Aygül Aydın
Ayşegül DOMANİÇ YELÇE
Uğur MELEKE
Haber: Sevin Turan Fotoğraflar: Ingimage ve Alamy
Sadece iki çeşit pizza yapıyor, kapısından metrelerce kuyruk eksik olmuyor
9 Şubat Dünya Pizza Günü. Bu eğlenceli günde biz de pizzayla ilgili bazı ilginç gerçekleri sizin için derledik.
1
Pizza günümüzde dünyanın her yerine yayılmış ve en sevilenlerden biri haline gelmiş bir lezzet. İnce ve yuvarlak bir hamurun üzerine yerleştirilmiş çeşit çeşit malzemelerle neredeyse her damak zevkine uyan pizza o kadar çok seviliyor ki, pizzaya adanmış bazı belirli günler ve haftalar bile var. 9 Şubat da onlardan biri: ABD’de Ulusal Pizza Günü olarak doğan, oradan dünyanın dört bir yanına yayılan bu eğlenceli günde biz de pizzayla ilgili bazı ilginç gerçekleri sizin için derledik.
2
Pizza denince akla İtalyan mutfağı geliyor ancak pizzanın kökenleri çok daha eski zamanlara ve antik medeniyetlere gidiyor. Yunanların ve Mısırlıların üzerine zeytinyağı sürülmüş ve çeşitli baharatlar serpilmiş, pide gibi düz ekmekler yaptıkları tarih kayıtlarında yer alıyor.
3
Günümüzün modern pizzası ise İtalya’nın Napoli şehrinde ortaya çıkmış. Şehirdeki ilk pizzacı olduğunu iddia eden L’Antica Pizzeria da Michele isimli pizzacının açılış tarihi 1738. Sadece margherita ve marinara olmak üzere iki çeşit yapan bu pizzacı bugün de çok meşhur. Kapısının önündeki kuyrukta iki saat beklemeyi göze alanlar, gerçek İtalyan pizzasını tatma şansı bulabiliyor.
4
Pizza kelimesi ilk kez MS 997 yılında, o zamanlar Bizans İmparatorluğu'nun sınırları içinde bugün ise İtalya’nın güneyinde bulunan Gaeta şehrinde kaleme alınmış Latince bir metinde karşımıza çıkıyor. Pizzaya domates 18’inci yüzyılda ilave olmuş. Hatta domatesin Avrupa’ya yayılmasında ve “zehirli meyve” şeklindeki kötü ününün yavaş yavaş silinmesinde pizzanın rolü çok büyük.
5
Bugün en lüks restoranların menüsünde bile yer alan pizza eskiden yoksulların yemeğiydi. Üç Silahşörler’in yazarı Alexandre Dumas, 1835 yılında Napoli’ye yaptığı ziyarette, şehirde yaşayan yoksulların yazın karpuz kışın da pizza yiyerek hayatta kaldıklarını yazmıştı.
6
UNESCO'nun Somut Olmayan Kültür Mirası listesinde yer alan otantik İtalyan pizzasının tarifini ve üzerine konacak malzemeleri belirleyen bir yasa var İtalya'da. O sınırlandırmanın dışındaki pizzalar İtalyan pizzası sayılmıyor. Ancak Brezilya’da bezelyeli, Fransa’da yumurtalı pizzalar görmek mümkün.
7
Pizzanın dünyada bu kadar yaygınlaşması İkinci Dünya Savaşı’nın bir sonucu. O zamana kadar sadece İtalyan göçmenlerin gittikleri ülkelere götürdükleri bir yiyecekti. Ancak İtalya’nın işgali sırasında Müttefiklerin askerleri tayınları azalınca yerel pizzacılarda yemek yerken bu lezzeti keşfettiler. O kadar ki fırıncılar ABD askerlerinin pizza talebinde yetişmekte zorlanıyordu. Savaştan sonra ülkelerine döndüklerinde pizza sevgilerini de beraberlerinde götürdüler.
8
ABD’lilerin pizza sevgisi demişken, ülkede her saniye ortalama 350 dilim pizza tüketildiğini biliyor musunuz? Bu dilimlerin toplam yüzölçümü 400 bin metrekareden fazla! Amerikalıların yüzde 93’ü ayda en az bir kere pizza yiyor. En sevdikleri pizza malzemesi pepperoni, ikinci sırada ise sosis/sucuk yer alıyor. En sevilmeyen pizza malzemesi ise ançüez.
9
Ülke genelinde bulunan 73 bin pizzacıda 1 milyondan fazla insan çalışıyor ve ABD’de pizza endüstrisi 37 milyar dolarlık bir sektör. Fotoğraftaki mekan da ABD’nin en eski pizzacısı Lombardi’s Pizza. New York’ta bulunan Lombardi’s 1905’te kurulmuş.
10
ABD’de 9 Şubat’ın Ulusal Pizza Günü ilan edildiğini söylemiştik. 1984 yılından itibaren ekim ayı da Ulusal Pizza Ayı olarak kutlanıyor. Ekim ayına gelen Cadılar Bayramı günü de ülke genelinde en fazla pizza tüketilen gün olarak kayıtlara geçmiş. En fazla pizza tüketilen bir diğer tarih de Super Bowl Pazarı yani Amerikan futbolu liginin şampiyonluk maçının oynandığı pazar günleri.
11
İtalya’nın Salerno şehrinde yaşayan Renato Viola isimli şefin ürettiği Louis XIII, dünyanın en pahalı pizzası ve sıradan bir pizza da değil. Bir pizza ustasının evinize gelip yaptığı pizzanın hamuru uzun süre bekletilerek mayalandırılıyor. Üzerine malzeme olarak üç çeşit havyar, Norveç ve Cilento ıstakozu, özel bir mozzarella peyniri ile Avustralya’da Murray Irmağı’ndan elde edilen pembe tuz tanecikleri koyuluyor.
12
Bir restoranda satılan en pahalı pizza ise New York’ta Industry Kitchen’da satılıyor. 2700 dolar değerindeki bu pizza siyah mürekkepli hamurla yapılıyor. Üzerinde İngiltere’den beyaz Stilton peyniri, Fransa’dan kaz ciğeri ve trüf, Hazar Denizi’nden Ossetra havyarı, Almas havyarı ve 24 ayar altın yaprakları bulunan bu pizza Guinness Rekorlar Kitabı’nda da yer alıyor.
13
Dünyanın en büyük pizzası İtalya’da yapıldı. Guinness Rekorlar Kitabına giren en büyük pizza İtalya’nın başkenti Roma’da 13 Aralık 2012’de pişirildi. Dovilio Nardi, Andrea Mannocchi, Marco Nardi, Matteo Nardi ve Matteo Giannotte tarafından hazırlanan ve “Ottavia” adı verilen pizzanın toplam yüzölçümü 1261,65 metrekareydi. En uzun pizza ise ABD’de hazırlandı. 1930,39 metre uzunluğundaki bu pizzanın Guinness Rekorlar Kitabı’na giriş tarihi ise 10 Haziran 2017. 100’den fazla kişinin 54 saat çalışarak yaptığı bu pizza, Kaliforniya’nın Fontana şehri çevresindeki hayır kurumlarına dağıtıldı.
14
Pizza yeme rekorları ise birden fazla. Örneğin ABD’nin Kaliforniya eyaletinde yaşayan Joey Chestnut (fotoğrafta) 10 dakikada 40,5 dilim pizza yedi. Peter Czerwinski ise büyük boy bir pizzayı 32,28 saniyede yiyerek inanılmaz bir performans sergiledi. Romanya’da yaşayan Cristian Dumitru ise 1 haftada 100 kilogram pizza yedi.
15
Dünyanın her yerine pizza sipariş edebileceğiniz gibi uzaya da pizza sipariş edildiğini biliyor muydunuz? 2001 yılında Rusya Uzay Ajansı, 1 milyon dolardan fazla harcayarak Uluslararası Uzay İstasyonu’na pizza gönderdi. Rus kozmonot Yuri Usaçov da yörüngede pizza yiyen ilk insan olma şerefine erişti. Büyük bir pizzacı zincirinin özel ürettiği bu pizzanın üzerinde uzayda tat alma duyusu köreldiği için ekstra baharatlar ve küflenmemesi için salam bulunuyordu.
16
Pizzanın özel bir müzesi ve özel bir olimpiyatı bile var. ABD’nin Philadelphia eyaletinde bulunan Pizza Brain, dünyanın en büyük pizzayla ilişkili hatıraları koleksiyonuna sahip. Dünya Pizza Şampiyonası’nda ise ustalar 5 ana kategoride yarışıyor. Bu kategoriler Serbest Akrobatik Hamur Atma, En Hızlı Hamur, En Büyük Hamur Açma, En Hızlı Pizza Kutusu Katlama ve Pizza Triatlonu.
17
