Ertuğrul Özkök: Disney'e niye müdür dayanmıyor

Ertuğrul ÖZKÖK

Dün Amerika ve Avrupa borsalarına bakıyorum. İMKB de dahil olmak üzere hemen hepsinde medya ve internet kuruluşlarına ait káğıtlarda önemli sayılacak artışlar var.

Uzakdoğu borsalarında da durum aynı.

BİZ DE KURALIM

America OnLine-Time Warner evliliği bütün dikkatleri internet ve medya kuruluşları üzerine çekmiş.

Eminim geçen pazartesi gününden beri dünyanın bütün büyük şirketlerinin gelecek stratejilerinde America OnLine olayı ağırlıklı bir yer tutmaya başladı.

Hemen herkesin sorduğu soru şuydu:

‘‘Nasıl olur da 15 yıllık geçmişi olan bir internet şirketi, Time Warner gibi bir devi ele geçirebilir?’’

İşin cevabı sadece internet olayında mı?

Bu arada dünyanın en büyük mobil telefon şirketi Vodafone, hemen bir internet şirketi kurmaya karar vermiş.

Bu birleşme çok büyük ve köklü şirketleri kara kara düşündürüyor.

Çünkü dev şirketler internet alanında bir türlü başarılı olamıyorlar.

Hiçkimsenin tanımadığı gencecik insanların daha dün kurduğu internet şirketleri bir iki yıl içinde 100-150 milyon dolar değere ulaşırken, büyük şirketlerin kurduğu internet şirketleri bir türlü gelişemiyor.

Bunun en çarpıcı örneği de Time Warner ve özellikle de Disney.

Disney iki yıldan bu yana internet şirketini büyütmeye çalışıyor.

Ancak bunu bir türlü başaramıyor.

İki yıl içinde altı tane genel müdür gelip gitti.

Sonuç neredeyse sıfır.

DİSNEY VAKASI

Peki nasıl oluyor da Disney gibi bir eğlence devi, bir eğlence sanayii ve ticareti sihirbazı bunu bir türlü başaramıyor?

Aslında bunun cevabı çok karmaşık değil.

İnternet şirketlerinin başında genellikle genç ve hırslı insanlar bulunuyor.

Bunlar çok yüksek ücretler istiyorlar.

Bu da, büyük ve köklü şirketlerde soruna yol açıyor.

Çünkü onlara yüksek ücretler ve primler verildiği zaman, öteki şirketlerin ücret dengeleri altüst oluyor.

Öteki şirketlerin yöneticilerine yüksek ücret vermedikleri takdirde bu defa kurum için psikoloji olumsuz etkileniyor.

İkinci neden ise şu:

İnternet şirketlerinde çalışan gençler çoğu kez çok hızlı karar alan ve uygulayan insanlar.

Oysa büyük ve eski kurumların karar mekanizmaları daha geleneksel ve ağır.

Bu da internet şirketlerinin başındaki genç insanları bezdiriyor.

Üçüncü nedene gelince...

Bu gençlerin en başarılıları, çok kısa süre içinde kendi şirketlerini kurup büyük paralar kazanıyorlar.

STRATEJİ DEPREMİ

O nedenle ağır karar veren ve ücretleri düşük dev şirketlerde durmuyorlar.

Bir an önce kaçıp, kendi finansal bağımsızlıklarını ilan ediyorlar.

Ayrıca finans kuruluşları bu tür yeni şirketlere para yatırmakta çok istekli.

İşte bu nedenlerden dolayı, kendi alanlarında çok başarılı dev kuruluşlar, internet alanında bir türlü başarılı olamıyorlar.

Ancak America OnLine'ın olağanüstü performansı, sanırım bütün büyük şirketlerin internet stratejilerini köklü biçimde etkileyecektir.

Bu olay gösterdi ki, internet alanı boş bırakıldığı takdirde, orada büyüyen şirketler sonunda medyanın yenilmez armadasını ele geçirebilecek.

Ayrıca bu evlilik, internet şirketlerinin kárlılığını da bir kere daha gözler önüne serdi.

Batı'da durum böyle.

BÜYÜME KÜÇÜL

Bizde ise medya şirketlerinin bırakın büyümelerini, tam aksine küçülmelerini empoze eden bir zihniyet var.

America OnLine-Time Warner evliliği bizim RTÜK Kanunu'nun anlamsızlığını bütün açıklığı ile gözler önüne serdi.

Bizim kanun, herhangi bir şirkete, bir televizyonun yüzde 20'sinden fazlasına sahip olma yolunu kapatıyor.

Ayrıca televizyonda hissesi bulunan şirketlere devlet ihalelerine katılma yolunu kapatıyor.

Ve bazıları da çıkıp hálá bu kanunu, kartelleşmeye, tekelleşmeye karşı gibi gösterip, bunun üzerinden siyaset yapıyor.

Umarım, dünyayı sarsan bu dev evlilik, Ankara'nın medya olayına bakışını da etkiler.