Kromatografi nedir? Nasıl yapılır ve nerelerde kullanılır? Kromatografi çeşitleri ve yöntemleri

Kromatografi ayrıştırılmak istenilen bileşenin sabit bir faza eklenmesi ve bu sabit faz üzerinde akan bir başka hareketli faz üzerinde bileşenlerine ayrılma ilkesidir.

 Kromatografi Nedir?

 Kromatografi laboratuvar ortamında kullanılan teknikler ile bir karışımın içerisinde bulunan bileşenlerin ayrılması ilkesidir. Ayrışma faktörü sırasında etkili olan faktörler absorbsiyon, katı ve sıvı fazların özellikleri ve bileşenlerin moleküler ağırlıkları gibi farklılıklardır. Bu faktörler nedeniyle kromatografide kullanılan karışım bazı fazlar içerisinde daha hızlı bazılarında ise daha yavaş ayrışabilmektedir.

 Kromatografinin en ilkel uygulamaları, ip ve kumaş gibi malzemeleri boyamaya çalışan kimyagerler tarafından bulunmuştur. Kimyagerler boyaya batırılan malzemenin üzerinde, boya çözeltisinin kılcal koşullara bağlı kalarak farklı renkler ile ayrıştığını gözlemlemiştir. 19. yüzyılda Alman bilim insanları bu olayı inceleyerek kılcal analiz adını verdikleri bir makale yayınlamışlardır.

 Nasıl Yapılır ve Nerelerde Kullanılır?

 Kromatografi ile ilgili olarak çalışmalar sırasında bileşenlere göre farklı fazlar uygulanabilmektedir. Hareketli faz ve sabit faz olarak iki farklı yöntem kullanılarak bileşenleri ayrıma işlemi gerçekleştirilmektedir. Hareketli faz karışımı sabit faz boyunca taşımaktadır. Karışımda bulunan bileşimler ise bu hareket sürecince özelliklerine göre farklı bölümlere ayrılmaktadır.

 Kromatografi işlemi ile yapılan ayrıştırmanın temel içeriğinde bileşenlerin sabit ve hareketli faz süreçlerindeki yaşadığı etkileşim farklılıklarından yararlanılmaktadır. Uygulama esnasında sabit faza daha fazla tutunan moleküller sabit fazda daha uzun süre kalmakta ve daha yavaş hareket etmektedir. Sabit fazda tutunamayan moleküller ise daha hızlı hareket ettiklerinden ayrıştırma işlemi yapılabilmektedir.

 Her bir bileşiğin sabit fazda tutunma derecesi farklılık göstermektedir. Bu süre maddelerin arasında bulunan etkileşime bağlı olmaktadır. Aynı şekilde her bir bileşenin hareketli fazda ne kadar hızlı çözündüğü de farklılık gösterebilmektedir. Bu süreç hareketli faz işleminde kullanılan çözücüler ile bileşenin etkileşimine bağlı olmaktadır.

 Kromatografi bir maddenin ya da karışımın bir birinden ayrıştırılması işlemidir. Bu nedenle de kullanım alanı oldukça geniş olmaktadır. Özellikle tıp alanında biyolojik tahlillerin yapılmasında, kimya laboratuvarlarında, kimyasal ürün üretiminde, vitamin ve proteinlerin ayrıştırılması gibi birçok farklı alanda kromatografi kullanılabilmektedir.

  Kromatografi Çeşitleri Ve Yöntemleri

 Kromatografi işleminde tek bir yöntem ya da yol izlenmemektedir. Ayrıştırılacak olan karışımın türüne göre farklı yöntemler ya da yollar kullanılabilmektedir. En sık kullanılan çeşitleri arasında kağıt kromatografisi, ince tabaka kromatografisi ve gaz kromatografisi gelmektedir.

 Bunun haricinde kolon kromatografisi, iyon değişim kromatografisi, boyut dışlama kromatografisi, afinite kromatografisi, düzlemsel kromatografi gibi farklı çeşitleri ve yöntemleri de bulunmaktadır. Kullanılacak olan yönteme bağlı olarak ayrıştırma işlemi de değişiklik gösterebilmektedir.