Umut Kaşan'la Vitrin "Makedonya’da okumak isteyenlere tavsiyeler"

ÖSYM'nin her yıl düzenlediği ve üniversiteye girmeye aday milyonlarca öğrencinin katıldığı (YKS) Yükseköğretim Kurumları Sınavına başvuru sayısı her yıl giderek artıyor. Sınav sonuçlarının açıklanmasının ardından adaylar puan durumlarına göre istedikleri üniversiteye yerleşebilmek için geçtiğimiz günlerde tercih işlemlerini de tamamladılar. Bu yıl üniversite kayıtlarının 28 Ağustos-1 Eylül tarihleri arasında yapılacak olması sebebiyle YKS yerleştirme sonuçlarının da Ağustos ayı içerisinde erişime açılması bekleniyor. YKS sonuçlarına göre kayıt hakkı kazanan öğrencilerin kayıt işlemleri 28 Ağustos-1 Eylül tarihleri arasında; elektronik kayıtlar ise 28-30 Ağustos tarihleri arasında yapılacak. Demek oluyor ki son günlerde pek çok ailede aynı telaş ve heyecan yaşanıyor. Ülkemizde her ne kadar üniversite sayısı çok olsa da, öğrenci sayısının da Makedonya’ya göre fazla olması birtakım sınavları eve elemeleri mecbur kılıyor. Balkanların küçük ve şirin ülkesi Makedonya, yurt dışında üniversite okumayı düşünenler için harika alternatifler ve fırsatlar sunuyor. Tarihi ve doğal güzellikleri, kültürel ve coğrafi bakımdan ülkemize yakınlığı, yoğun Türk nüfusu, pek çok Avrupa ülkesine göre daha uygun ve ekonomik yaşam şartları, Türkler için vize şartı aramaması, üniversitelerinin YÖK denkliği, eğitim kalitesinin yüksek olması, sadece lise diplomasına sahip olmak yeterliliği ile Tıp, Mühendislik ya da Hukuk gibi zor bölümlerde bile lise diploması ile üniversitede eğitim imkanı yaratması sebebi ile Makedonya hem ülkemizden hem de bölge ülkelerinden pek çok öğrenciye ev sahipliği yapıyor.

Umut Kaşan’la Vitrin’de bu hafta Hisar Eğitim Danışmanlık Kurucu işletmecileri Melis Sarp Jajova ve İsmail Jajov ile Yurtdışında özellikle de Makedonya’da üniversite eğitimi almak üzerine bilgilendirici ve keyifli bir sohbet gerçekleştirdim. Keyifle okumanızı dilerim. 

Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? İşletmenizi ve işinizi nasıl tanımlıyorsunuz?  
Ben Melis Sarp Jajova, 1986 yılında Aydın’ın Didim ilçesinde doğdum. 17.10.2010 yılından itibaren Makedonya Stip şehrinde ikamet ediyorum. Goce Delcev Üniversitesi Türkoloji Bölümünden mezun oldum. Eşim İsmail Jajov kendisi zaten doğma büyüme Makedonya’lı Makedonya Türklerindendir. Eşim de Kiril Metodi üniversitesi Türkoloji bölümü mezunu. Her ikimiz de eğitimciyiz. 7 yaşında bir oğlum var. Hisar Eğitim Makedonya ailesi olarak 2011 yılından itibaren Türkiye’den ve Avrupa’dan Makedonya’ya gelen öğrencilerimize danışmanlık hizmeti vermekteyiz.

MAKEDONYA TÜRK KÜLTÜRÜNE YAKIN

Şu günlerde çoğu gençte ve ailesinde üniversite yerleşme heyecanı puan ve sıralama telaşı var. Yurtdışında eğitim, özellikle de Makedonya’da Üniversite eğitimi hakkında internette çok farklı kaynaklarda farklı bilgiler var? Makedonya’da Üniversite eğitimi almak hakkında neler söylersiniz?

Tabii ki, normalde Makedonya’da yaşadığım için benim için en kolay soru.  Makedonya ya da resmî adıyla Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, Balkanlar'da denize kıyısı olmayan 2021 sayımı ile 2.065 milyon nüfusa ve dağ iklimine sahip yani yazları ılıman ve kuru, kış ayları da oldukça soğuk ve rüzgârlı, hatta bol bol kar yağan küçük bir ülkedir. Etnik olarak Makedon, Arnavut, Türk, Romen ve Sırp’lardan oluşan Makedonya’da başkent Üsküp şehrinin resmi dili Makedonca'dır. Ancak hem ülkede hem de şehirde Türkçe, Arnavutça, Sırpça ve Romanca ulusal dil kabul edilmekte ve pek çok kişi tarafından konuşulmaktadır. Ülke vatandaşları gelişmiş ülkeler ve refah seviyesinin yüksek olduğu ülkelerin çoğuna vizesiz seyahat edebilirler. Kuzey Makedonya NATO üyesidir ve Avrupa Birliği üyeliği eşiğindedir. Avrupa'ya göre çok daha ucuz bir ülkedir. Avrupa ülkelerine göre araç fiyatları yiyecek içecekler göre çok daha ucuz. Çok lezzetli peynirlere, eşşiz doğa güzelliklerine hatta Osmanlı’dan kalma tarihi güzelliklere de sahip olan Makedonya 1991'de Yugoslavya'dan ayrılarak bağımsız olmuştur. Makedonya Türk Kültürüne yakındır. Kuzeyinde Sırbistan ve Kosova, batısında Arnavutluk, güneyinde Yunanistan, doğusunda Bulgaristan ile komşudur. Başkenti Üsküp olan Makedonya’da para birimi Makedonya Dinarı’dır.

TÜRKİYE’DEN VİZE DE İSTEMİYOR

Aslında bu durum da büyük kolaylık ve ayrıca vize ve pasaport harçlarını düşünecek olursak oldukça da ekonomik kabul edilebilir. Makedonya'ya Türkiye Cumhuriyeti pasaportu ile vizesiz giriş yapabilirsiniz. Aydın’dan kendi aracınız ile Makedonya’ya gitmek isterseniz araç ve şoför performansına bağlı olarak en az 15 saat İzmir’den de 12 saat yolculuk yapmanız gerekebilir. Uçakla ise aktarmasız 1.5 saatte gidebilirsiniz. Pegasus Airlines ve SunExpress İzmir-Üsküp arası direkt uçuşlar düzenlemektedir. Yurtdışında okuyan bir öğrenci için de ulaşım kolaylığı taşıması büyük avantaj.

Bambaşka bir kültür ve coğrafya olan Makedonya’da yaşadığınız, hatta öğrenci olarak da bulunduğunuz için sormak istiyorum.  Makedonya’da yaşam nasıldır? Öğrenciler için avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Üniversite hayatı her öğrenci için dönüm noktasıdır. Evinizden çıktığınız anda ister yurtiçinde ister yurtdışında olun başka bir coğrafyada başka bir kültürdesiniz. Türkiye ile Kuzey Makedonya arasında, gücünü ortak tarih ve kültürden alan yakın ilişkiler ve işbirliği mevcuttur. Düzenli ve sık aralıklarla karşılıklı üst düzey ziyaretler gerçekleştirilmektedir. Türkiye, Kuzey Makedonya'yı anayasal adıyla tanıyan ilk devlettir. Zaten de Osmanlıdan kalma o kadar çok eser var ki ve ayrıca Balkan Türkleri de çok cana yakın ve yardımsever, sıcakkanlı kişilerdir. Öğrenciler için pek çok avantaj sunar. Biraz önce de söylediğim gibi lise diploması ile istediğin üniversitede istediğin bölümü okuma imkânı yaratması, Türkler’den vize istememesi, karayolu ile ulaşım imkanı ve bizim Türk kültürüne benzemesi bence öğrenciler için büyük avantaj. Yaşam dünyanın her yerinde giderek daha da pahalı olmaya başladı.

Pek çok Avrupa ülkesinden daha ekonomik olduğunu söyleyebilirim. İstediğiniz, tercih ettiğiniz bölümde sınavsız ve uygun fiyatlarla okumak istiyorsanız bana göre Balkanlar yurt dışında okumak için en ucuz yerlerden. Makedonya’nın üniversiteleri uluslararası yüksek eğitim kalitesinde ve yaklaşık 1000 Euro ile 3000 Euro arasında değişen fiyatlarla çok da uygun fiyatlı eğitim sunuyor.

Özetlersem Makedonya’daki üniversitelere girmek için lise diplomanızın olması yeterli. Makedonya’da üniversite ücretleri de mesela ülkemizle kıyaslandığında bile oldukça düşük. Eğitim kalitesi yüksek. Öğrencilerimiz her yıl yeni bir yabancı dil öğrenerek mezun oluyorlar. Maalesef artık günümüzde yalnızca İngilizce bilmek de yetersizdir. İngilizcenin yanında bir başka dile de hâkim olmak, bir başka dili iyi bilmek ve konuşmak gelecekte öğrencilere çok daha büyük kapılar açacağı, rakiplerinden öne çıkartacağı için bana göre bu durum da gerçek bir avantaj kabul edilmelidir. 

Zaten bizler de gelen öğrencilerimizin yaşayacakları problem ve sorunları en aza indirgemek, onlara dezavantaj olabilecek durumların önüne geçmek için neredeyse gece gündüz hizmet veriyoruz. Elbette her tercih kendi sorumluluklarını beraberinde getirir, dezavantaj kabul edilir mi bilmiyorum ama Makedonca eğitimleri için öğrencilerimizin gitmek istediği bölümden 1 sene önce 1 sene süreyle hazırlık eğitimi alması gereklidir. Dil eğitimini tamamlamak çok önemlidir. Hazırlık eğitimi alan öğrencilerimiz kolaylıkla kendi seçtikleri bölümlerine geçerek diplomalarını alıyorlar.

NE GEREKİYORSA YAPIYORUZ

Bir öğrenci için ailesinden ayrılmak tek başına yaşamaya başlamak ya da üniversite hayatına geçiş yapmak yurt içinde bile zor ve sıkıntılı iken, hayalindeki işi yapabilmek için yurtdışına çıkan öğrenciler için bu süreç nasıl ilerliyor?
Bize ulaşan, danışmanlık hizmeti verdiğimiz Makedonya’ya gelen gençler, hayatta ne istediğini, kim olmak istediğini bilen, hayalleri ve hedefleri olan gençler. Bu beni çok mutlu ediyor. Ülkemizde bir üniversiteye girmek, hatta hayalini kurduğun mesleği yapmak için istediğin bölümde eğitim almak Makedonya’daki kadar kolay değildir. Ülkemizde her ne kadar üniversite sayısı çok olsa da, öğrenci sayısının da Makedonya’ya göre fazla olması birtakım sınavları ve elemeleri mecburen zor kılıyor. Bildiğiniz gibi yapılan bu zor sınavlar birçok öğrencinin stres yaşamasına ve okul hayatında çok başarılı olmasına karşın arzu ettiği istediği bölüme girememesine de sebep oluyor. Tüm okul hayatı boyunca başarılı olmuş, idealist öğrencilerimiz sınav stresi yüzünden istedikleri ya da bekledikleri başarı puanlarını alamadıkları için, yaşadıkları başarısızlık hissi ve özgüven kaybı ile tekrar tekrar ve de artan bir stresle hayallerindeki iş ve meslekler için şartları zorluyorlar. Yeniden ve daha büyük stresle tekrar sınavlara giriyorlar. Tabii bu sürede özel eğitime, kurslara dershanelere harcanan miktarı da gözetmek gerekiyor.  İşte böylesi durumlar yaşayan öğrencilerimiz Makedonya’daki üniversiteleri tercih ediyorlar ve özgüven ve zaman kaybı yaşamaksızın hayallerindeki mesleğe giden yolun yolculuğuna çıkıyorlar.

Ülkeye ayak basar basmaz öğrencilerimizi biz karşılıyoruz. Öğrencimiz mezun olana kadar sonrasında her özel anında biz onun yanındayız. Evde kalması gerekiyorsa uygun ev arkadaşı ya da belki de yurt organize ediyoruz. Alması gereken evrakları okul kaydı için gereken belgeleri tüm resmi işlemleri öğrencimiz adına takip ediyoruz hatta her türlü şikâyetlerinde çözüm olmaya çalışıyoruz. Makedonya'da YKS gibi sınava dayalı bir öğrenci kabulü değil başvuru ile işleyen sınavsız sistem geçerlidir, dolayısıyla üniversitelerin taban puanları yoktur. Lise mezunu öğrenciler diploma notu önem taşımaksızın yalnızca lise diploması ile istedikleri bölüme kayıt yaptırabilir.

Nasıl hizmetler veriyorsunuz?

Öğrencilerimize Makedonya üniversiteleri ve bölümleri hakkında bilgi vermek ve bölüm seçmesinde yardımcı olmak, gerekli evrakları hazırlamakta öğrenciye rehberlik etmek, hazırlanan evrakları kabul etmek, onay öncesi ve sonrası işlemleri kontrol ve takibini yapmak. Hazırlanan resmi evrakların Makedonca’ ya çevirisini yaptırmak. Dışişleri bakanlığından öğrencinin onayını almak, Makedonya'da Noter Apostil işlemlerini istenen şekliyle yaptırmak, Makedon Milli Eğitim Bakanlığı’ndan öğrencinin onayını almak ve üniversiteye istenen belgeleri teslim etmek. Üniversiteye öğrencinin kabulünü sağlamak, kabul edildiklerine dair, resmi evrakları da öğrenciye ulaştırmak. Her yıl yenilenmesi gerekli olan öğrenci oturumu için vize çıkarılmasında rehberlik etmek. Makedonya'ya ulaşımı organize etmek, terminal ve hava limanından öğrenciyi almak. Üniversitenin yurdu varsa oraya yerleştirmek. Kiralık evde kalması gerekiyorsa ev ya da ev arkadaşı bulmak ve yerleşmek konusunda yardımcı olmak. Üniversitenin hazırlık sınıfına yerleştirmek. Dil sınavına katılacak olan öğrencilere yar­dımcı olmak. Öğrencimize istediği lisanda dil kursu sağlamak. Uluslararası geçerli Dil Belgesi olan öğrencileri doğrudan birinci sınıfa yerleştirmek. Makedonya resmi makamlardaki oturma izni, öğrenci kimlik kartı, uluslararası öğrenci kimlik kartı, sağlık sigortası, polis kaydı vs. çıkar­ma­ya yardımcı olmak.  Milli Eğitimde öğrenci dosyası açtırmak. Öğrencimizin her türlü problemiyle yakından ilgilenmek. Öğrencimizin genel yaşama alışmasında yar­dımcı olmak. Talep edilirse velilerimizi telefon, internet, posta yolu ile dersleri ve yaşamı hakkında bilgilendirmek. Öğrencimize isteği üzerine, kurs veya özel ders sağlayarak okulunu başarıyla bitirmesinde yardımcı olmak. Erkek öğrencilerimizin askerlik tecil ve tehir (erteleme) gibi işlemlerine yardımcı olmak. Öğrencimizin genel uyum sağlamasına, sosyalleşmesine katkı sunmak, eğitim, sağlık, iletişim, ulaşım, banka işlemleri vs. gibi sorunlarıyla yakından ilgilenmek. Üniversiteler arası yatay - dikey geçişlerde öğrenciye yardımcı olmak gibi önemli pek çok sorumluluk sayabilirim.

DANIŞMANLIK ALMALARI ŞART

Bir öğrenci sizden ya da bir başka danışmanlık firmasından hizmet ya da profesyonel danışmanlık almadan kendi imkânlarıyla Yurtdışına çıkmak ve Makedonya’da okumak isterse, neler yapmalıdır onlara ne tavsiye edersiniz?
Elbette bu durum imkân dâhilindedir fakat danışmanlık hizmeti almadan süreci yürütmesini tavsiye etmem. Bizlerin tecrübeleri ile bazen sorun çıkmadan oluşmadan o sorunu önlemek çok önemli.  Bizler elbette profesyonel danışmanlık bedeli alarak biraz önce saydığım hizmetleri sağlıyoruz ama sağladığımız konfor ve imkanlar öğrencimizin her şeyden önce okul başarısını arttırıyor. Öğrenci yeni bir dil mi öğrensin, ülkeyi mi tanısın, olası sorunlarla mı uğraşsın ders mi çalışsın. Üstelik de toplamda harcayacağı para, bize ödenecek danışmanlık bedelinin çok daha üzerinde olacaktır. Eğitimi için yurtdışına çıkan öğrencilerimize profesyonel danışmanlık almadan kendi imkânlarıyla okumalarını tavsiye etmem. Ayrıca şu da var, çok daha uygun fiyatlarla ülkeyi tanımayan, bilmeyen, sorun çözme kabiliyeti ve becerisi olmayan danışmanlık firmalarından da uzak durmalarını tavsiye ederim. Maalesef çoğu kez sorun yaşayan öğrencilerimiz en sonunda yine bize ulaşıyorlar ve sorun her ne ise biz çözmek durumunda kalıyoruz. Biz verdiğimiz sözlerin de tüm hizmetlerin de arkasındayız. Hayatımın büyük bir bölümü onlarla iç içe geçiyor. Bir süre sonra zaten aile gibi olmaya başlıyoruz. Evimde aşure yaptığımı da bilirim, doğum günü partisi de. Bakın Umut Hanım yurtdışında yaşıyorsanız bu söylediğim şeyler çok kıymetlidir.

Türkiye’de bile bir başka şehirde bulunan üniversite için araştırma yapmak ve eğitim almaya karar vermek aileler ve öğrenciler için oldukça zahmetli. Öğrenciler Makedonya’da hangi üniversiteye gideceklerine nasıl karar veriyorlar?
Makedonya’daki üniversitelere gitmek için sadece lise diplomasına sahip olmak yeterlidir. Belirtmeliyim ki adli sicil kaydı da istenen diğer belgeler arasında yer alıyor. Ayrıca devlet üniversitesine kayıt yaptırmak isteyenler için hazırlık bölümünü bitirme şartı var. Makedonya’da tercih edebileceğiniz kaliteli eğitim veren üniversiteler arasında tüm dünyada prestijli saygın bir üniversite olan Goce Delcev Üniversitesi gibi ki Türkiye’nin yanı sıra Rusya, İtalya, Fransa gibi birçok ülke ile anlaşması olan saygın, prestij sahibi mavi diploma ile mezuniyet veren bir üniversitesidir. Goce Delcev Üniversitesi bünyesinde tıp da dâhil bütün bölümler mevcuttur, eğitim dili Makedonca olup, 1 yıl hazırlık eğitimi alınması önkoşulu bulanmaktadır. Maalesef Goce Delcev üniversitesinin olduğu bölgede devlet yurtları yok, öğrencilerimizi uygun buldukları evlere yerleşiyor süreci organize ediyoruz. Uluslararası Vizyon Üniversitesi ki burada Türkçe eğitim olanağı da vardır. Uzaktan eğitim seçeneklerinin de bulunduğu bu üniversitede devam zorunluluğu da bulunmamaktadır, dilediğiniz bölümü yılda sadece iki kez sınavlara katılmak koşuluyla da okuyabilirsiniz. Uluslararası Vizyon Üniversitesi’nin müfredatı ülkemiz üniversitelerinin müfredatına paraleldir, YÖK tarafından tanınmaktadır. Makedonya Cumhuriyeti'nin ilk devlet üniversitesi olan Kiril Metodi Üniversitesi de yine Dünya çapında tanınan, bilinen, kendisini kanıtlamış 70 ayrı ülkede ismini duyurmuş ve diplomasini bu ülkelerde de geçerli hale getirtmiş, gerek akademik kadrosu ile gerekse de eğitim kalitesi ile dikkat çeken büyük ve köklü bir üniversitedir. Öğrencimizin okul başarı puanları ilgi alanları ve yeteneklerine göre alanında uzman ve profesyonel kadromuz doğru üniversiteyi seçmeleri için hizmet veriyor.

EN KEYİFLİ AN DİPLOMA ALMAK

Sürekli gençlerle bir aradasınız, işinizin en zor ve en keyifli taraflarını merak ediyorum?
Gençlerin enerjisini ve mücadelelerini çok seviyorum. İşimi de çok severek yapıyorum. Ben öğrenci iken Makedonya’da mide kanaması geçirdim. Yurtdışında öğrenci olmayı da bir öğrencinin yaşayabileceği sorunları da çok iyi biliyorum.  Bir öğrencinin hayalindeki işi yapmasında ve kendine mutlu bir gelecek oluşturmasındaki taşıdığım sorumluluk, aldığı diploma işimin en keyifli tarafı. Zor tarafları da var elbette. Gençler kendileri değil de bazen aileleri, baskıcı bir tavırla çocuklarının mesleğine karar veriyorlar. Ailesine sözünü geçiremeyen genç arkadaşım da başarısız olmak tekrar Türkiye’ye ve eski hayatına dönmek için tüm şartları zorluyorlar. Bazen en yakın arkadaşının ya da sevgilisinin yanına dönmek, bazen başarısızlığını kapatmak gibi durumlarla, suçlanmak istemedikleri için de olmadık problemler çıkarıp, tüm problemi danışmanlık aldığı kişi ya da firmaya yüklüyor. Bazen bir diğer arkadaşının yaşadıklarından, söylemlerinden etkilenebiliyor. Ama çoğunlukla böylesi zor ve sevimsiz durumları da ivedilikle çözüyoruz. İşimizi severek yapıyoruz ve karşılık görüyoruz. Şükür ki bugüne kadar hiç kimse ile davalık olmadık. İşimizin ve sorumluluğumuzun farkındayız.

UCUZSA BİR PROBLEM VARDIR

Anladığım kadarı ile profesyonel hizmet verdiğiniz alan Makedonya’da Eğitim Danışmanlığı son derece istismara açık. Mağduriyet yaşayanlar ne yapmalılar?

Öncelikle yurtdışında eğitim alacak öğrencilerimize ve ailelerine, gideceği ülkeyi iyi tanıyan bilen, hatta orada yaşayan tecrübeli ve güvenilir kişilerden danışmanlık hizmeti almalarını tavsiye ederim. Evlat gibi en kıymetli varlığımızın sorumluluğunu paylaşırken de bilgi tecrübe ve referanslarla ilerlesinler. Bir iş hizmet olması gerektiğinden ucuz ise orada mutlaka bir başka sorun vardır. Bizim işimizde tecrübe, bilgi, güven ve sorumluluk çok önemlidir. Sorun yaşamamak adına çok daha ekonomik diye deney tahtası olmasınlar isterim.