Birleşik zamanlı fiil nedir? Birleşik çekimli eylem türleri örnekleri ile konu anlatımı

Birleşik zamanlı fiiller basit zamanlı fiillerin zıt karakterli olanıdır. Basit zamanlı fiil bir ek almakta, birleşik zamanlı fiil ise birden çok ek almaktadır. Birleşik zamanlı fiil çekimlenirken birden fazla ek alabilmektedir. Birleşik zamanlı fiil genellikle, ikinci kip eki türüne göre üç bölümde incelenmektedir. Hikaye birleşik zamanlı fiil, rivayet birleşik zamanlı ve şartlı zamanlı fiillerdir. Cümle içinde kullanımına örnek olarak;

Hikaye birleşik zaman örneği; Bu kapı önünde seni beklemiştim.

Rivayet birleşik zaman için; Karetta karettalar uzun yıllar yaşamaktaymış.

Şartlı birleşik zaman fiil örneği; Eğer, dikkatle dinliyorsa, ne dendiğini de anlamıştır. Olarak verilebilmektedir.

Birleşik Zamanlı Fiil Nedir?

 Birleşik zamanlı fiil, birden fazla kip eki alarak cümle içinde kullanılan fiildir. Basit zamanlı fiil sadece bir ek almaktayken birleşik zamanlı fiiller kullanım amacı ve yerine göre birden fazla eklenti almaktadır. Günlük konuşma dilinde en çok kullanılan fiil türü birleşik zamanlı olanlardır. Cümle içinde kullanılan fiiller yüklem olarak geçmektedir. Dün doğum günü olduğunu bilmiyordum. Cümlesinde “bil-mi-yor-du-m” çekimli cümlesinde, “yor” şimdiki zaman eklentisi, “du” ise geçmiş zaman ekidir. Birleşik zamanlı fiiller basit zamanlı fiillerin zıt karakterli olanlarıdır. Basit çekimli fiillere eklenti yapılarak birleşik zamanlı fiile dönüştürülebilmektedir.

 Birleşik Zamanlı Eylem Türleri

 Birleşik zamanlı fiillerde eylem türleri günlük hayatta oldukça fazla kullanılmaktadır. Cümle içinde yüklem olarak kullanılan birleşik zamanlı fiiller çekimli fiil olarak kullanılmaktadır. “Okuyordum” cümlesinde hem şimdiki zaman hem de geçmiş zaman eki bulunmaktadır. İki kip eki almış olması dolayısıyla da birleşik zamanlı fiil sayılmaktadır. Eklenen fiilin asıl görevi, basit zamanlı fiile eklenti yaparak birleşik zamanlı fiil haline dönüştürmesidir. Birleşik zamanlı fiillerin üç tür çekimi bulunmaktadır. Bu türler ise;

Hikaye birleşik zamanlı fiiller,

Şartlı birleşik zamanlı fiiller ve

Rivayet birleşik zamanlı fiiller olarak adlandırılmaktadır.

Bu üç türlü çekimi bulunan birleşik zamanlı fiil türleri;

 Şart birleşik zamanlı(ise), rivayet birleşik zamanlı(imiş) ve hikaye birleşik zamanlı (idi)fiillerdir. Örnek verilecek olursa;

 Hikaye birleşik zamanlı fiil, Sınavı kazansaydım seyahate gidecektim.

 Rivayet birleşik zamanlı fiil, Karetta karettalar çok uzun ömürlü oluyormuş.

 Şartlı birleşik zamanlı fiil örneği; eğer bizde önce gitmişse ne yapacağız?

 Birleşik Zamanlı Fiil Örnekleriyle Konu Anlatımı

 Birleşik zamanlı fiil türlerine örnek, yaptıysan, yapmalıysan, yapmışsan, yapacaksan verilebilir. Yaptıysan cümlesinde şartlı geçmiş zamandır. Yapmışsan cümlesinde duyulan ise, geçmiş zaman şartıdır. “Yaparsan” da görülen ise geniş zaman şartı olarak bilinmektedir. İstek, şart ya da emir kipinde şartlı birleşik zaman bulunmaz. Birleşik zamanlı fiiller, eklendiği fiilde zaman belirtmesi yanında “terk edilmiş alışkanlık, ihtimal, küçümseme, kesinlik, umursamama ve gerçekleşmeyen niyet” gibi anlamlar da kazandırabilmektedir.

Örnek küçümseme ve inanma, mış+mış verilebilir.

Ödevlerini tam zamanında yapmışmış.

Sınavına çok çalışacak mışmış.

Terk edilmiş alışkanlık örneği;

“-r+di” birleşik yapı cümlede terk edilmiş alışkanlık anlamında kullanılmaktadır.

Küçükken birbirimiz mektup yazardık.

Eskiden her gün yürümeye çıkardık.

Başkasından duyulan birleşik fiil örneği;

“-r+miş, -yor+muş yapıları görülmektedir.

Çocuklar bahçede oynuyormuş.

Baskılar insanı çok etkilermiş.