Ata için seferber oldular... 'Onu kurtarabilirsek herkese bir umut mesajı verebiliriz'

İtalya'nın Sardinya adasında küçük bir köy olan Cuglieri'de yaşayanlar ona "El Patriarca" diyordu, yani Ata.

Ata'nın bu adı hak ettiği ortadaydı. Zira 1800 ila 2000 yaşlarında olduğu tahmin ediliyordu. Bu koskoca ömründe neler görmemişti ki... Üstelik heybetiyle de adını hak ediyordu. 16-16,5 metrelik boyu, yaklaşık 3,5 metrelik genişliğiyle, Sardinya'nın batı yakasında hayatın vazgeçilmez bir parçasıydı Ata.

Ne olduysa geçen ay bu günlerde oldu. Akdeniz havzasının onyıllardır gördüğü en büyük orman yangınları, tıpkı ülkemizi olduğu gibi, Ata'nın vatanını da vurdu. Birçok köy, çiftlik ve hektarlarca ağaç yangından çok ağır etkilendi.

Temmuz ayı sonunda yangın, bir yanı mantar ve meşe ağaçları diğer yanı Akdeniz'le çevrili bir tepenin üzerine kurulmuş Cuglieri köyüne ulaştı. Köyde yaşayan 2600 kişinin neredeyse tamamının geçim kaynağı olan zeytin ağaçlarının yüzde 90'ı kül oldu. Alevler çok geçmeden Ata'yı da sardı. Tarihe tanıklık etmiş bu dev zeytin ağacının gövdesi, neredeyse iki gün boyunca cayır cayır yandı.

"ATA BİZİM KİMLİĞİMİZ"

Tam her şeyin bittiği sırada bir umut ışığı doğdu. Cagliari Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan aynı zamanda üniversitenin botanik bahçelerinin direktörlüğünü yapan Prof. Gianluigi Bacchetta, Ata'yı hayata döndürmek için kolları sıvadı. Şimdi yerel halk ve yetkililer, Bacchetta'nın çabalarının sonuç vereceği günü dört gözle bekliyor.

Cuglieri Belediyesi'nin kültürel ve sosyal politikalardan sorumlu yetkilisi Maria Franca Curcu, New York Times'a yaptığı açıklamada, sesi titreyerek, "Ata bizim kimliğimiz" diye konuştu ve ekledi: "Eğer onu kurtarabilirsek, yangında her şeyini kaybetmiş herkese bir umut mesajı verebiliriz."

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ KURDULAR

Ağacın kurtarılması için Bacchetta'nın deyişiyle bir "yoğun bakım ünitesi kurulması gerekiyordu". Profesör, New York Times'a, "Bu ağaç ciddi bir travma yaşamış canlı bir varlık. Elimizden geleni yapacağız ve komadan uyanmasını umut edeceğiz" diye konuştu.

Bacchetta temmuz ayında Ata'yı ilk ziyaret ettiğinde zemin sıcaklıkları orman yangınları nedeniyle 80 derece civarındaydı. Bu nedenle o ve ekibi önce sulama çalışmalarıyla toprağı soğutmakla işe başladı. Ağacın yanık kısımları budandı, gövdesi küçültüldü. Ardından üzerine jütten yapılmış brandalar örtüldü, toprak da samanlarla kaplandı. Yerel halk nöbetleşe ağacın başında bekleyip kimseyi yanına yaklaştırmadı.

Yakınlardaki bir köy, ağaç için bir su tankı bağışlarken yöreden bir tesisatçı, toprağın neminin korunması için gerekli bir sulama sistemi inşa etti.

10 GÜNDE BİR GÜBRE VERİLİYOR

Yörede faaliyet gösteren bir inşaat şirketi de hem ekipman bağışı yaptı hem de ağacın gövdesini güneşin yakıcı ışınlarına kalkan olması için bir yapı inşa etti çünkü Ata'nın tüm yaprakları yanmış ve gövdesi korunmasız kalmıştı.

Şu an her 10 günde bir ağaca organik gübre verilerek çevre köklerinin büyümesi sağlanmaya çalışılıyor. Bacchetta, "Çevre kökler yeniden çıkar ve topraktaki maddeleri gövdeye ulaştırmayı başarırsa eylül-ekim aylarında Ata'nın yeni sürgünler vermesini ümit edebiliriz" diye anlattı süreci.

DİĞER ZEYTİNLİKLERİ DE KURTARMAYA ÇALIŞIYORLAR

Ancak Bacchetta'nın kurtarmaya çalıştığı tek ağaç Ata değildi. Bölgedeki tüm asırlık zeytinlikleri ziyaret eden Bacchetta, çiftçilere yangından hasar gören bitkileri nasıl kurtaracaklarına dair tavsiyeler verdi. Bacchetta'nın ekibi ve yerel yetkililer, zeytinlikleri ve topraklarını yeniden canlandırmak için gerekli ekipmanın alınmasını sağlayacak bir toplu fonlama kampanyasının da hazırlık sürecini yürütüyor. Sardinya'da en büyüğünün 4000 yaşında olduğu tahmin edilen birçok tarihi zeytin ağacı bulunuyor.

Resmi adı "Sa Tanca Manna" olan Ata, İtalya Tarım, Gıda ve Ormancılık Politikaları Bakanlığının Anıt Ağaçlar listesinde yer alıyor. Sassari Üniversitesi Tarım Bölümü'nden botanik profesörü Ignazio Camarda, bölgeyi ziyaret ettikten sonra paylaştığı Facebook mesajında Ata için, "Bu artık bulunmayan bir deli zeytin türü" ifadelerini kullandı.

"DAHA ÖNCE BÖYLESİNİ GÖRMEDİK"

Cuglieri sakinlerinden Giorgio Zampa, yangının etkilerini en derinden hissedenlerden. Zira Zampa büyük dedesinin 350 yıl kadar önce diktiği 500 zeytin ağacının tamamını kaybetti. New York Times'a yaptığı açıklamada Zampa, "Maalesef Sinyor Bacchetta'nın benim için yapabileceği çok fazla şey yok ama Ata'yla ilgili çalışmalarının tüm halkımızın psikolojisine iyi geleceğine inanıyorum" ifadelerini kullandı.

Zampa'nın yangında kaybettiği tek şey ağaçları da değildi. 14 Sardinya eşeğinden 10'u ve nesli tükenmekte olan bir yerel türün üyesi olan danaları da alevlerin sığındıkları bir ormanı sarmasıyla yaşamlarını yitirdi. Zampa hayatta kalan genç zeytin ağaçlarına odaklanacağını ve yeni ağaçlar dikmek için çabalayacağını belirterek, "Köyümüzün ekonomisi tıpkı zeytinliklerimiz gibi kül oldu. Yangın araziye, ekonomiye ve gelirlerimize hesaplanamayacak şekilde zarar verdi. Daha önce böylesini görmedik" diye konuştu.

Gerçekten de Cuglieri bölgesi orman yangınlarına aşina bir coğrafya. Özellikle yaz aylarında kurak Sardinya adasında sıkça yangın görülüyor. Ama bu sezonki gibi felaket ölçülerinde yangınlar yaşanmıyor. En son büyük yangın 1994 yılında meydana geldi. Ata o yangını sağ salim atlatmayı başardı ancak o dönemde de civardaki birçok asırlık zeytin ağacı kül oldu.

"HİÇBİRİMİZ KURTULAMAYACAĞINI DÜŞÜNMEDİK"

Bölgede yaşayan bir antropolog olan ve Ata'yı kurtarmak amacıyla Bacchetta'yı bölgeye davet eden Piera Perria, "Cuglieri halkı olarak bizler her zaman bu ağaçta bir kutsallık olduğuna ve yangınlardan korunduğuna inandık. Hiçbirimiz bu kez kurtulamayacağını düşünmedik" ifadelerini kullandı.

Emekli bir ormancılık yetkilisi olan Guiseppe Mariano Delogu da geçtiğimiz 40 yılda orman yangınlarının Coglieri yakınlarındaki tepelerde ve dağlarda aynı rotayı izlediğini ancak hiçbir zaman zeytinliklere ulaşmadığını belirtti.

ATA İÇİN HÂLÂ UMUT VAR

Bölgede orman yangınlarına karşı sivil savunma ve müdahale gücünde son yıllarda iyileşmeler olsa da uzmanlar bazı bürokratik engeller nedeniyle arazideki kolay yanan bitkilerin temizlenemediğini bunun da yangın riskine yol açtığını belirtiyor. Bu yaz görülen yüksek sıcaklıklar ve Afrika'dan gelen sıcak rüzgarlar da orman yangını riskini birkaç katına çıkardı.

Delogu, "Bu tür yangınları söndürmenin tek yolu yaşanmalarını önlemek. Teknoloji yangının bu kadar güçlü olduğu ve geniş alana yayıldığı zamanlarda yetersiz kalıyor. Kaç itfaiyeciniz olursa olsun mutlaka zorlanacaklardır" dedi.

Ancak Ata için halen ümitli olduğunu belirten Delogu, "Bunlar inanılmaz ağaçlar. Ben iyimserim" diye konuştu.