Mısır'ın gölgelerden çıkan yöneticisi: Ömer Süleyman
Güncelleme Tarihi:
Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in yetkilerini devrettiği Başkan Yardımcısı Ömer Süleyman'ı İsrail ve ABD yıllar önce Mübarek'in koltuğuna aday göstermişti.
Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, 29 Ocak tarihinde Mısır’ın istihbarat birimi Muhaberat’ın şefi Ömer Süleyman’ı devlet başkan yardımcısı olarak atadı.
Mübarek’in 1981’de başkan oluşundan bu yana atanan ilk başkan yardımcısı olan Süleyman, meydanlara dökülüp Mübarek’in istifasını isteyen yüz binlerce kişiyi sakinleştirme girişimlerinin bir parçasıydı.
Süleyman, bir süredir ABD hükümeti tarafından İslamcılık karşıtı görüşleri ve İran’a karşı takındığı sert tavrı dolayısıyla desteklenmekteydi. Mısır gizli servisinin düzenli operasyonlarla Müslüman aktivistleri toplayıp tutukladığı biliniyor
Süleyman aynı zamanda İsrail’in de favorisiydi. Daha önce İsrail masasını yönettiği ve Rafah sınırında kaçakçılık için kullanılan yer altı tünellerini ortadan kaldırarak Mısır’ın Hamas’ı yok etme girişimlerini yönettiği için Tel Aviv tarafından destekleniyordu.
Süleyman-İsrail ilişkisi geçtiğimiz günlerde Daily Telegraph’ın yayımladığı Wikileaks belgelerinde de ortaya çıktı. Belgelere göre İsrailli yetkililerle Süleyman arasında 2008 yılında yapılan görüşmelerde Mübarek’in hastalığının ağırlaşması dolayısıyla iktidarı terk etmesi durumunda yaşanacak senaryolar tartışıldı. İsrailliler Mübarek’in yerine Süleyman’ın geçmesi fikrini destekledi.
Süleyman 1993’ten bu yana Mısır’ın Genel İstihbarat Servisi’nin servisinin başında bulunuyor. 2001 yılına kadar büyük oranda gölgelerde kalan Süleyman bu tarihte Dışişleri Bakanlığı’nda önemli pozisyonların kontrolünü ele almaya başladı.
Süleyman halkın önüne Mısır’ın gizli servisi için pek olağan olmayan bir adımla, yani Filistinli gruplarla İsrail arasındaki arabuluculuk çalışmalarıyla çıktı. Hatta Haziran 2003’te kısa vadeli de olsa bir ateşkes sağlayarak kısmen başarılı bile oldu.
Süleyman’ın çabaları Mısırlı, İsrailli ve ABD’li diplomatların ve siyasetçilerin nezdinde saygınlık kazandı. Hatta eski İsrailli milletvekili Yossi Sarid, Süleyman’ın müzakereler üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu söyledi.
Ancak Süleyman’ı eleştirenler kendisinin amaçlarını sorgulayarak, popülizm yaptığını öne sürdü.
Mısır’ın güneyinde bulunan Kena şehrinde doğan Süleyman, 19 yaşında Kahire’ye giderek askeri akademiye katıldı. Daha sonra ileri askeri eğitim için Rusya’ya gitti. Hem 1967’de hem de 1973’teki savaşlara katılan Süleyman’ın görevinin ne olduğu çok belli değil.
Hem Mübarek hem de Süleyman 1995’te Afrika Birliği zirvesi için gittikleri Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da bir suikast girişiminden kurtuldu. İçinde seyahat ettikleri limuzine silahlı saldırı düzenlendi. Koruma görevlileri hayatını kaybetti ancak şoförün arabayı havaalanına döndürmesiyle Mübarek ve Süleyman kurtuldu.
Saldırının sorumlusunun El Kaide bağlantılı İslami Cihat örgütü olduğu ve Şevki el İslambuli tarafından düzenlendiği öne sürüldü. Kardeşi Halid Ahmed el İslambuli, Mübarek’in selefi Enver Sedat’a düzenlenen suikastın sorumlusuydu.
Süleyman’ın Arap dünyasının en önemli istihbarat ajansının şefi olarak konumu ve Mübarek’e yakınlığı iktidar için Devlet Başkanı’nın oğlu Cemal Mübarek’le yarışabileceği yönünde spekülasyonlara yol açtı.
Wikileaks’in yayımladığı “Mısır’da Başkanlık Değişimi” başlıklı, 14 Mayıs 2007 tarihli bir ABD Dışişleri Bakanlığı belgesinde, “Mısır istihbarat şefi ve Mübarek’in danışmanı olarak, Süleyman’dan geçtiğimiz yıllarda uzun süredir boş duran başkan yardımcılığı koltuğunu dolduracak isim olarak sıkça bahsedildi. Geçtiğimiz iki yılsa Süleyman gölgelerden çıkıp fotoğraflarının çekilmesine ve yabancı liderlerle görüşmeler hakkında haber yapılmasına izin verdi. Bağlantılarımızın çoğu Süleyman’ın askeri geçmişi dolayısıyla her türlü gelecek senaryosunda rol oynayacağına inanıyor” denildi.
2009 yılında bazı medya kuruluşları Süleyman’ın bölgede Mossad şefinden bile daha etkin bir istihbarat ajanı olduğunu yazdı. Süleyman, başkan yardımcılığına getirildikten sonra yaptığı açıklamalarla birçok Mısırlıyı kızdırdı. Ülkeye demokrasi geldiğini görmek istediğini söyleyen Süleyman, “Peki bunu ne zaman yapacağız? Buradaki insanlar bir demokrasi kültürüne sahip oldukları zaman” dedi.
Süleyman’ın Mübarek’in yerine geçme ihtimali konusunda memnuniyetini dile getiren Beyaz Saray, bu açıklamanın işleri zorlaştırdığını belirtti.
Şimdilerde neredeyse her gün televizyona çıkan Süleyman, Mübarek’in başkanlıktan hemen istifa etmesini isteyen protestocuların taleplerini reddetti. Mübarek’in ve hükümetin anayasal değişiklikler ve özgür başkanlık seçimleri sırasında görevde kalmasında ısrarcı olan Süleyman, muhalefete yeni hükümetin niyetlerine güvenmesi için pek fırsat tanımadı.
Süleyman ile birçok kez karşılaşan önemli bir Avrupa ülkesinin eski bir istihbarat şefi, AFP'ye yaptığı açıklamada, Süleyman'ın son derece açık, biçimli,kurnaz bir karaktere sahip olduğunu ifade etti. "Süleyman'a herkes saygı duyar ve inandırıcı bulur" diyen eski istihbarat şefi, "Ordudan gelen Süleyman,Cumhurbaşkanının gözleri ve kulakları gibidir ve Mısır'ın ulusal çıkarlarına son derece büyük önem verir" dedi.
Muhalif lider Muhammed El Baradey ise Amerikan haber kanalı CNN’e yaptığı açıklamada, Mübarek'in yetkilerini Süleyman'a devretmekle herkesi aldattığını söyledi. "Ömer Süleyman'ın, Hüsnü Mübarek'in devamı olduğunu"vurgulayan El Baradey, "Süleyman ve Mübarek ikiz kardeş gibidir, ikisi de Mısır halkı için kabul edilemez" diye konuştu.
http://twitter.com/HurriyetPlanet