ANTİK TİYATROLARLA TARİHE YOLCULUK

YÜZLERCE yıldır önemli medeniyetlere ev sahipliği yapan Antalya, arkeolojik anlamda oldukça zengin bir coğrafya. Onlarca antik kentin bulunduğu bu kadim topraklar uygarlığın beşiğini oluşturuyor. Antik çağlardan günümüze ulaşan antik kentlerin sanatın ve sporun güç bulduğu ihtişamlı antik tiyatroları ise ziyaretçileri büyülemeye devam ediyor. Antalya’da eski medeniyetlerin destansı hikâyelerine sahne olmuş, cazibesiyle göz dolduran 8 antik tiyatrosu şöyle:

ASPENDOS TİYATROSU
Antalya’nın Serik ilçesinde yer alan Aspendos Antik Kenti, sadece Anadolu’nun değil tüm Akdeniz dünyasının en seçkin ve iyi korunagelmiş Roma Dönemi tiyatrosuna sahip. Tanrılara ve devrin imparatorlarına adanan yapı, Roma tiyatro mimarisinin ve yapım tekniğinin son çizgilerini sergiliyor. Devrinin görkemli yapılarından biri olan Aspendos Tiyatrosu 15-20 bin kişi alabilmekteydi. İmparator Marcus Aurelius devrinde (MS 161-180) Theodoros’un oğlu mimar Zenon tarafından inşa edilmiştir.
Tiyatronun yaslandığı, yer yer sur duvarları ile çevrili tepenin üzerinde, şehir merkezinin yapıları olan agora, bazilika, anıtsal çeşme, meclis binası ile anıtsal tak, cadde ve Hellenistik tapınak da tiyatronun yanı sıra görülmesi gerekli kalıntılar arasında bulunuyor.

ANTİPHELLOS TİYATROSU
Antiphellos, Antalya’nın Kaş ilçesinde yer alıyor. Denizi çok güzel bir noktadan gören Antiphellos Antik Kenti, M.Ö. IV. yüzyılda Antiphellos çok küçük bir yerleşim yeri olup biraz yukarısında bulunan Phellos’un limanıydı. Ancak Helenistik döneme girilirken Phellos gerilemiş, Antiphellos ise gelişerek daha ön plana çıkmıştır.
Antiphellos’da bulunan önemli eserlerden bir tanesi de Kaş Antik Tiyatrosu’ dur (MÖ 1’inci yüzyıl). 4 bin kişilik seyirci kapasitesine sahip olan yapı M.S. 2’nci yüzyılda onarım görmüştür. 26 basamaktan oluşan tiyatronun sahnesi yoktur ve yapının en önemli özelliği Anadolu’daki denize cepheli tek tiyatro oluşudur.

XANTHOS TİYATROSU
Xanthos Antik Kenti MÖ 8’inci yüzyıla dayanmaktadır. Antalya ve Muğla arasında iki tepe üzerine kurulmuştur. Denize olan yakınlığından dolayı liman kenti olarak kullanılmıştır. Xanthos Antik Kenti meclis binası, tiyatro, saraydan oluşmaktadır. Şehirde pek çok anıt mezarı vardır. Caddesindeki taş kaplama büyük ilgi toplamaktadır.

TERMESSOS TİYATROSU
Türkiye’nin en iyi korunmuş antik şehirlerinden biri olan Termessos’un tarihi milattan önce 7’nci yüzyıla kadar uzanıyor. Antik kent özellikle tiyatrosuyla dikkatleri üzerine çekiyor. Termessos Antik Tiyatro, agoranın hemen doğusunda bulunuyor. Roma tiyatrolarının en sağlamı ve en güzel örneklerinden biridir. Termessos Antik Tiyatro, yaklaşık 4000-5000 seyirci kapasitelidir. Antik şehrin görkemli kalıntılarından birini oluşturan tiyatro, farklı bir havaya sahip. Geniş kemerli giriş yolu, cavea ile agorayı bağlar. Güney parados’a daha sonraları kemer yapılmışsa da kuzey parados orijinalindeki gibi üstü açık olarak bırakılmıştır. Sahne binası M.S. ikinci yüzyılın özelliklerini gösterir.

MYRA TİYATROSU
Antalya’nın Demre ilçesinde bulunan Myra Antik Kenti, Roma döneminin en büyük metropollerinden biri olarak dikkat çekerken, 11 bin kişilik tiyatrosuyla da görenleri büyülüyor. 4-10 metre yükseklikte alüvyon altındaki antik kentte tam anlamıyla ortaya çıkarılan yegane yapı olan tiyatro, büyük oranda özgün haliyle korunmuş olmasıyla öne çıkıyor. Kavea (Roma tiyatrolarında seyircilerin oturdukları set set basamaklı yerler) altındaki tonozlu galerileriyle tam bir Roma tiyatrosu özelliği gösteren yapının oturma sıraları çok büyük oranda korunmuş. Sahne binası ise çoğunlukla yıkık durumda olmasına karşın, sahne binasına ait mimari malzemeler, restorasyona yetecek oranda kazılarda ortaya çıkarılıp arşivlenmiş durumda.

PATARA TİYATROSU
Akdeniz’de çok önemli bir medeniyet merkezi olan, M.Ö. 168’den, M.S. 67’ye kadar Likya birliğinin başkentliğini yapan ve en önemli liman şehri olarak kabul edilen Patara antik kentinin en güney ucunda Kurşunlu Tepe’ye yaslanmış tiyatronun Helenistik dönemde yapıldığı düşünülüyor. Bir depremden sonra M.S. 147’de yeniden inşa edildiği belirtilen antik tiyatro, 6 bin kişilik kapasitesiyle Anadolu’daki en büyük amfitiyatrolardan biri. Tipik Roma tiyatrosundan farklı bir girişe sahip, tonozlu girişi olmayan bu amfitiyatro Helenistik form ile Roma mimarisi arasında geçişi temsil ediyor.

PERGE TİYATROSU
Antalya’nın Aksu ilçesinde Pamfilya dönemi başta olmak üzere birçok uygarlığa başkentlik yapan Perge Antik Kenti’nde yer alan görkemli Perge Antik Tiyatrosu’nun milattan sonra 2’nci yüzyılda yapıldığı düşünülüyor.
Üç ana bölümden oluşan tiyatro aslında gladyatör ve vahşi hayvan dövüşlerini izlemek için yapılmış. 13 bin kişilik kapasitesiyle 2 tane oturma sırasına sahiptir. İlginç bir sahne yapısına sahip olan tiyatro 5 kapı ile kulise açılmakta. Sahne binasının üstünde şarap tanrısı Dionysos’un hayatını anlatan rölyef (kabartma) bulunuyor.

SELGE TİYATROSU
Bir Pisida kenti olan Selge, Toros Dağları'nın güney yamacına kurulmuş bir kent olmasına rağmen Eurymedon (Köprüçay) vadisini izleyen yol ağı sayesinde Pamphlia kentleri ile ilişki kurmuştur.
Selge Antik Kentinin günümüze ulaşan en sağlam yapısı M.S. 3’üncü yüzyılla tarihlenen tiyatrosudur. Tiyatro yaklaşık 9 bin kişilik izleme kapasitesine sahiptir. Tiyatronun hemen yanına konumlandırılan stadyuma ait kalıntılardan oturma sıralarını görebilmeniz mümkündür.