İkili teşkilat nedir? Ne işe yarar? İkili teşkilat sisteminin amacı nedir?

Türk - İslam tarihi başlayana dek neredeyse tüm Türk devletleri ikili teşkilat sistemini uygulamıştır. İkili teşkilat yönetim sisteminin pek çok olumlu yönü olsa da olumsuz yönleri de söz konusudur. Devletin genişleyen topraklarının yönetimini kolaylaştırmak amacı ile benimsenmiştir.

 İkili Teşkilat Nedir?

 İkili Teşkilat Sistemi eski zamanlarda Türk Devletlerinin genelinde uygulanan bir yönetim biçimidir. Genişleyen toprakların yönetimi her geçen gün zorlaştığından dolayı topraklar doğu ve bayı ya da sağ ve sol olarak ikiye ayrılmıştır. Devletin doğusunu Kağan yönetirken, batı kısmını hanedana mensup birisi yönetirdi. Ülkenin batısını yöneten kişilere ise Yabgu adı verilirdi.

 İkili Teşkilat Ne İşe Yarar?

 Ülkenin genişleyen yüzölçümü nedeniyle yönetimin zora girmesi ikili teşkilat yönetiminin meydana gelmesine sebep olmuştur. Devletin esas hükümdarı olan Kağan son kararları verirdi. Doğuyu yönetmekte olan yabgu ise kendi yönettiği bölümün yalnızca iç işlerinden sorumluydu. Kağanın çadırı ve tahtı Gök Tanrı sembolü olarak Güneş olarak kabul gördüğünden dolayı doğuya bakar ve Kağan doğu bölgesini yönetirdi. Ülkenin ikiye bölünmesi ülke gücünü zayıflatır ve diğer ülkelerin saldırısında açık hedef haline getirirdi.

 İkili Teşkilat Sisteminin Amacı Nedir?

 Ülkenin doğu bölgesini Kağan yönetirken, batı bölgesini bir hanedan mensubu yönetirdi. Hanedan mensubu kişilere yabgu unvanı verilmiştir. Bu sayede ülkenin yönetimi kolaylaşmıştır. Bu sistemin asıl amacı devletin doğu yönetiminde hanedan üyelerinin aktif rol alarak devlet yönetimine hazır hale getirilmesidir.

 İkili Teşkilat Sisteminin Olumlu Yönleri Nelerdir?

İkili Teşkilat Sisteminin en büyük avantajlarından bir tanesi Tanhu ve Toy ismi verilen iki mecliste alınmakta olan kararlardı. Toy meclisinde barış ve savaş kararları alınırken, Tanhu meclisinde ise ülkeyi yönetmesi istenen Kağan seçimi yapılırdır.

Devletinin yönetimi daha kolay bir hale gelmiştir.

Hanedana mensup olan bireylerin devlet yönetimine hazırlanması sağlanırdı.

İkili Teşkilat Sisteminin Olumsuz Yönleri Nelerdir?

Kararlar alınırken fikir ayrılıklarına sebep olabilmektedir.

İkili Teşkilat Sisteminde her hükümdarın taht üzerinde hakkı bulunmasından dolayı iç savaşlar ve kavgalara neden olmuştur.

İkili Teşkilat Sisteminin pek çok avantajı olmasına rağmen, ülke iki farklı noktaya bölündüğünden dolayı dış etkilerin gücünü artırmış ve bu durum ikili teşkilat sistemini uygulayan bir devletin yıkılmasının en büyük sebeplerinden birisi olmuştur.

İkili Teşkilat Sisteminin Türk Siyasi Hayatına Etkileri

 Eski Türk Devletleri askeri ve idari yapılanmalarından dolayı hakimiyet kurdukları coğrafyayı ikiye bölmek sureti ile yönetmişlerdir. İkiye bölünen her devlette bir taraf her zaman diğerinden daha üstün olmuştur. Yönetimin başında ise büyük bir hükümdar yani Hakan ya da Kağan yer almaktadır. Devlet sol ve sağ kanatlar şeklinde ikiye ayrılarak tezkilatlandırılırdı. Bu idare şekli tarzının uygulanması halinde her iki kanadı yöneten liderler merkeze bağlı ve sürekli Hükümdarın kontrolü ve denetimi dahilinde bulunurdu.

 Ayrılan her iki kanadı yöneten görevliler, töre kurallarının belirlediği yükümlülükleri yerine getirir ve esas hükümdarın hakimiyeti yetkisini tanırlardı. Yöneticilerin kendi bölgelerini alakadar eden tüm hususlarda yetkili olmalarının dışında söz esas hükümdara aitti. İkili Teşkilat Sisteminin kullanıldığı eski Türk Devletleri şunlardır:

 - Ak Hunlar

 - Avrupa ve Asya Hun Devletleri

 - Karluklar

 - Oğuzlar

 - Tabgaçlar

 - Göktürkler