Dik yakalı ‘Kral’
Güncelleme Tarihi:
Yeteneğiyle birlikte öfkeli kişiliği, ani çıkışları, rakip taraftara attığı tekme ve dik yakalı formasıyla tanıdık onu. ‘Cantona-Kral Olacak Asi’ adlı kitap Manchester United formasıyla sayısız başarıya imza attıktan sonra 31 yaşında sahalara veda eden Eric Cantona’nın futbolculuk kariyerinde dolaşırken kişiliği hakkında da son derece derin bir portre sunuyor.
Belli bir döneme damgasını vurmuş isimler gibi ona ilişkin de şu temel soruyu sormadan edemiyoruz: “Eric Cantona gerçekten büyük bir oyuncu muydu?” Philippe Auclair, kitabı ‘Cantona-Kral Olacak Asi’nin Türkçe baskısı için kaleme aldığı önsözde şöyle bir cevap veriyor: “Büyüklük denen şey Pele’yi, Maradona’yı ve Cruyff’u diğer oyunculardan ayıran, futbolu sanki onlar futbolun hizmetkârı değil de futbol onların dehasının hizmetkârıymış gibi gösteren o neredeyse insanüstü yeteneğin hem de en üst seviyesiyse, hayır, Cantona bu güzide kategoriye ait değildi. Ait olduğunu söyleyenlere de eminim ki en önce kendisi güler.”
‘ERIC THE KING’
Peki bu isimleri adeta arşa değen yıldızlar topluluğunda yer almıyor, o halde onu özel yapan ve hafızamızdaki yerinin sınırlarını genişleten özellikleri neydi? Bu noktada sözü yine Auclair’e bırakıyoruz: “Eric’in hem insan hem de futbolcu olarak farklı, kelimenin her anlamıyla müstesna bir yanı var. Eric saha içinde de saha dışında da hep diğerlerinden farklı bir duruşa sahip olan biriydi, hâlâ da öyle. Benzersiz, klonlanamaz biri. Bu ayrıca kendine özgü, bazıları açıkça hesaplı kitaplı olan ilginçliklerinin, onu yürüyen, nefes alıp veren bir alıntılar kitabı, bir nevi ‘asi’ yapan, kimisi aşırı zekice kimisi düpedüz saçma laflarının, o sözde bilgeliğinin ötesinde bir benzersizlik.”
‘Cantona-Kral Olacak Asi’ (Cantona: The Rebel Who Would Be King), basımından 11 yıl sonra Türkçede. Kitabın çevirisini Bora İşyar üstlenmiş, önsözünü de Banu Yelkovan kaleme almış. Londra’da yaşayan ve France Football dergisinin muhabirliğini yapan Auclair, yapıtında Marsilya’ya bağlı bir köy olan Les Caillols’da doğup büyümüş, ‘Eric The King’ lakaplı Cantona’nın oyunculuk kariyerinde dolaşıyor. Yıllarca postacılık yaptıktan sonra amatör ressamlığa yelken açan Albert Cantona’nın üç oğlundan (diğerleri Jean-Marie ve Joel) biri olan Eric, Marsilya taraftarı olarak büyüdü ama futbola başladığı yerel takım olan SO Les Caillols’dan sonraki ilk profesyonel tercihi Auxerre’di. Çünkü Marsilya’nın ‘scout’ları onu yeterince beğenmemiş, bir başka talibi olan Nice için gittiği görüşmede takım forması istemiş ama bunun için yöneticiler ondan ücret talep etmişti. Auxerre’in başındaki Guy Roux, Eric’teki cevherin farkındaydı ve zaten onu asıl olarak biçimlendiren, yoğuran da bu efsanevi teknik direktör oldu.
SAHALARDAN BEYAZPERDEYE...
Cantona, Auxerre sonrası kısa süreli Marsilya, Bordeaux, Montpellier ve Nimes maceraları yaşadıktan sonra Ada’ya geçti; önce Leeds’te oynadı (29 resmi maç), ardından da bir efsaneye dönüşeceği Manchester United’a transfer oldu. ‘Kırmızı Şeytanlar’da Alex Ferguson yönetimde sayısız başarının yanı sıra birçok sıra dışı olaya da imza attı. Örneğin 1993’te, Şampiyonlar Ligi eşleşmesinde Galatasaray’a karşı Ali Sami Yen’deki rövanşta polisle kapışması ve 1995’te Crystal Palace maçında rakip taraftara attığı ölümcül tekne, kariyerinin kötü sayfalarındandı.
Futboldan eski tadı alamadığını hissettiği dönemde de sahneden çekilmeyi yeğledi. Bu kararında Fransa Milli Takım Teknik Direktörü Aime Jacquet’nin onu 1995’te kadroya almamasının etkisi büyüktü. 1997’de faal futbolculuk hayatına son verdi ve yeni bir ufuklara yelken açarak beyazperdede boy gösterdi. En bilineni Ken Loach’un ‘Hayata Çalım At’ (‘Looking for Eric’) olmak üzere çok sayıda filmde oyuncu olarak seyirci karşısına çıktı.
Philippe Auclair’in çalışması, okuyucusunu bu hayatın futbol bölümünde derinlemesine bir yolculuğa çıkarırken alabildiğine çelişkili ve son derece etkileyici bir portreyi tasvir etmenin de üstesinden geliyor. Sonuç olarak ‘Cantona-Kral Olacak Asi’, futbolla, klasik tarzda bir seyirci olmanın ötesinde ilişkisi olan herkesin mutlaka okuması gereken bir kitap.
Cantona’nın rol aldığı kimi filmler
◊ Kraliçe Elizabeth
Yön: Shekhar Kapur (1998)
◊ Les enfants du marais
Yön: Jean Becker (1999)
◊ La vie est nous
Yön: Gerard Krawczyk (2005)
◊ Le deuxieme souffle
Yön: Alain Corneau (2007)
◊ Hayata Çalım At
Yön: Ken Loach (2009)
◊ İntikam
Yön: Kristian Levring (2014)
CANTONA: 
KRAL OLACAK ASİ
Philippe Auclair
Çeviren: Bora İşyar
İthaki Yayınları, 2020
560 sayfa, 60 TL.