Erken uyarı sistemi yoktu

Güney Asya sahillerini periÅŸan eden deprem ve tsunami felaketinde, ölü sayısı katlanarak artıyor. Bulunan ceset sayısı 27 bin 500'e yaklaÅŸtı. Kayıpların sayısı ise 37 bin 550.  Güney Asya’daki depremin ardından binlerce kiÅŸinin tsunami nedeniyle ölmesine, erken uyarı sistemi olmamasının yol açtığı belirtildi. Ölü sayısının 27 bini aÅŸtığı bölgede toplu mezarlar kazılıyor ve salgın hastalıktan korkuluyor. Endonezya'nın Sumatra adasının batı sahili açıklarında, denizin 40 kilometre altında meydana gelen 9 büyüklüğündeki deprem ve yarattığı dev dalgalarda ölenlerin sayısı 27 bin 500'e yaklaÅŸtı. deprem ve tsunami nedeniyle ölenlerin sayısının 50 bini aÅŸmasından kaygı duyuluyor.     Deprem ve tsunamiden zarar gören ülke yetkililerinin verdikleri istatistiklere göre, en büyük can kaybı Sri Lanka, Hindistan ve Endonezya'da oldu.     Sri Lanka'da 12 bin olarak belirlenen ölü sayısı giderek artarken, 4912 kiÅŸinin öldüğü Endonezya'da sayının 25 binlere ulaÅŸabileceÄŸi bildiriliyor.     Hindistan'da 9 bin 396, BangladeÅŸ'te 2, Malezya'da 59, Maldivler'de 52, Myanmar'da 34, Somali'de 38, Tayland'da da 990 kiÅŸinin canını alan deprem ile tsunami felaketinde ölü sayısının 57 bine yükselebileceÄŸi belirtiliyor.     Sri Lankalı yetkililer, bu ülkedeki ölü sayısının 20 bine yükselmesinden kaygı duyarken, Endonezya Devlet BaÅŸkanı Yardımcısı Yusuf Kalla, 25 bin kiÅŸinin ölmüş olabileceÄŸini söyledi. Kalla, henüz doÄŸrulanmamış rakamlara göre 21 ila 25 bin arasında kiÅŸinin ölmüş olabileceÄŸinden kaygılandıklarını belirtti.     Endonezya'da ulaşım ve iletiÅŸimin saÄŸlanamadığı bölgelerdeki binlerce felaketzedeye ulaşılamadığı ve bu nedenle bir bilanço çıkarmakta zorlanıldığı kaydediliyor.     Endonezya Hükümeti'nin, ayrılıkçıların silahlı direniÅŸi nedeniyle, yabancı gazeteci ve yardım kuruluÅŸlarının girmesine 1 yılı aÅŸkın süredir izin vermediÄŸi Aceh'te kapıları açması, dev dalgaların altına aldığı bölgedeki çalışmaları hızlandırdı.     Hindistan'ın Andaman ve Nicobar adalarında da ölü sayısının en az 5000 olduÄŸu tahmin ediliyor. Hindistan polisi, 3 bin kiÅŸinin öldüğünün doÄŸrulandığını, 2 bin kiÅŸinin de kayıp ve ölü olduÄŸunun varsayıldığını bildirdi.     Tayland İçiÅŸleri Bakan Yardımcısı Sutham Saengpratoom da bu ülkedeki ölü sayısının 2 bine yükselebileceÄŸini söyledi. Turistik Puket Adası'nın kuzeyindeki sahillerde bin kiÅŸinin öldüğünün tespit edildiÄŸini kaydeden Sutham, en az bin kiÅŸinin daha ölmüş olabileceÄŸini kaydetti.SRÄ° LANKA'DA MAYIN TEHLÄ°KESÄ°     BM Çocuklara Yardım Fonu (UNÄ°CEF), tsunami felaketinin ardından, Sri Lanka'daki iç savaşın mirası olan mayınların, kurtarma ekipleri ve faciadan kurtulmayı baÅŸaranlar için büyük tehlike yarattığı uyarısında bulundu.     UNÄ°CEF'ten yapılan açıklamada, su baskını ve dalgalarla topraktan çıkan ve bilinen mayın tarlaları dışına çıkan bu patlayıcıların, ÅŸu anda yerlerini gösteren levhalar ve iÅŸaretler olmaması nedeniyle büyük tehlike yarattığı belirtildi.     Açıklamada, asıl en büyük tehlikenin, mayınların yerlerini bilmeyen siviller evlerine dönmeye baÅŸladıklarında ortaya çıkacağı kaydedildi. UYARI SÄ°STEMÄ° OLMAMASI CAN KAYBINI ARTIRDI 26 Aralık 2004 pazar sabahı 9.00 büyüklüğündeki depremin ardından Malezya’dan Afrika’ya kadar 4 bin 500 kilometrelik alandaki ülkelerin sahillerini vuran tsunaminin aşırı can kaybı yaratmasına, Hint Okyanusu’nda erken uyarı sisteminin bulunmaması neden oldu. Dev dalgalar konusunda zamanında uyarı yapılsaydı, çok sayıda kiÅŸi kurtulabilecekti. Bölge ülkeleri hükümetleri, tsunaminin nadir görüldüğü Hint Okyanusu’nda dev dalgaları izleyecek uluslararası bir sistemin olmadığını, bu nedenle tehdidin gerçek boyutunu tespit edemediklerini belirtiyorlar. Japonya’nın önderliÄŸinde, tsunami için Pasifik’te kurulan uluslararası uyarı sistemi, Alaska’yı 1964’de vuran 9.2 büyüklüğündeki depremden bir yıl sonra kullanılmaya baÅŸladı. 1 MÄ°LYON ATOM BOMBASI Depremin gücü, uzmanları da ÅŸaşırttı. Ä°talya Ulusal Jeofizik Enstitüsü BaÅŸkanı Enzo Boschi, sarsıntının etkisini anlatırken, 2. Dünya Savaşı’nda Japonya’ya atılan atom bombalarının 1 milyon katına eÅŸit olduÄŸunu söyledi. Ä°ngiltere Jeolojik AraÅŸtırmalar görevlisi David Booth da olayı, ‘Sanki suyun altında dev kürekler harekete geçti’ sözleriyle anlattı. SALGINDAN KORKULUYOR Ölü sayısı 27 bini aÅŸarken, toplu mezarlar kazılıp, sayısı 38 bine yaklaÅŸan kayıpları aramaya devam ediliyor. Ä°nsan, kedi, köpek, balık ve keçi cesetleri bir arada bulunuyor. Bazı yerlerde sokaklarda köpekbalığı cesetleri var. Cesetlerin su kaynaklarını zehirlemesinden ve salgın hastalıktan korkuluyor. Çok sayıda cesedin yol boyunca yerlere yatırıldığı Tayland’ın Phang Nga bölgesinde ölüleri yakmaya baÅŸladılar.Afetin en kötü vurduÄŸu Sri Lanka, 12 binden fazla ölü verdi. Ayrılıkçı Tamil gerillalarının kontrolündeki kuzey bölgelerinden yeni gelmeye baÅŸlayan haberlerle 24 saat içinde ölü sayısı ikiye katlanan Sri Lanka’nın Devlet BaÅŸkanı Chandrika Kumaratunga, BBC’ye yaptığı açıklamada, ‘Sri Lanka, bilinen tarihinde ilk kez deprem ve tsunami afetine uÄŸruyor. Bugüne kadar ne gelgit dalgası ne de deprem gördük. Hazırlıklı olmadığımız için trajedinin boyutları çok büyük’ dedi.Endonezya ve Hindistan’da da ölü sayısı binlerle ifade edilirken Andaman ve Nicobar adalarında da büyük kayıp olabileceÄŸi belirtiliyor.YÃœZERKEN ÖLDÃœLER Tsunami, Tayland’daki tıka basa dolu tatil beldelerini de vurdu ve dalgalar Malezya, Maldivler, BangladeÅŸ ve Myanmar’da ölümlere neden oldu. Önceki gün kayıp haberi gelmeyen Myanmar’da 30 kiÅŸinin öldüğü belirtildi.BÄ°NLERCE KAYIP Bölgede binlerce kiÅŸi halen kayıp. Hindistan açıklarında plajlardan ve balıkçı teknelerinden süpürülenleri arama çalışmaları sürüyor. Somali açıklarında yüzlerce balıkçının boÄŸulduÄŸu sanılıyor. Bu arada artçı ÅŸoklar devam ediyor ve yetkililer bunlara baÄŸlı daha küçük çapta tsunamiler konusunda uyarıyor. ÃœNLÃœ YILDIZ JET LÄ°, ÖLÃœMDEN DÖNDÜ    Öte yandan, kung fu filmlerinin ünlü yıldızı Jet Li, Maldivler'de tatil yaparken, deniz baskınına uÄŸrayan otelinde ölümden son anda kurtuldu.     Hong Kong basınının haberine göre, doÄŸa felaketinin meydana geldiÄŸi sırada Jet Li eÅŸi ve dört yaşındaki kızıyla tatil yapıyordu. Yapayalnız bulunduTSUNAMİ’nin yerle bir ettiÄŸi Phuket Adası’ndaki bir tatil beldesinde yol ortasında Ä°sveçli olduÄŸu sanılan iki yaşında bir erkek çocuÄŸu bulundu. Yüzü lekelerle kaplanmış çocuk hastaneye kaldırılırken, ailesinden haber alınamadı.Cesetler kokuÅŸtuDEPREMÄ°N merkez üssüne en yakın yer olan Endonezya’nın kuzeyinde askerler, dev dalgaların aÄŸaçlar üzerine fırlattığı cesetleri topluyor. Aceh bölgesinde ceset kokusu dayanılmaz hale geldi. AP Ajansı’na konuÅŸan bir adam ölen karısı ve iki çocuÄŸunu gömecek kuru toprak bulamadığını söyledi. Endonezya, merkez üssüne çok yakın olduÄŸu için dev dalgalar büyük boyutlarda toprak kaymasına neden oldu, geniÅŸ araziler balçığa döndü.Evlat acısıHindistan’ın Cuddalore bölgesinde sahilde oynarken ölen 8 yaşındaki çocuÄŸun elini bırakamayan baba acı içinde aÄŸlıyor. Teldeki cipTAYLAND’ın Phuket Adası en büyük hasarın oluÅŸtuÄŸu yerlerden biri. Patong Plajı’nda dalgaların savurduÄŸu bir cip de elektrik tellerine takıldı. Tarihin en büyük yardım kampanyasıBÄ°RLEÅžMÄ°Åž Milletler, deprem ve tsunami felaketinin açtığı yaraların sarılması için, ‘tarihin en büyük kurtarma ve yardım operasyonu’nun yapılması gerektiÄŸini açıkladı. BM’nin Ä°nsani Yardımdan Sorumlu Sekreteri Jan Egeland, ‘Feleketin faturası, milyar dolarla ifade ediliyor. Hem de çok milyar dolarlar’ dedi. Bu arada Türk Kızılay’ı da, kiÅŸi ve sivil toplum örgütlerini bölgeye yardıma çağırdı. Åžu ana kadar felaket bölgesine yardım sözü veren ülke ve kuruluÅŸlar şöyle: IMF: Mümkün olabilecek her türlü yardım. ABD: 15 milyon dolar. AB: 30 milyon Euro. AVUSTRALYA: 10 milyon dolar. KIZILHAÇ: 5 milyon Euro. KUVEYT, KANADA, JAPONYA: 1 milyon dolar. ALMANYA: 1.35 milyon Euro. Ä°RLANDA: 1 milyon Euro.Â