Oldurgan fiil nedir ve nasıl bulunur? Oldurgan fiil örnekleri ile konu anlatımı

Geçişsiz fiilleri oldurgan yapabilmek için kullanılan ekler şunlardır: 1- (dır, -dur)

 2- (r) 3- (-d, -t)

 Oldurgan Fiil Nedir ve Nasıl Bulunur?

 Nesne almayan fiillere geçişsiz fiil denir. Bu tür fiillere ''ne'' ve ''neyi'' soruları sorulamaz.

 Örnekler:

 1- Artmak - (-dır) - Arttırmak

 ''Sayısını arttırdı.''

 Neyi sorusuna yanıt verdiği için arttırmak fiili oldurgandır.

 2- Başlamak - (-t) - Başlatmak

 ''Oyunu yeniden başlattı''

 Neyi? Oyunu.

 Başlamak geçişsiz, başlatmak ise oldurgan fiildir.

 Not: Cümle içinde oldurgan fiilleri bulmak için, yükleme neyi, kimi, neleri, kimleri sorularından biri sorulur.

 Oldurgan Fiil Örnekleri ile Konu Anlatımı

 Örnek Kelimeler ve Cümleler

 1- Ölmek - Öldürmek

 ''Dizideki seri katil insanları hiç acımadan öldürüyor.''

 Kimleri öldürüyor?

 İnsanları.

 2- Sinmek - Sindirmek

 ''Diktatörler baskı, şiddet ve tehditle halkı sindirir.''

 Kimi sindirir?

 Halkı

 3- Uyumak - Uyutmak

 Bizi söylediği yalanlarla ayakta ''uyuttu''

 Kimi uyuttu?

 Bizi.

 4- Azalmak - Azaltmak

 ''Diyetisyenin tavsiyesine uydu ve ekmeği azalttı.

 Neyi azalttı?

 Ekmeği

 5- Gülmek - Güldürmek

 ''Yaptığı esprilerle ve anlattığı fıkralarla sınıftaki herkesi güldürdü''

 Kimleri güldürdü?

 Sınıftaki herkesi

 6- Kalkmak - Kaldırmak

 ''Bel fıtığın varsa ağır şeyler kaldırmamalısın.''

 Neler kaldırmamalısın?

 Ağır şeyler.

 7- Kızmak - Kızdırmak

 ''Sarf ettiği sözlerle hem beni hem de odadaki diğer kişileri kızdırdı.''

 Kızmak fiiline neyi ya da kimi sorusu yöneltilemez. - Geçişsiz

 Kızdırmak fiiline ise kimleri sorusu sorulduğunda cevap alınabilir. - Oldurgan

 8- Bezmek - Bezdirmek

 ''Söylediği yalanlarla hepimizi canından bezdirdi.''

 Kimi bezdirdi?

 Hepimizi

 9- Beni bu tür ucuz numaralarla kandırabileceğini mi sanıyorsun?

 Yukarıdaki cümlede ''kandırabilmek'' kelimesi fiilimsi olarak kullanılmıştır. Fiilimsiler de fiiller gibi oldurgan ve ettirgen olabilir.

 10- Bıkmak - Bıktırmak

 ''Hepimizi bıktırdı artık.''

 11- Bitmek - Bitirmek

 ''Bana yardım edersen işimi daha kısa sürede bitirebilirim.''

 Neyi bitirebilirim?

 İşimi

 12- Uyanmak - Uyandırmak

 Yarın beni 7.30'da uyandırır mısın?

 Kimi uyandırır mısın?

 Beni

 13- Kalkınmak - Kalkındırmak

 ''Yeni belediye başkanı, birçok projeyi hayata geçirerek ilçemizi kalkındırdı.''

 14- Batmak - Batırdı:

 ''Fırçayı boyanın içine batırdı.''

 Neyi batırdı?

 Fırçayı

 15- Yitmek - Yitirmek

 ''Geleceğe dair tüm umudunu yitirmiş gibisin.''

 Neyi yitirmiş?

 Umudunu.

 16- Çıkmak - Çıkarmak

 Kapıyı hızla çarpıp evden dışarı çıktı. - Geçişsiz

 Sen beni bile gözden çıkarmışsın. - Oldurgan

 17- Havalanmak - Havalandırmak

 Mithat, son günlerce iyice havalandı. - Geçişsiz

 Pencereleri aşıp odayı havalandırdı - Oldurgan

 18- Değişmek - Değiştirmek

 Görmeyeli ne kadar da değişmişsin. - Geçişsiz

 Odamdaki mobilyaların yerini değiştirdim. - Oldurgan

 19- Dolmak - Doldurmak

 ''Şişeyi doldurup buzdolabına koyarsın.''

 Neyi doldurup?

 Şişeyi.

 Not: Her -dır -dir ile biten fiil, oldurgan değildir.

 Örnekler:

 1- Saldırmak:

 Bu fiilin kökü ''saldır'' olduğu için, ''saldırmak'' eylemi oldurgan değildi. Ek olarak ''neyi saldırdı'' ve ''kimi saldırdı'' soruları sorulamaz.

 2- Bildirmek:

 Bildirmek kelimesi ''bilmek'' fiilinden türetilmiştir. Bilmek fiili geçişlidir. (Neyi bildi? Soruyu.) Oldurgan fiiller ise sadece geçişsiz eylemlerden türetilir.

 3- Yazdırmak:

 Yazmak geçişli bir fiildir.

 ''Telefon numarasını deftere yazdım.''

 Yazdırmak fiili ise eylemin başka birine yaptırılması anlamına gelir. Bu nedenle yazdırmak, oldurgan değil ettiren bir fiildir.