Mayoz Ve Eşeyli Üreme Konu Anlatımı

 Mayoz bölünme, eşeyli üremenin temelinde bulunan, yüksek yapılı hayvanların ve bitkilerin bütününde görülmekte olan bir bölünme çeşidi olmaktadır. Bu bölünme ile birlikte yeni nesiller arasındaki genetik çeşitlilik temin edilmektedir.

 Mayoz Bölünme Nedir?

 Mayoz bölünme ile birlikte eşeyli üremenin gerçekleşebilmesini sağlanmaktadır. Bu bölünme esnasında“2n” kromozomlu olan ana hücreden “n” kromozomlu olan dört tane yavru hücre meydana gelmektedir. Üreme hücreleri şeklinde bilinen yumurta ve sperm mayoz neticesinde oluşmaktadır. Genetik çeşitliliğin sağlanabilmesi ve türün devamlılığı için mayoz bölünme işleminin gerçekleşmesi zorunludur. Mayoz bölünme sırasında mitoz bölünmeden daha farklı olarak parça değişiminin ortaya çıkması ile birlikte DNA eşleşmesi gözlenmektedir. Bu eşleşmenin sadece ilk aşamada olmasından dolayı bölünme neticesinde ortaya çıkan yavru hücreler, ana hücreden kalıtsal açıdan farklı olmaktadır. Bu nedenle mayoz bölünme evrim bakımında bir hayli önemli kabul edilmektedir. Bunun beraberinde bir hücre birden çok mitoza uğrayabilmektedir fakat aynı hücrede mayoz bölünme ise bir kez gerçekleşmektedir. Mayoz bölünmenin neticesinde tıpkı mitoz bölünmede olduğu gibi sitoplazmanın bölünmesi gerçekleşmektedir. Bahsedilen bölünme, meydana geliş açısından hayvan ve bitki hücrelerinde bir hayli farklı işlemektedir. Bu açıdan, hayvansal hücreler içerisinde yavru hücrenin oluşabilmesi için sitoplazmanın boğumlandığı görülmektedir. Bitki hücrelerindeyse boğumlanma gözlenmemektedir. Yeni hücreler, hücre ortasında ortaya çıkan orta lamel yardımı ile birbirlerinden ayrılmaktadır.

 Mayoz Bölünmenin Özellikleri Nelerdir?

 Mayoz bölünme diploid olan bir hücrenin ilk hücresinin bölünmesi ile genelde gamet olarak isimlendirilen haploit hücrelere bölünebildiği hücresel nitelikteki bir süreçtir. Mayoz bölünme gamet hücresi içerisinde kromozom sayısının azalması ile sonuçlanmaktadır. Mayoz bölünme eşeyli üremenin gerçekleşebilmesi için gereklidir ve bundan dolayı eşeyli üreyebilen tek hücreli organizmalar da dâhi olmak üzere bütün ökaryot hücrelerde görülmektedir. Mayoz bölünme, eşeysiz mitotik bölünme ile üreyebilen arkealarda ya da prokaryotlarda meydana gelmemektedir. Genetik çeşitliliği artırmaktadır. Değişen çevre koşullarına uyumlu bireylerin oluşma şansını yükseltmektedir. Arka arkaya mayoz bölünme gerçekleşmemektedir. Bir hücre yalnızca bir kez mayoz bölünme geçirebilmektedir.

 Mayoz Bölünmenin Aşamaları Nelerdir?

 Mayoz bölünme iki tane aşamada gerçekleşmektedir. Bu aşamalar ise mayoz-1 ve mayoz-2 şeklinde isimlendirilmektedir. Mayoz-1 aşası da alt kısımlara ayrılmaktadır. Bu kısımların isimleri şu şekilde olmaktadır:

• Profaz I
• Metafaz I
• Anafaz I
• Telofaz I

Şeklinde olmaktadır. Mayoz-2 aşamasının alt kısımları ise şu şekilde isimlendirilmektedir:

• Profaz II
• Metafaz II
• Anafaz II
• Telofaz II
• Profaz I

Şeklinde sıralanmaktadır.

 Mayoz-1 Evresinin Aşamaları Nelerdir?

 Profaz-1 aşamasında hücrede bulunan DNA iplikleri kısalarak kalınlaşmaktadır. Kromozomlar son şeklini aldığında çekirdekçik kaybolmaktadır ve çekirdek zarı da parçalanmaktadır. Bu aşamaya kadar olan zamanda; leptoten, zigoten, pakiten, diploten ve son olarak da diakinez aşamaları gözlenmektedir. Metafaz-1 aşaması Tetratları meydana getiren kromozomlar hücrenin ekvatoral olan düzlemine karşılıklı bir biçimde yerleşmektedir. Bu dizilme işlemi rastgele bir şekilde yapılmaktadır ve 2n sayısı kadar olan dizilme olasılığı mevcuttur. Burada n harfi haploit hücre sayısını ifade etmektedir. Anafaz-1 aşaması; karşılıklı olarak dizili şekilde yer alan kromozomlar, birbirlerinden ayrılmaktadır ve zıt kutuplara doğru çekilmektedir. Burada kromozomların birbirlerinden rastgele ayrılmasından dolayı bölünme neticesinde gen çeşitliliği ortaya çıkmaktadır. Gen transferi oluşmasa bile bu evre aracılığı ile kalıtsal çeşitlilik elde edilmektedir. Telofaz-1 aşaması; zıt kutuplara çekilmekte olan kromozomlar, uzayıp incelmektedir. Bunların çevresinden çekirdek zarı şekillenmeye başlamaktadır. Daha sonra sitoplazma boğumlanmaktadır ve başlangıçtaki yer alan ana hücreden iki farklı hücre meydana gelmektedir. Telofaz-1 tamamlandığı durumda Mayoz-1 evresinin ya da aşamasının sonuna gelinmektedir.