Yaz alarmı: Ozon tabakası daha çok inceliyor

Kutuplar üzerindeki ozon delikleri düzelme sinyalleri verse de, dünya nüfusunun çoÄŸunluÄŸunun yaÅŸadığı yüksekliklerde ozon seviyeleri azalıyor. Ancak, bu yaz ozon tabakası daha çok incelecek. Bunun sonucunda, cilt kanserinden ölümlerde de büyük bir yükselme olabilir.Bugüne kadar, ozon tabakasının incelmesinin ve ozon deliklerinin belirmesinin en önemli nedeni, stratosferdeki klor ve bromdan oluÅŸan bileÅŸimler oldu. 1987’de imzalanan Montreal Protokol’ünün ardından, bu bileÅŸimlerin emisyonları hızla düşmeye baÅŸladı. Bu yüzyılın ortalarına doÄŸru da deliklerin daha iyi duruma gelmeleri bekleniyor. Bilimadamları, kutuplar üzerindeki tabakanın da aynı süre içinde düzeleceÄŸini kaydediyorlar.Hiç de öyle deÄŸilAncak Avusturalyada CSIRO tarafından yapılan çalışmalarda aksi bir görüş savunuluyor. Ian Plumb ve çalışma arkadaÅŸları, ozona zarar veren azot oksit emisyonlarının arttığını ve bu artışın geliÅŸmeleri tersine çevireceÄŸini öne sürüyorlar. Azot oksit, nitrojen gübreleri, bazı sanayi iÅŸlemleri ve fosil yanmaları sonucu doÄŸaya yayılırlar. BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in düzenlediÄŸi Ä°klim DeÄŸiÅŸiklikleri panelinde, 2100 yılına kadar havadaki azot oksit konsantrasyonunun yüzde 45 artacağı belirtildi. Orta katmanlardaki ozon seviyesi, 1980 yılındaki ölçümlerden yüzde 6 daha alçak. Plumb, seviyelerin biraz düzeleceÄŸini ancak 2040’tan sonra tekrar düşmeye baÅŸlayacağını belirtiyor. Seviyeler, yüzde 9 daha alçalıp ardından da hızla düşebilir.En hızlı ozon parçalanması, soÄŸuk havaların ardından güneÅŸin ilkbaharda kendini ilk kez göstermesiyle meydana gelir. Sonra da ozon delikleri oluÅŸur. Ancak azot oksit, ozona en çok, yoÄŸun kızılötesi (UV) ışınların atmosfere vurduÄŸu yaz mevsiminde zarar verir. Bunun sonucunda da Avrupa ve Kuzey Amerika üzerindeki ozon tabakası çok daha incelir.Â