7. Sınıf Türkçe Birleşik Zamanlı Fiiller konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Birleşik zamanlı fiiller, dilimiz içerisinde oldukça yoğun şekilde kullanılan yapılardır. Özellikle kullanım yerleri bakımından büyük öneme sahiptirler. Bundan dolayı birleşik zamanlı fillerin ne olduğunu öğrenip buna göre rahatlıkla kullanabiliriz. Birleşik zamanlı fiiller nedir? Birleşik zamanlı fiillerin ne olduğunu detaylarıyla sizler için açıkladık.
Birleşik zamanlı fiiller, basit zamanlı oluşturulmuş olan fiillere ek getirilerek oluşturulan fiil yapılarıdır. Bundan dolayı birleşik zamanlı fiilleri anlayabilmek adına öncelikle basit zamanlı fiillerin anlaşılması gerekmektedir.
Basit Zamanlı Fiiller
Basit zamanlı fiiller, sadece bir adet kip eki almış fiillerdir. Bu kiplere dilek kipi ve haber kipi örnek olarak verilebilir. Bu iki kipten sadece bir tanesine sahip olan fiiller, basit zamanlı fiil olarak adlandırılmaktadır.
Örnek verecek olursak, "okuyorum" kelimesini inceleyebiliriz. Okuyorum fiili, haber kipleri arasındaki şimdiki zaman ekini almıştır. Dolayısıyla sadece bir tane kipe sahip olduğu için basit zamanlı fiil olarak analiz edilmektedir.
Birleşik Zamanlı Fiil
Birleşik zamanlı fiiller, birden fazla kip eki alarak oluşmaktadır. Dolayısıyla birleşik zamanlı fiil demek, iki kip ekinin yan yana gelmesi demektir. Bu fiillerin, ikinci kipi her zaman ek fiil olmaktadır.
Örnek olarak "okuyordum" kelimesini verebiliriz. Bu fiil içerisinde iki adet kip bulunmaktadır. Bu kipler görülen geçmiş zaman kipi ve şimdiki zaman kipidir. Bu fiil içerisinde iki adet kip bulunduğu için birleşik zamanlı fiil olarak isimlendirilmektedir.
Bir diğer örneği "çalışmalıymışsın" fiili ile verebiliriz. Bu örnek içerisinde duyulan geçmiş zaman kipi ile gereklilik kipinin aynı anda kullanıldığını görüyoruz. Dolayısıyla bu fiil içerisinde de iki adet kip aynı anda kullanıldığı için birleşik zamanlı fiil olarak isimlendirilmektedir.
Birleşik zamanlı fiillerin üç adet çekimi bulunmaktadır: bunlardan ilki şart birleşik zamanlı fiillerdir. İkincisi rivayet birleşik zamanlı fiillerdir. Üçüncüsü ise hikaye birleşik zamanlı fiillerdir. Dolayısıyla birleşik zamanlı fiilleri bu üç kategori içerisinde incelememiz mümkündür.
Hikaye Birleşik Zamanlı Fiiller
Hikaye birleşik zamanlı fiiller, basit zamana sahip olan fiillere görülen geçmiş zaman ekinin getirilmesi ile oluşturulmaktadır. Dolayısıyla bu fiil tipleri ile eylemin geçmişte yapılmış olduğu hikaye gibi anlatılabilmektedir.
"Halen uyuyordu" ifadesini örnek olarak verebiliriz. Bu cümle içerisinde uyumak fiili, bilinen geçmiş zaman eki ile birlikte şimdiki zaman ekini almıştır. Bundan dolayı birleşik çekimli eylemdir. Bununla birlikte şimdiki zamanın hikayesi olarak adlandırılmaktadır.
Rivayet Birleşik Zamanlı Fiiller
Bu tür içerisinde, basit zamanlı fiile ek olarak duyulan geçmiş zaman eki getirilmektedir. Böylelikle haberi alma olayı ve gelecekte gerçekleşen bir durum ifade edilebilmektedir.
"Yapıyormuş" ifadesini bunu örnek olarak gösterebiliriz. Bu kelime içerisinde, öğrenilen geçmiş zaman eki ile birlikte gelecek zaman eki birlikte kullanılmıştır. Bundan dolayı birleşik çekimli eylem olarak isimlendirilmektedir ve gelecek zamanın rivayeti olarak da adlandırılabilmektedir.
Şart Birleşik Zamanlı Fiiller
Şart birleşik zamanlı fiiller, basit zamanlı eylemlere şart kipi ekini getirilmesi ile oluşturulmaktadır. Dolayısıyla bu ifade, eylemin yapılma ihtimalini başka bir eylemin yapılışına şart olarak ortaya koymaktadır.
"Yapıyorsa" ifadesini bunu örnek olarak verebiliriz. Bu ifade içerisinde şart kipi eki ile birlikte geniş zaman kipi kullanılmıştır. Bu şekilde hem iki kipi bir arada görmekteyiz hem de eylemin gerçekleşmesi için bir şart ifadesini bulmaktayız. Bu sebeplerden dolayı bu ifadeyi şart birleşik zamanlı fiil olarak isimlendirebiliriz.
Birleşik Zamanlı Fiillerin Cümleye Getirmiş Olduğu Anlamlar
Tüm bunların haricinde birleşik zamanlı fiiller cümleyi çok çeşitli anlamlar katabilmektedir. Bunların başında küçümseme ve inanmama anlama gelmektedir. Buna "çok çalışmışmış" ifadesini örnek olarak gösterebiliriz. Bir diğer anlamı ise terk edilmiş alışkanlık anlamındadır. Buna "mektup yazardık" ifadesini örnek olarak verebiliriz. Başkasından duyma anlamı da birleşik zamanlı fiillerle birlikte verilebilmektedir. "Bahçede oynuyormuş" ifadesi buna örnek olarak gösterilebilir. Gerçekleşmemiş beklenti anlamı da birleşik zamanlı fiillerden alınabilmektedir. Bana "bugün alacaktı" ifadesi buna örnek gösterilebilir. Kesinlik anlamı ve olasılık anlamı da birleşik zamanlı fiil ile birlikte alınabilen anlamlar arasında yer almaktadır.