Malatya İnönü Meydanı hamburger muharebesi

Hatta, eğitim için Amerika'ya bile gitti. Kendi deyimiyle, ‘‘paspas çekip tuvalet temizlemekten, restoran müdürlüğüne kadar’’ her aşamadan da geçti. Kendisini yeterli hissedince de dönüp, projesini önce kentin MHP'li Belediye Başkanı Mehmet Yaşar Çerçi'ye, sonra da Vali Mustafa Yıldırım'a açtı. Özhan'ın anlattığına göre, başta, Belediye Başkanı Çerçi gibi Vali Yıldırım da projeye bayıldı. Öyle ki, Vali Yıldırım, Özhan'ın getirdiği proje çizimlerini makam odasında dikkatle inceledikten sonra hemen koltuğundan kalkıp pencerenin önüne gitti. Pencereden uzun uzun, hemen vilayetin önündeki meydana baktı.

Başkan Çerçi gibi, Vali Yıldırım da McDonald's projesinin, meydanı bugünkü izbe görüntüsünden kurtarabileceğine ikna oldu. Öyle ki, Vali Yıldırım, Özhan'a, ‘‘Malatya'nın sosyal dokusu değişecek’’ bile dedi. Tabii buradan gelecek kira parasının Süper Lig'de tutunabilme mücadelesi veren Malatyaspor'a ek bir maddi katkı sağlayacak olması düşüncesi de başkanı cezbetti.

Hemen kollar sıvandı. Malatya Belediye Meclisi, 23 Ekim 2000'de toplanarak, meydana hamburgerci açılmasına olanak tanıyan plan değişikliğini oy çokluğuyla kabul etti. Kararın gerekçesinde, projenin ‘‘kent peyzajı ve kentsel tasarım açısından merkeze bir aktivite katacağı’’ vurgulandı. Ardından da ihaleye geçildi.

BURGERCİLER KARŞI KARŞIYA

Ancak Başkan Çerçi, McDonald's'cı Hasan Özhan'ın karşısına ‘‘Rekabet’’ olsun diye kendisi gibi MHP'li olan Burger King'ci Tosik ailesini çıkardı. Geçen dönem MHP'den milletvekili adayı olan Ali Tosik'in ailesi, ihaleye, Burger King adına katıldı. Sonunda ihale, belediyeye cirodan yüzde 13 pay vermeyi kabul eden McDonald's'cı Özhan'da kaldı.

Bu arada, Tosik ailesinden ihale sonucuna tepki geldi. ‘‘Yüzde 13'ü ilk biz verdik ama ihale bizden sonra aynı rakamı veren McDonald's'da kaldı. Biz Malatya'nın adamıyız, onlar ise Amerikalı, onları buraya çekmek lazım, diyerek ihaleden çekildik’’ dedi.

Başkan Çerçi, Tosik ailesinin gönlünü alacak başka bir formül buldu. Orduevi'nin yakınındaki İnönü Parkı'nda Burger King açma izni verdi. Mustafa Tosik, Burger King'i açarken parkı da tümüyle restore ettiklerini belirterek, ‘‘2.2 milyon dolar para yatırdık buraya. Belediyeye de her ay 20 milyar kira ödüyoruz’’ dedi.

İnönü anıtının yanında yükselmeye başlayan McDonald's inşaatı, CHP'lileri ayaklandırdı. CHP'nin geçen dönem milletvekili adayı olan bankacı Mevlüt Aslan ‘‘yaptırmayız’’ deyince ortalık karıştı. Aslında kent ikiye bölündü demek de mümkün. CHP İl Başkanı Veli Ağbaba, İnönü anıtının yanına McDonald's açılmasına izin veren Belediye Meclisi kararını iptal için mahkemeye götüreceklerini açıkladı.

CHP'nin bu girişimine, SP tam kadro olmak üzere, bir çok partiden örtülü de olsa destek geldi. Ancak, aralarında solcuların da bulunduğu bir kesim bu girişimin karşısında yer aldı.

Tam bu sırada Vali Yıldırım da Belediye Başkanı Çerçi'ye bir uyarı yazısı gönderdi: ‘‘Özellikle İnönü anıtını kapatıp anlamsızlaştıracağı, çevre kirliliğine yol açacağı, trafik sorunu yaratacağı ileri sürülmekte, İnönü anıtı yakınına Kültür Bakanlığı'nın izni olmaksızın inşaat yapılamayacağı belirtilmektedir. İnşaatın imar planının, kültürel ve milli değerlerin korunması bakımından tekrar gözden geçirilmesini, ileride telafisi olanaksız durumların ortaya çıkmaması için iddia ve şikayetlerin açıklığa çıkarılmasına kadar çalışmalara ara verilmesini önemle rica ederim.’’

Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü 3 Ocak 2001 tarihli kararında, İnönü anıtının ‘‘korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli’’ olduğuna dikkat çekerek, yasaya aykırı uygulamanın (inşaatın) durdurulmasını istedi.

CHP İl Başkanı Veli Ağbaba da, Ocak 2001 başında Malatya İdare Mahkemesi'ne yaptığı iptal başvurusuna temel dayanak noktası olarak bu kararı aldı. Bu arada, İnönü anıtının yerinin değiştirilmesi de gündeme geldi. Gerekçe olarak da, ‘‘Resmi törenlerin yapıldığı Atatürk Anıtı'nın cadde üzerinde, İnönü Anıtı'nın ise kocaman meydanda bulunması’’ gösterildi. Ağbaba, belediye kaynaklı olduğunu söylediği bu görüşe de karşı çıkarak, ‘‘Bu anıt 1947'de tek kuruş devlet katkısı olmadan, vatandaşlarca yaptırıldı. Belediye Başkanı, Atatürk Anıtı için ya yeni bir meydan yaptırsın veya meydanı yeniden düzenleyerek, her iki anıtı da yan yana koysun. İsmet Paşanın anıtını buradan kaldırtmayız’’ dedi.

Malatya İdare Mahkemesi, McDonald's'a izin veren Belediye Meclisi kararını iptal etti. 19 Eylül 2001'de oybirliğiyle alınan kararda, ‘‘İmar planı tadilatı ile lokanta binası yapılması için inşaat ruhsatı verilmesi yolundaki işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir’’ denildi. Belediye de bu karar üzerine, ruhsatı iptal edilen inşaat için yıkım kararı aldı.

Sonunda, partilerden belediye ve valiliğe kadar uzanan bu ilginç kavgaya son noktayı mahkeme koymuş oldu. Bu kararla McDonald's, İnönü anıtı karşısındaki savaşını kaybetti. Ancak, kavganın tümüyle bittiği söylenemez. Çünkü, konu bir kez daha mahkemeye gittiği için dosya henüz kapanmış sayılmaz.

McDonald's, yaptığı inşaatın söküm parasını belediyeden istedi. 100 milyara yakın bir masraf çıkarıldı, ancak belediye bunu vermek istemeyince, inşaat masrafı da mahkemelik oldu. McDonald's, masrafını belediyeden tahsil ettikten sonra inşaat sökülecek.

Herşey, İnönü anıtının yanına McDonald's açmak istenmesiyle başladı. Koca kent kendisini bir anda, ‘‘Cumhuriyet’’, ‘‘Laiklik’’ ve ‘‘Emperyalizm’’ kavramlarıyla silahlanmış ‘‘hamburger savaşı’’nın ortasında buldu.

İNÖNÜ YAŞASAYDI NE YAPARDI?

EN CENGAVER CHP İL BAŞKANI VELİ AĞBABA

Elde hamburger İstiklal Marşı dinlenir mi?

Kentin en büyük inşaat malzemesi satıcısı olan CHP İl Başkanı Veli Ağbaba sonuçtan memnun:‘‘En onurlu, en doğru işi yaptığımıza inanıyorum, İsmet Paşa yaşasaydı, asıl gelir bunları kovalardı.’’ Ağbaba, başta heykelin ‘‘kültür mirası’’ olduğunu bilmiyormuş. Öğrenince, bunu gerekçe gösterip heykelli meydana hamburgerci açılmaması için İdare Mahkemesi'ne iptal başvurusunu yapmış. Kendi yorumuyla karşı olma sebeplerini de ilave ederek: ‘Bu alan, her haftasonu bayrak töreni, aynı zamanda resmi ve milli bayramlarda tören ve resmi geçit alanıdır. Bu törenler sırasındaki güvenlik sorunları bir yana, hemen yanı başında pek de milli sayılamayacak McDonald's arması da kesinlikle törenlerin anlam ve önemine yakışmayacaktır. İstiklal Marşı'nın okunması sırasında elinde hamburgerlerle ve Coca-Cola şişesi ile esas duruşa geçecek vatandaş kalabalığı bu törenlerin ciddiyeti ile bağdaşmaz.’

İNÖNÜ'NÜN TORUNU GÜLSÜN BİLGEHAN

Hamburger severim ama...

İnönü'nün torunu Gülsün Bilgehan, üniversitede dedesinin anısına açılan müzenin açılışı için geldiği Malatya'da, McDonald's'a karşı olmadığını, zaman zaman hamburger yemeyi sevdiğini de söyledi. Ama İnönü Meydanı’na hamburgeci açılmasına yapılan itirazların yerinde olduğunu düşünüyor:‘‘Ulusal değerlerle küresel değerleri karıştırmamak lazım. Malatya halkı da tarihine verdiği önemi büyük bir duyarlılıkla ortaya koymuştur. Sonuçta Malatya halkı itirazında haklıdır.’’

DÜKKANI YIKILAN HASAN ÖZCAN

İnönü yaşasaydı bunları sopayla kovalardı

Hiç bir siyasi partiye üye olmayan, kendisini liberal demokrat olarak niteleyen ve bugünlerde Nemrut'a helikopterle ‘‘hava taksisi’’ projesi üzerinde kafa yoran McDonald's'cı Hasan Özhan, projesine karşı çıkanları ‘‘gerici ve bağnaz ’’ olarak nitelendiriyor: ‘Burada şehir burjuvasizi yok, eşraf var, ama onlar da 38 model. Eğer İsmet İnönü bugün hayatta olsaydı, McDonald's yatırımına karşı çıkanları da sopayla kovalardı. Çünkü, uluslararası bir marka Malatya'yı yatırım yapmaya değer bulmuş der, bunu da gurur duyacağı bir durum olarak görürdü. Bugün benim yaptığıma karşı çıkanlar Kızıl Meydan'da Lenin anıtının hemen yanına McDonald's açılmasını görkemli törenlerle sağlayan dünün komünistlerinin de gerisinde kaldılar.’