Hollywood’un Altın Yılları’na övgü

İspanyol yazar Javier Marias, ‘Ne yazsa okurum’ dediğim edebiyatçılardan. 17 yaşında yazmaya başladığı ilk romanı ‘Kurt Mıntıkası’nı da bu duyguyla okudum. İlk kez 1971 yılında yayımlanan ‘Kurt Mıntıkası’nın önemli bir özelliği ABD’de geçmesi ve bütün kahramanlarının da Amerikalı olmasıdır herhalde. Gençliğin verdiği cüretkarlık diye düşünebilirsiniz ama her şeyin bir nedeni var.
Javier Marías, 1951’de Madrid’de doğmuş ama Franco’ya muhalif olduğu için bir süre hapsedilen ve daha sonra öğretmenlik yapması yasaklanan filozof babası Julián Marías’ın Yale Üniversitesi ve Wellesley Koleji gibi okullarda görev yapması nedeniyle çocukluğunun bir bölümü ABD’de geçmiş. Bu nedenle bir İspanyol olarak ilk romanına mekân olarak Amerika’yı seçmesi garip değil.

Javier Marías’ın ilk edebi işi, film yapımcısı dayısı Jesús Franco için Drakula senaryolarını çevirmek olmuş. İlk öyküsünü ise 14 yaşındayken kaleme almış. İlk romanı ‘Kurt Mıntıkası’nın esin kaynağının da 17 yaşındayken Paris’te dayısının evinde kaldığı altı hafta boyunca izlediği 85 film olduğu yazılıyor. Bu filmleri izlerken romanını kaleme almış. ‘Kurt Mıntıkası’nın Hollywood filmlerinden nasıl esinlenmelerle dolu olduğunu hissetmemek elde değil. Zaten Javier Marías da bir söyleşisinde açık yürekle belirtmiş. “Bu, 1940’ların ve 50’lerin Amerikan filmlerinin bir tür övgüsü ve parodisiydi. Gençlik dolu bir çalışma, ancak çoğu genç yazarın olağan otobiyografik öyküsü değil. Ayrıca gençlerin çoğu zaman olduğu gibi ölümcül derecede ciddi değil. Bu nedenle, aslında bundan utanmıyorum.” Javier Marías böylece bir kuralı daha, ilk romanların biyografik özellikler taşımasını da yıkmış.
‘Kurt Mıntıkası’, Pittsburg’da yaşayan tanınmış ve güçlü bir ailenin dağılma öyküsünü anlatıyor. Milton, Edward ve Arthur adlı üç oğul, Elaine adlı bir kız, büyükbaba Rudolph, Mansfield Teyze ve Bay ve Bayan Taeger’den oluşan Taeger ailesi, 1922’de parçalanmaya başlıyor. Mansfield Teyze’nin ölümü sonrasında ailenin ABD’nin çeşitli yerlerine dağılan ve başlarına farklı şeyler gelen bireylerinin yaşadıkları aktarılırken o yıllarda Amerika’daki yaşama çeşitli açılardan bakıyor. Her bölüm farklı bir kahramanın başından geçen değişik olayları anlatıyor. İç Savaş, ırk ayrımcılığı, aşklar, polisiye olaylar, mafya hesaplaşmaları, cinayetler, soygunlar birbirini izliyor. Her bölümde dönemin Amerikan filmlerinin birinin macera dolu ortamına giriyoruz. Hollywood film yıldızlarının kahramanı olduğu maceralar da var romanda.

‘Kurt Mıntıkası’, bu yapısı ve işlediği konular açısından Hollywood’un Altın Yılları’na övgü diye değerlendirilmiş. Kitabın arka kapağına da alıntılanan şu cümleler romanın biçim ve içeriğini çok doğru bir şekilde tanımlıyor: “Juan Benet’e göre, ‘mükemmel ve zalim bir pastiş’ olan bu romanın, cüretkâr ve parçalı kurgusu, kasıtlı klişe kullanımı, son derece akıcı tekniğiyle, öncü bir yapıtı olarak karşımıza çıktığını söylemek abartı olmaz.” Marías, ‘Kurt Mıntıkası’nı yazarken postmodern kuramlardan, onun edebiyattaki örneklerinden haberdar mıydı bilemiyoruz. Bildiğimiz ailesinin çok geniş bir kitaplığa sahip olduğu ve bu tür eserlerin öncülerini okumuş olabileceği. Ama romanın tamamını okuyunca ‘Kurt Mıntıkası’nı Hollywood filmlerinden aşırı etkilenmeyle yazılmış olabileceği düşüncesi daha ağır basıyor. Üstelik Javier Marías önemli bir Hollywood klişesini de yıkıyor. Romanda mutlu sonlar kadar, belki de daha fazla mutsuz sonlar var ve çoğunlukla kötüler kazanıyor.
‘Kurt Mıntıkası’ 42 dile çevrilmiş, Nobel adayları arasında adı sıkça geçen usta bir yazarın yazarlık macerasına nasıl başladığını öğrenmek açısından ilginç. Biçim ve içeriğiyle diğer eserlerinden ayrı bir konumda olan bir roman ‘Kurt Mıntıkası’. Marías’ın romancılığıyla ilişkilendirmeden okuduğumdaysa parçalı yapısıyla farklı, Hollywood filmlerine yaptığı göndermelerle merak uyandırıcı, hızlı ve hareketli anlatımı ve içeriğiyle hoşça vakit geçirtecek, neşeli bir macera romanı olduğunu söyleyebilirim.

Kurt Mıntıkası
Javier Marías
Çeviren: Çiğdem Öztürk
Yapı Kredi Yayınları, 2022
200 sayfa