Kıbrıs’ta bir çözüm var mı

ZEMİN YOKLAMASI İÇİN

BİRLEŞMİŞ Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcüsü, 27-29 Nisan 2021 tarihleri arasında İsviçre’nin Cenevre kentinde Kıbrıs konusuyla ilgili 5+1 formatında gayri resmi bir toplantı düzenleneceğini açıkladı. Toplantı, Kıbrıs’ın iki tarafı ve garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’yi kapsayacak.

BM Sözcüsü’ne göre öngörülebilir bir gelecek için çözüm zemini olup olmadığı istişare edilecek.

NEREDE KALMIŞTIK

İKİ toplumlu, iki kesimli, iki kurucu devleti olan federal bir çözüme ulaşmayı hedefleyen görüşmeler en son 2017 yılında yine İsviçre’nin Crans Montana kentinde yine garantör ülkelerin katılımıyla yapılmıştı.

Ancak Rumların, adada Türk askeri ve garantörlük karşıtı tutumu görüşmeleri tıkayan unsurlardan olmuştu.

Görüşmelerde yer alan Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu, daha sonra Kıbrıs Rum Lideri Nikos Anastasiadis’in “Türklerle herhangi bir yönetim dahil bir şey paylaşmak istemiyoruz, halkımız hastanelerini bile paylaşmak istemiyor” dediğini açıklamıştı.

İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM

TABİ Crans Montana’dan bu yana köprülerin altından çok su aktı. Doğu Akdeniz, sahip olduğu hidrokarbon yataklarıyla dikkat çekerken paylaşım konusunda uzlaşma sağlanamaması ise bölgeyi potansiyel gerilim noktalarından biri haline dönüştürdü.

52 yıldır çözülemeyen Kıbrıs meselesi için kalıcı bir çözüm bulunması bölge istikrarı açısından da önem kazanmaya başladı. KKTC’de Ulusal Birlik Partili Ersin Tatar’ın cumhurbaşkanı seçilmesinin de ardından Lefkoşa ve Ankara, olası bir çözüm için adadaki iki devletli fiili duruma benzer bir yapıya daha yakın.

KABUL GÖRÜR MÜ

MALÛM 2004’te KKTC ve Türkiye, Annan planı diye anılan federal çözüme destek vermiş, ancak referandumda buna karşı çıkan Rumlar, AB’ye alınarak ödüllendirilmişti.

Şimdi AB üyesi olan Rum Kesimi ve Yunanistan, KKTC ve Türkiye’nin tam zıttı bir köşede. 5+1 formatı öncesinde ortak tutum belirlemek için ay başında Rum Kesimi’ne giden Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, ‘stratejik dış politika hedeflerinin Kıbrıs’ta ‘Türk işgalini’ sona erdirmek’ olduğunu söyleyecek kadar ileri vardı. Kıbrıs Rum Kesimi ve Atina belli ki, eski parametrelerin korunmasından yana.

BİTMEYEN MÜZAKERELER

KIBRIS sorunu şimdiye kadar 7 BM Genel Sekreteri eskitmiş durumda. Rahmetli KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, sorunun çözümü için 36 yıl müzakere etti. Kıbrıs meselesini en iyi bilen isimlerden biri olarak Denktaş, Annan planını, Türk çıkarlarına uygun olmadığı gerekçesiyle tepki çekme pahasına kati bir şekilde reddetti.

Günümüzde KKTC’de federasyon temelli bir çözümü destekleyen kayda değer bir seçmen tabanı da var elbette.

İşte Cenevre buluşması tüm bu tartışmalar ışığında, Kıbrıs’ta bir çözüm zemini bulunabilir mi sorusuna yanıt arayacak.

YENİ BAKIŞ AÇISI

ŞİMDİ kimileri beğensin beğenmesin, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı ile adaya istikrar ve huzur ortamı gelmiş durumda. Belli ki, BM Güvenlik Konseyi’nin ortaya koyduğu çerçeve de ayrı dilden, ayrı dinden, ayrı etnik kökenden gelen iki toplumu bir arada tutacak bir çözüm üretmeye yetmiyor. Hatta çözüm diye dayatılacak kriterler belki yeni gerilimleri de beraberinde getirebilir.

Bu nedenle tarafların iki komşu ülkeye dostça yan yana yaşama ve kaynaklarını adil bir şekilde paylaşmaya imkan tanıyacak yeni fikirlere, yeni formüllere ihtiyacı var.

Unutmayalım, Doğu Akdeniz’de istikrarın sağlanması büyük ölçüde Kıbrıs’ta kalıcı barışı sağlayacak formülün bulunmasından geçiyor.