında sadece Marmara Birlik, Fora ve Ece tüm ülke çapında dağıtım yapabiliyor. Piyasaya Tariş de ağırlığını koyuyor. Bu firmaların dışında bölgesel olarak markalı zeytin satışı gerçekleştiren küçük işletmeler de bulunuyor. Piyasada aynı kalibredeki Gemlik ve Edremit zeytini ortalama 4 milyon liraya, Domat zeytini 3 milyon 300 bin liraya ve Aydın zeytini 2 milyon 500 bin liraya satılıyor. Gemlik zeytini de kalibresine göre 3 milyon 350 bin lirayla 4 milyon 700 bin lira arasında değişiyor. Fiyatlar zeytinin kalitesine değil, tanelerin büyüklüğüne göre düşüyor.