Osmanlı’da edebiyata yansıyan aşk hayatı

Walter G.Andrews ve Mehmet Kalpaklı’nın birlikte yazdığı "The Age of Beloveds" (Sevgililer Çağı) (*), birçok öğeyi içeriyor.

Kitap, en güzel aşk şiirleri üzerine araştırma çizgisinde, 16. yüzyılın İstanbul’undan Londra’ya uzayan, kültürel kesişmelerin paralelliğinde bir yüzyıl panoraması sunuyor.

Yabancı okurlar için de, bizim için de mutlaka okunması gereken bir çalışma. Yabıncılar Osmanlı şiirinin en iyi örneklerini ilk kez İngiliz dilinde okuyacaklar, biz de yüzeysel bilgileri, yorumları temellendireceğiz.

Fatih’in İstanbul’u fethinden itibaren, erotizmin ve cinselliğin her türüne bu coğrafyada duyulan eğilim, bilimsel bir nesnellikle ve gerçekçilikle işlenmiş.

Kitap, dönemin genel bir tarihinin bütün verilerini taşımakla birlikte, bir kültür ve edebiyat tarihi.

"Sevgili" kavramı çevresinde dönen Osmanlı tarihinin çok önemli bir dönemi anlatılıyor.

* * *

HASAN Bülent Kahraman, "Divan Edebiyatında Aşk" yazısında, kitabın özelliğini şöyle belirtiyor:

"Kitabı meydana getiren ’Sevgili: Kızlar ve Oğlanlar’, ’Kadın ve Aşk Sanatı’, ’Baştan Çıkarma’, ’Uğruna Ölmek’, ’Sevgililer Çağında Aşk ve Şiddet’, ’Aşk, Hukuk ve Din’ gibi bölümler bizim bundan sonra yazılacak bilinç ve bilinçaltı tarihimizin vazgeçilmez metinleri arasında yer alacaktır."

Peki divan edebiyatında aşk, "sevgili" kavramı nasıl sınıflandırılırdı? Sevgilinin sosyal kategorisi var mıydı?

Bunların yanıtını veren kitap, Osamnlı’da yaşam biçimini, onları belirleyen düşünce ve etkileri de inceleyerek bizi bilgilendiriyor.

Bazı soruların yanıtını bu kitapta bulacaksınız.

Sözgelimi, Türkiye’nin içinde (içerde) yazılan Osmanlı kültürü tarihi ile dışarda yazılan arasındaki farkı göreceksiniz. Rönesans kavramının Osmanlı’da başka, Avrupa’da başka algılandığını tartışacaksınız. Özellikle Rönesans, Rönesanslar ve Sevgililer Çağı bölümünü (Renaissance, Ranaissances and the Age of Beloved) okuyun; çünkü kitabın bazı temel yazılma ilkelerini, yaklaşımının özetini burada bulabilirsiniz.

Andrews ile Mehmet Kalpaklı, "Sevgililer Çağı" ile Osmanlı’nın, Doğu Avrupa’nın ve İslam kavramının dönencesinde bir eser ortaya koymakla yetinmiyorlar. Batı Avrupa’daki yönetimlerden kültürel değişmelere, dini yönlendirmelere, yöneticilerin tavırlarına kadar, zengin bir nedenler toplamını da gözden geçiriyorlar.

* * *

SEVGİLİLER ÇAĞI’nı Türkiye’de yabancı dilde kitap satan kitapçılarda bulabilirsiniz.

* The Age of Beloveds- Love and the Beloved in Early-Modern Ottaman and European Culture and Society, Walter G.Andrews and Mehmet Kalpaklı, Duke University Press.