Vygotsky bilişsel gelişim kuramı nedir ve eğitime nasıl uygulanır? Vygotsky kuramı kavramları, yapı iskelesi ve dil gelişimi

Vgotsky, her çocukta dikkatin, algının ve hafızanın doğuştan itibaren var olduğunu savunmaktadır. Bunun gibi yapıların sonradan edindiği görüşüne karşı çıkmaktadır. Fakat dil gelişimi ya da okuma ile yazma gibi kültüre özgü ürünlerin sayesinde çocukların temel zihinsel işlevlerde kullanım becerisi edindiğini söylemektedir. Bu noktada çevrede bulunan yetişkin ve akranlar yardımcı rolüne sahiptir.

 Vygotsky Bilişsel Gelişim Kuramı Hakkında

 Vygotsky kuramını oluşturan dört farklı temel ilkeden bahseder:

Çocuk bilgide yapılandırma yapmaktadır.

Gelişimin sosyal bağlamından bağımsız düşünülmesi mümkün değildir.

Gelişime öncülük eden öğrenmedir.

Zihinsel gelişim içinde dilin önemli bir yeri vardır.

Vygotsky, bilişsel gelişimin genellikle yaklaşık olarak iki yaşında başladığını ifade etmektedir. Dilin ve düşüncenin en başta bağımsız bir biçimde geliştiğini söylemektedir. Ayrıca konuşmanın gelişmesinde düşünce öncesi bir dönem bulunmaktadır. Düşünce gelişmesinde ise dil öncesi dönemin olduğunu belirtmektedir. Düşünce ile konuşma birleşimi sonucu çocuklarda kendine yönelik konuşma biçimi görülmeye başlanmaktadır.

 Vygotsky, bütün bireysel psikolojik süreçlerin insanlar arasında, genellikle çocuk ile yetişkin arasında paylaşılmakta olan sosyal süreçlerle başladığını söylemektedir. Bunun en belirgin örneği ise dil olmaktadır. Sosyal temaslar insanın üzüntülü veya mutlu olduğunu belirlemektedir. İnsan, sosyal çevresi tarafından bir kategoriye yerleşmektedir. Neticede bireyin tüm psikolojik süreçleri, kültürü tarafından şekillendirilmiş sosyal süreçler olarak başlamaktadır. İki kavramdan bahsedilmektedir: yakınsak gelişim alanı ve yapı iskelesi

 Yakınsak Gelişim Alanı

 Çocuğun bilişsel beceriler oluşturmasında bir yetişkin ya da büyük kardeş rol model olmaktadır. Bu yetişkin ya da büyük kardeş, çocuğun öğrenme deneyimine önderlik etmekte ve bunu şekillendiren biri olmaktadır. Bu aşamaya yol gösterme denilmektedir. Yeni tip bir öğrenme sürecinde çocuk zorlanma yaşayacaktır. Bu zorlanmanın üstesinden gelmek için bir yol göstericiye ihtiyaç hissetmektedir. Bu sayede öğrenmeyi gerçekleştirme imkanı bulacaktır. Vygotsky, buna yakınsak gelişim alanı ismini vermektedir. Gelişim en iyi biçimde yakınsak gelişim alanı içinde görülmektedir.

 Yapı İskelesi

 İnsanlar öğrenme aşamasında çevresinde destek ve yardım almaktadır. Yapı iskelesi kavramı, bir yetişkinden alınmakta olan bu desteğin başarıya ulaşıldığında çekildiğini ifade etmektedir. Bir başka destek ise kendisinden daha yetkin akrandan gelmektedir. Yine süreç başarı ile sonuçlanınca geri çekilme olmaktadır. Bu da yapı iskelesi içinde değerlendirilmektedir. Çocukta yetkinlik artış gösterdikçe sorumluluk çocuğa aktarılmaktadır. Böylece yetişkin ya da yetkin akran geri çekilmeye başlamaktadır.

 Eğitime Nasıl Uygulanmaktadır?

 Okul öncesi dönem en uygun ortam olarak öne çıkmaktadır. Okul öncesi dönemdeki eğitim alanı sosyal açıdan ciddi bir zenginlik içermektedir. Uyaran sayısı fazladır, çocuğun yakınsak gelişim bölgesini genişletme yönünde faaliyet içeren oyunlar sıklıkla kullanılmaktadır. Bu ideal bir okul öncesi öğretim alanını oluşturmaktadır. Bu şartlar içerisinde çocuğun sosyal ve bilişsel gelişimi sağlıklı bir şekilde gelişim fırsatı bulacaktır. Çocuğun öz düzenleme becerilerinin gelişmesine katkı sunmaktadır. Bir başka uygulama alanı olarak oyunlar bulunmaktadır.

 Oyunlar ile birlikte oyunun planlanması, kuralları, aşamaları çocuğun okuma yazma becerisini edinmesinde temel olmaktadır. Sonuçta kuramın dil, sembol, araç, oyun, öz düzenleme ve üst düzey bilişsel beceriler gibi kavramlarının eğitim ortamında birçok uygulama alanı bulunmaktadır. Bu bağlamda da Vygotsky’nin kuramı okul olgunluğunda yardımcı olmaktadır.