Çin Kuzey Kore yaptırımlarını ihlal ediyor
Güncelleme Tarihi:
The Wall Street Journal gazetesinde Gordon Chang imzasıyla yayımlanan yorumda Çin’in yeni iş bağlantıları dolayısıyla Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararlarına karşı hareket ettiği ifade ediliyor.
Analistler Çin Başbakanı Wen Jiabao’nun Pyongyang ziyaretinin sebeplerini ilk başlarda anlayamasa da bugün, Wen’in diplomatik kaygılardan çok ticaret anlaşmaları için bu yolculuğa çıktığı biliniyor.
Kuzey Kore ile ekonomik ilişkiler kuran Pekin, BM Güvenlik Konseyi’nin Pyongyang’ın nükleer silah gelişimini önlemek için ekonomik yaptırımlar uygulanmasını öngören 1874 numaralı kararını açıkça ihlal etmiş oluyor.
Çin’in resmi haber ajansı Xinhua’da anlaşmalarla ilgili çok fazla detay verilmedi. Sadece iki komünist ülkenin işbirliği anlaşmaları imzaladığı ve Yalu Irmağı üzerine bir köprü kurulmasında anlaştığı duyuruldu. Ancak Kuzey Kore gazeteleri, Pekin’in Pyongyang’a en az 200 milyon dolar değerinde finansal destek vereceğini duyurdu.
ÇİN, K. KORE’Yİ KORUYOR
Pekin’in Pyongyang’la yaptığı bu yeni anlaşmaların Kuzey Kore halkına neredeyse hiç faydası dokunmayacak. Aksine anlaşmalar ülkenin ekonomisine katkıda bulunup rejimi güçlendirecek gibi görünüyor. Tabii ki bu da Çin’in silah geliştirme programlarına katkı sağlanacağı anlamına geliyor. Bu durum da BM Güvenlik Konseyi kararının 19 ve 20’inci maddelerinin ihlali demek oluyor.
Pekin, karar ilk kabul edildiği zaman da “evet” oyunu isteksizce vermişti. Zira iki ülke yıllar boyunca çok samimi diplomatik ilişkiler geliştirmişlerdi. Pekin BM Güvenlik Konseyi ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı içindeki güçlü pozisyonunu askeri müttefikini korumak için kullanıyordu. Çin elindeki nükleer teknolojiyi hem doğrudan hem de Pakistan üzerinden Kuzey Kore’ye ihraç etmişti.
Ancak Pekin’in Kuzey Kore’ye en büyük desteği ticaret alanında yaşanıyor. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler özellikle 2006’nın Ekim ayında Pyongyang’ın nükleer testler yapmasının ardından çok arttı. Bu ilişkiler Kuzey Kore’nin üzerine uygulanan yaptırımlardan sağ çıkmasını sağladı.
TİCARET GELİRİ NÜKLEERE AKIYOR
Çin’in komşusuyla olan ticareti 2008 yılında bir önceki yıla göre yüzde 41.3 oranında artarak 2.79 milyar dolara ulaştı. Bu sıçrama Kuzey Kore’nin ekonomisinde de yüzde 3.7’lik bir büyüme sağladı. Reuters’in verilerine göre 2009 yılının ilk sekiz ayında iki ülke arasında yaşanan ticarette yüzde 6.2’lik bir daralma görüldü ancak yeni imzalanan anlaşmaların bu farkı kapatması bekleniyor.
Chang, iki ülke arasındaki anlaşmaların Kuzey Kore’nin cephaneliğini elinde tutmasına yardımcı olacağını savunuyor. Zira Çin doğrudan Kuzey Kore ordusunun kontrolü altındaki şirketlerle iş yapıyor.
Analistler Pekin’in Pyongyang’dan bu destek karşılığında nükleer programını durdurmasını talep edebileceğini, ancak Çin’in geçmişteki tavrı göz önüne alındığında bunun en iyi ihtimalle kısıtlı bir etkisi olacağını ifade ediyor.
Aslında Çin, Kuzey Kore üzerinde çok daha büyük etkiye sahip olabilir, nitekim bu ülke toplam uluslararası ticaretinin yüzde 73’ünü Çin’le yapılıyor. Pekin Kuzey Kore’nin petrol ihtiyacının yüzde 90’ını, tüketim malları ihtiyacının yüzde 80’ini, gıda ihtiyacının ise yüzde 45’ini karşılıyor.
DİĞER ÜLKELERİN TAVRI NE OLACAK?
Çin olmaksızın Kuzey Kore’nin nükleer silah ve füze programlarını finanse etmesi mümkün görünmüyor. Yine de Kim Jong Il’in tavrı ne olursa olsun Çin yıldan yıla Pyongyang’ın tehlikeli hırslarını desteklemeye devam ediyor.
Bu koşullarda Çin’in BM kararını ihlaline karşı diğer ülkelerin nasıl bir tavır alacağı sorusu akla geliyor. Seul şimdiden anlaşmaların metinlerinin açıklanmasını ve bir ihlal olup olmadığının incelenmesini talep etmiş durumda. Washington en azından Güney Kore’nin talebini dikkate alıp Pekin’den bir açıklama isteyebilir. Zira eğer BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri kararları sürekli olarak ihlal edecekse bu sistemin bir değeri kalmıyor.
Bu çabaların sonucu ne olursa olsun geçen hafta imzalanan anlaşmalar ABD’ye, Japonya’ya ve Güney Kore’ye, Pekin’in uygulamaya konacak her türlü yaptırımın önünü kesebileceği işaretini veriyor.
Pekin’den Pyongyang’a da bir başka mesaj gidiyor: Bütün dünya Kuzey Kore’yi yalnızlaştırmaya çalışırken, Çin başbakanının Pyongyang’ı ziyareti bu ülke için büyük bir cesaret ve umut kaynağı olmalı.