Bilim karantina dinlemedi

TARİHİ GELİŞMELER: İLK 3

SpaceX - NASA işbirliği

Uzay yolculuklarının başladığı 50 yıldan bu yana ilk kez sivil bir kuruluş 2020’de uzaya kendi roketiyle insan yolladı. Elon Musk’ın adını insanlık tarihine kaydeden olay, SpaceX’in NASA astronotları Robert Behnken ile Douglas Hurley’i Uluslararası Uzay İstasyonu’na sağ salim taşıyıp geri getirmesiyle gerçekleşti.

COVID-19 Medikal Bilgi Ağı

Koronavirüs’ün insanlığı etkisi altına almasıyla birlikte tıp dünyasında küresel bir bilgi seferberliği başladı. Deneyimlerin ve bulguların hızla paylaşılması hayati önem taşıyordu. Virüsün yapısını analiz edebilmek, tedavi ve aşı geliştirebilmek için teknoloji halen son imkânlarına kadar kullanılıyor. Yeni uygulamalar, sistemler geliştiriliyor. Araştırmacılar ve sağlık çalışanları arasında kurulan Medikal Bilgi Ağı, gelecekte de insanlığa hizmet edecek.

Elektrik devrimi için ilk adım atıldı

Elektrikli otomobillerden en çok söz edilen yıl 2020 oldu. Dünya çapında yepyeni elektrikli otomobil markaları tanıtıldı, hatta Tesla’ya Nikola adında bir rakip bile çıktı. En önemlisi, Kaliforniya Eyaleti ve İngiltere’nin 2035 itibariyle benzinli otomobilleri yasaklayacağını açıklaması oldu. Bu ilerleme, önümüzdeki on yıllarda gerçekleşmesi beklenen elektrik devrimi için bir milat sayılıyor.

BİLİŞİM

Kuantum üstünlüğüne yaklaşıldı

Geleceğimizi yapay zekâ ve kuantum bilgisayarların şekillendireceğini artık biliyoruz. Kuantum bilgisayarlara en az beş-on yıl daha var... İlk adım, normal bilgisayarlardan milyonlarca kat fazla işlem yapabilen ‘kuantum üstünlüğü’ne ulaşmak. Google, Sycamore projesiyle 2020’de kuantum üstünlüğüne çok yaklaştı. Aralık ayı başında Çin’deki Jiuzhang Laboratuvarı’ndan kuantum üstünlüğüne ulaşıldığı haberi geldi.

Yapay zekâ hayatın içine girdi

Geçen yıllara kadar yapay zekâ geleceğin teknolojisiydi. Bu yıl yapay zekâyı sağlık, finans, alışveriş alanlarında sıkça görmeye, varlığına alışmaya başladık. Aslında günümüzde yapay zekâ olarak duyduğumuz teknolojilerin çoğu ‘makine öğrenimi’dir. Yapay zekânın farkı, öğrendikleriyle karar verebilmesidir. Örneğin, beğeneceğiniz ürünleri size tavsiye eden makine öğrenimi algoritmasıdır. O ürüne ihtiyacınız olduğunu tespit edip kendiliğinden sipariş verirse yapay zekâ olur. 2020’de hepsine birden yapay zekâ demek trend oldu, böyle de kalır...

CİHAZLAR

Katlanabilir telefon ve kulaklıklar

Cihaz teknolojilerinde yılın ilgi çekici yeniliği katlanabilir ekranlı akıllı telefonlar oldu. Bu yeniliğin öncülerinden Samsung’un yakın gelecekte diğer telefonları bırakıp tamamen katlanır modellere odaklanacağı söylentileri bile var. Apple’ın lider olduğu kulak içi bluetooth kulaklık satışlarındaysa patlama yaşandı.

Gelişmiş drone’lar

Son yılların gözde oyuncakları drone’lar, 2020’de daha da gelişerek iyice hayatın içine karıştı. Film sektörünün vazgeçilmezi haline geldi, neredeyse drone’suz film çekilmez oldu. ABD’de drone ile ilk kargo ve teslimat denemeleri gerçekleşti. Drone pilotluğu bu yıl itibariyle artık geçerli bir meslek sayılıyor

Robot satışı başladı

Boston Dynamics imzalı köpek formundaki robot Spot, en gelişmiş mobilize robot olarak tescillendi. Uzaktan kontrolle devriye gezebilen, çevrede arama tarama yapabilen, hatta sürü bile güdebilen robot Spot’un ticari versiyonu 2020’de tamamlandı, haziran ayında satışı başladı..

ULAŞIM

Mikro ulaşım

Ülkemizde Martı markasıyla tanınan, yurtdışında Bird ve Lime markalarının öncü olduğu e-skuter’ler ve solowheel, e-bisiklet gibi mikro ulaşım araçları 2020’de altın yılını yaşadı. Büyük şehirlerde sıkça tercih edilen, pratik ve kısa mesafeli ulaşım çözümü haline gelmeye başladı. Maalesef bisikletlerde olduğu gibi henüz sürücü güvenliği ülkemizde tam anlamıyla sağlanabilmiş değil.

Yeni hava araçları

Havacılık sektörü 2020’de bir dizi önemli yeniliğe sahne oldu. Hava taksilerin arasına drone tipi araçlar katıldı. Arap Emirlikleri, Çin ve Japonya’da drone taksiler faaliyete başladı. Airbus, drone hava aracının ilk otonom uçuşunu gerçekleştirdi... Bu yıl insanlar jetpack’lerle daha sık uçtu. Los Angeles hava sahasında 900 metre yükseklikte görülen jetpack’li bir adam pilotları telaşlandırdı. Peter Salzmann, BMW’nin ürettiği elektrikli uçuş motoruyla kanatlı atlayış yapan ilk insan oldu.

YAŞAM

Uzaktan çalışma teknolojileri

Pandemi nedeniyle evlere kapanınca uzaktan çalışma, sanal ofis ve öğrenim sistemleri gelişip yaygınlaştı, günlük hayatımızın bir parçası oldu. Ofis ve okul ortamını eve taşıyan yazılımlar, video konferans araçları ve uygulamalar yeni bir iletişim dünyası yarattı; alışkanlıklarımızı, rutinlerimizi kökünden değiştirdi.

Sentetik medya

Geleceğin hizmet sektöründe gerçek insanların yerine geçecek olan sentetik, yapay insan karakterleri 2020’de hayatımıza girmeye başladı. Ocak ayında Samsung, NEON projesini duyurmuştu. Bu yıl Çin Haber Ajansı Xinhua’da dünyanın ilk sanal haber spikeri İngilizce haber sundu. Instagram’da yüzbinlerce takipçisi olan Shudu gibi sanal mankenler ünlü markaların kataloglarında boy göstermeye başladı.

UZAY

Mega uydu birlikleri oluşturuluyor

Yörüngeye fırlatılan uydu sayısında bu yıl artış yaşandı. StarLink, adedini 895’e çıkardı. Dünyanın her yerine internet ulaştırmayı amaçlayan mega uydu birliklerinin geleceğiyse belirsiz. Zira sayıları arttıkça astronomi çalışmalarını engelleyecekleri düşünülüyor. Birbirleriyle çarpışma ihtimaliyse yörüngedeki ulusal iletişim faaliyetlerini riske atabilir.

Uzay Kuvvetleri faaliyete geçti

Tarihteki ilk askeri Uzay Kuvvetleri ‘Space Force’, Amerikan Donanması’na bağlı olarak resmen faaliyete geçti. Resmi kuruluş tarihi 20 Aralık 2019 olan Space Force, ABD’nin 2020 ulusal savunma planının bir parçası olarak bu yıl asıl faaliyetlerine başladı. Paralel olarak Japonya da 2020 Nisan ayından beri kendi uzay kuvvetlerini devreye alma çalışmalarını yürütüyor.

NOBEL

Nobel Fizik Ödülü kara delik araştırmalarına verildi

Uzay biliminde büyük önemi olan kara delik araştırmaları, bu yıl Nobel ödülüyle taçlandırıldı. Ödülü alan astrofizikçi Roger Penrose ile yardımcıları Reinhard Genzel ve Andrea Ghez’in geliştirdiği teknikler, galaksimizin merkezinde büyük bir kara delik olduğu teorisini doğrulayan yeni kanıtlar sundu. Ayrıca 2020, Dünya’ya en yakın kara deliğin keşfedildiği yıl oldu.

SOSYAL MEDYA

Instagram 2020’nin lideri

Facebook rakamsal olarak halen sosyal medyada lider olsa da küresel etkisi ve imajı giderek geriliyor. Aynı şirkete ait Instagram ise yükselişini sürdürerek kuruluşunun 10’uncu yılını ‘en popüler sosyal medya platformu’ unvanıyla kutladı. 2020’de ‘en hızlı büyüme başarısı’ da sansasyonel platform TikTok’a ait.

Canlı yayınlar

Zamanın çoğunu evde geçirdiğimiz 2020, canlı yayınların altın yılı olarak hatırlanacak. Evde kalan influencer, eğitimci, sanatçı ve ünlülerin yanı sıra pek çok insan kişisel canlı yayınlara başladı. Akşamları canlı yayınları izlemek, yeni TV alışkanlığına dönüştü. Podcast yayınları da bu yıl çok popüler hale geldi.