Almanya’da imam yetişir mi?

* İMAMLIK eğitiminin Almanya’da verilmesi tartışmalarına DİTİB nasıl bakıyor?
İmamlık eğitiminin nerede yapılmasından ziyade, ‘İhtiyaçları karşılayabilecek ve yeterli bir kalitede imam eğitimi nasıl yapılmalı?’ biz genelde bu sorunun üzerinde duruyoruz. Şu bir gerçek, artık birinci nesilden ziyade üçüncü ve dördüncü neslin yaşadığı bir dönemde, tabii ki Almanya’nın da sosyal ve kültürel şartlarını, buradaki ihtiyaçlarını çok iyi bilen din görevlilerine ihtiyacımız var. İmamlık görevi sadece namaz kıldırmakla bitmiyor. Toplumsal bir merkezimiz olan camilerimizde cemaatimizin birçok sorunlarıyla da hemhal oluyor din görevlilerimiz. Buradaki insanların sıkıntılarını ve ihtiyaçlarını daha iyi bilen imamlarımızın olması günümüzde bir ihtiyaç. Artık iki dillilik ihtiyacı var. Türkçeye ihtiyaç devam ediyor. Türkçe olmadan camilerimizde hizmet olamaz. Ama Almancanın da olması gittikçe daha fazla önem kazanıyor. Ancak bu konudaki ihtiyaca cevap verebilecek yeterli kalitede imamlar nasıl yetiştirilir? Bunun için her şeyden önce maddi imkânlar gerekiyor. Personel kaynağı lazım. Bu hocaları eğitecek hocalar, eğiticiler lazım. Bu açıdan Almanya’da henüz belirli bir altyapının olmadığı, bunun oluşturulması gerektiği aşikâr. Aynı zamanda konseptin nasıl olacağı sorusu da önemli. Bu konuda hazır modeller yok.

MÜSLÜMANLAR İSTİŞARE ETMELİ
İki dilli imam ihtiyacını karşılamak için DİTİB nasıl bir çalışma yürütüyor?
DİTİB olarak gereken kalitede ihtiyacımıza cevap verecek imamları yetiştirmeye başladık. Yaklaşık 10 senedir uluslararası ilahiyat projemiz devam ediyor. Biz bu kriterlere en yakın olabilecek imamları şu an için Türkiye’deki imkânlarla, altyapısı sağlam olan Türkiye üniversiteleri ve Diyanet İşleri’nin imkanlarını da kullanarak yetiştiriyoruz. İleriye yönelik bunları Almanya’da da oluşturmanın yollarına ve imkânlarına bakmak lazım. Aynı kaliteyi Almanya ve başka Avrupa ülkelerinde de geliştirmek, geleceğe yönelik bir görevimiz. Bunu nasıl yapacağını Müslümanların kendileri istişare etmeleri, geliştirmeleri gerekecektir.

ALMANYA İÇİN MODEL OLABİLİRİZ
Türkiye’de imamlık eğitimi alan bu gençler Almanya’da yetişmiş gençler mi?
Bu gençler Almanya’da yetişmiş, lise eğitimini tamamlamış ve Alman vatandaşlığına sahip gençlerimiz. Bu model, Almanya için bir rol model olabilecek seviyede. Böyle faydalı bir eğitim sistemini görmezden gelerek sanki mevcut imamlarımızın sorunlu oldukları imaları ile tartışma yürütmek çok da makul bir davranış değil. Olayı sadece bir ‘Türkiye-Almanya arası çatışma varmış’ gibi göstermek ve sadece ‘Almanya’da imam eğitimi olursa, bütün sorunlar çözülecek’ algısı yaratmak, artarak daha da globelleşen dünyamızdaki realiteye göz kapamak olur. Çünkü günümüzde bütün alanlarda artık insanın nerede yetiştiği değil, hangi kalitede yetiştiği önem kazanıyor. Almanya’da eğitim alıyorsunuz, ama Amerika’da, Asya’da, Çin’de çalışıyorsunuz.

İKİ DİLLİ 60 DİN GÖREVLİSİ
Şimdiye kadar Almanya’dan giden kaç imam yetiştirdiniz?
Sayı yüzlerle ifade edilebilir. Ancak bu mezun gençlerin hepsi imam olmuyor. Almanya üniversitelerinde ilahiyat bölümlerinde veya birçok sosyal alandaki projelerde çalışan gençlerimiz de var. Okul eğitimini Almanya’da tamamlamış, üniversite eğitimini Türkiye’de yapmış DİTİB bünyesinde 60 civarında din görevlisi gencimiz var. Bunların yarıya yakını kadın din görevlilerinden oluşuyor. Ayrıca uluslararası ilahiyat programımızdan mezun olan gençlerden sadece DİTİB yararlanmıyor. Başka Türk camileri de imam olarak yararlanıyor. Bütün Avrupa’ya hizmet veren bir konsept bu.
Türkiye’de imamlık eğitimi almak isteyen gençler nereye başvuruyor?
Doğrudan DİTİB’e başvuruyor. Bir mülakat sonrası programa dahil edilen gençler Türkiye’deki üniversitelere kaydını yaptırıyor. Bu özel bir kontenjan üzerinden yürüyor. İlk talebe kaydı 2007’de yapıldı. 2010-2011 yıllarında ilk mezunlarını verdi. İlk senelerde çok az sayıda öğrenciyle başladı. 5-6 öğrenciyle başlayan proje bugün senelik 80-100 öğrenciye ulaştı.

DİTİB KATKIYA HAZIR
DİTİB Almanya’da imamlık eğitimine karşı mı?
Hayır değil. Hatta imamlarını Almanya’da eğiten kuruluşlar mevcut. Ancak DİTİB kendi ihtiyacı hususunda çok hassas. Birincisi eğitimde kalite çok önemli. İkinci bir kriter ise bu eğitimin kimlerin yetki ve sorumluluğunda olacağı. Alman Anayasası bu konuda çok net. Devlet buna müdahil olamaz, bunu dini cemaatler kendileri belirler. Üçüncüsü, bunun Almanya’da finansman ve eğitim personeli yönünden altyapısı hazır değil. İlahiyat eğitimi dahi yeni gelişiyor Almanya’da. İlahiyat eğitimi ile bir meslek eğitimi olarak imamlık eğitimi de ayrı şeyler. Bunun altyapısı sağlam olmalı. Bunların sağlanması durumunda imam eğitiminin Almanya’da yapılması tartışma götürmez. DİTİB bu süreçlere katkı yapmaya hazır.
Bir başka önemli nokta ise eğitimin nasıl finanse edileceği sorusu çözülememiş iken, buradan mezun öğrencilerin din görevlisi ve imam olarak işe başlamaları halinde maaşlarının nasıl karşılanacağı. Burada artık üniversite mezunu, kaliteli ehil imamlardan bahsediyoruz. Bunların maaş düzeyi şimdiki standartların hayli üzerinde olmak durumunda. Camilerimiz bunu tek başına kaldıracak durumda mı? Buna genel olarak olumlu bir cevap veremiyoruz.

‘İMAMLIK eğitiminin Almanya’da verilmesi ve dışarıdan imam alınmaması’ taleplerini nasıl karşılıyorsunuz?
Biz bu konuda açığız. Almanya’da bu tartışma yeni değil. 10 yıldır var. Ama bir türlü tartışmanın ötesine gidilemiyor. Almanya’da Almanca İslam din dersleri için öğretmen yetiştiren enstitüler var. Üniversitelerdeki gelişmeler de iyi. Ama klasik imamlık eğitimi Almanya’da henüz yok.
İmamların Almanya’da yetişmesi projesinin gerçekleşmesi ufukta görünmüyor mu?
Yararlanabileceğimiz bazı oluşumlar var. Üniversitelerde İslam ilahiyat kürsüleri kuruldu. Okullarda Almanca İslam din dersi verecek öğretmenler yetiştiriliyor. Bu eğitimin sorumluluğu ve derslerin içeriği İslam cemiyetlerine ait. Ama kiliselerin papaz yetiştirdiği gibi benzeri bir imamlık eğitimi gerçekten henüz uzak görünüyor. Çünkü bunun altyapısı yok.
Altyapıyı hazırlamak için somut adımlar var mı?
İslam dini cemaatlerinin kendi imam ihtiyaçlarını karşılamak için kurmuş oldukları kurumlar var. Bunlar kesinlikle birer alternatif. Her cemaat kendisi imam yetiştiriyor. İslam Konseyi’nin imam yetiştirdiği kendi enstitüsü var. DİTİB, Türkiye’de Almanca bilen imam yetiştiriyor. Dini cemiyetlerin bu tür girişimleri mevcut.

DİLEKTEN ÖTEYE GİTMİYOR
İslam Konferansı’nda İslam cemiyetlerinin dış ülkelerden bağımsız olması, bunun için imamların Almanya’da yetiştirilmesi gündeme geldi. İçişleri Bakanı Seehofer, “Dışardan imam almayalım, burada yetiştirelim” dedi. Ancak İslam cemaatleri kendi imamlarını yetiştirmeye başlamış bile. Sizin bu anlattıklarınız, Almanya’da hükümetin, gelişmelerin arkasından topallıyor olduğunu göstermiyor mu?
Aynen öyle. Bu bir dilek ve biz bu dileği önemli ölçüde paylaşıyoruz. Bizim gerçekte Almanya’da burada yetişmiş çok sayıda imama ihtiyacımız var. Bu cemiyetlerin imajını daha da düzeltir. Yararı çok açık ortada. Biz bu dileği büyük bir oranda paylaşıyoruz. Ama sizin gözleminiz de çok doğru. Bu sadece bir dilekten öteye gitmiyor. Bu konuda ciddi biçimde altyapısal bir çalışma yapacak güçlü bir siyasi irade yok. Anayasa bunu çok açık ifade ediyor. “Dini cemaatlerin dışında imam yetiştirmek mümkün değil” diyor. Bu yürümez. O nedenle bir dilek tartışması olarak kalıyor. Bu da tatmin edici bir durum değil.

HERKES KENDİ ÇÖZÜMÜNÜ ÜRETTİ
İçişleri Bakanı Seehofer’in imamların burada eğitilmesi talebi bir dilekten başka bir şey değil mi?
Ben İçişleri Bakanının sözlerini ciddiye alıyorum. Bana “Gel anlaşalım” dedi ve belirli bir sayıda imam yetiştirme sayısında uzlaştık. Burada böyle bir sayı vermek zor elbette. İhtiyaç çok daha büyük. Anayasa federali değil, eyaletleri bu yönde yetkili kılıyor. İmamlık eğitiminin cemiyetlerle birlikte düzenlemesini şart koşuyor. Siyaset bunu tek başına yapamaz. Üniversiteler de yapamaz. Dini cemaatler, üniversiteler ve eyaletler işbirliği içinde bu altyapı hazırlığını yapmak zorunda. Bu konuda daha işin başındayız. Bu nedenle de “Dışarıdan imam gelmesin” arzusu sözde kalıyor.
Şimdiye kadar herkes kendi çözümünü üretti. Her cemiyet kendi imamını yetiştiriyor. Bunun yanında özellikle Türkiye’den olmak üzere yabancı ülkelerden gelen çok sayıda imam var. Dışarıdan gelen imamların sayıları binin üzerinde. Sadece DİTİB camileri değil, başka Türk camileri de dışarıdan imam getiriyor. O nedenle bizim altyapıyı konuşmamız lazım, dilekleri değil.