Varyag için Devlet Garantisi isteniyor

Alınan bilgiye göre, anlaşmazlığın temelinde bu kez, Dışişleri Bakanlığı'nın, Varyag'ın Boğazlar'dan geçişi için Çin'den istenen teminat mektubunun Devlet Garantisi olarak değiştirilmesi yönündeki teklifi bulunuyor.

Denizcilik Müsteşarlığı kaynakları, teminat mektubunun paraya çabuk tahvil edilebilirliği ve kullanılabilirliği özelliklerinden dolayı tercih edildiğini belirtirken, bu yöntemle Türkiye'nin işini kolaylaştırmayı hedeflediklerini ifade ediyorlar.

Varyag'ın Boğazlar'dan geçişinin büyük risk taşıyacağına dikkati çeken kaynaklar, teminat mektubuna konulan bir Türk bankası ile garantör bir Avrupa bankası şartının ise gerekli olduğunu belirtiyorlar.

Büyük teklikeler karşısında paraya tahvil edilmesi neredeyse imkansız olan ''devlet güvencesi'' yönteminin önerilmesine karşı çıkan Denizcilik Müsteşarlığı kaynakları, bu yöntemin Türkiye'yi uluslararası arenada zor duruma düşüreceğini savunuyorlar. Aynı kaynaklar, devlet garantisin sakıncalarını bir örnekle şöyle açıklıyorlar:

"Dışişleri Bakanlığı'na, bir ay önce bir Türk firması tarafından yapılan müracatı ilettik. Bu firma 1996 yılında Çin'e 311 bin dolarlık nakliye işi yapmış, ancak Çin para ödenmeyince, firma Avrupa mahkemelerinde lehine karar aldırmış. Buna rağmen Çin parayı ödememiş.311 bin dolarlık bir nakliye bedelini ödeyemeyen Çin'in, 1 milyar dolarlık devlet garantisi pratikte hiçbir şey ifade etmez''.

Bu erçevede, durumun hassasiyetini ve önemini Dışişleri'ne aktaran Denizcilik Müsteşarlığı yetkilileri, teminat mektubundan başkabir sigorta yönteminin kabul edilemeyeceğini, çünkü Varyag'ın ne Montrö Anlaşması'na, ne de Boğazlar Tüzüğü'ne göre gemi özelliği taşımadığını belirttiler.

Bundan sonra topun Başbakan Bülent Ecevit'te olduğunu ifade eden kaynaklar, Başbakan'ın yeni bir talimatlandırma yapması gerektiğini belirtirken, teminat mektubu şartıyla asker ve sivil uzmanlarca oluşturulan komisyonca düzenlenen 20 maddelik öngörüler paketinden vazgeçemeyeceklerini kaydediyorlar.

GÜVENLİ GEÇİŞ İÇİN 20 MADDE

Varyag'da incelemeler yapan, asker ve sivil uzmanlardan oluşan komisyonca hazırlanan öngörüler raporu, dev platformun Boğazlar'dan güvenli geçişi için gerekli 20 maddeyi içeriyor. Bu raporda yer alan, teminat mektubu haricindeki diğer 19 maddeye Dışişleri'nden bir itiraz gelmediği, bunun da Çin'in 19 maddeye uymak zorunda olduğu anlamına geldiği belirtiliyor.

Rapordaki şartların Çin tarafından beyan edilmesinin yeterli olmayacağını işaret eden kaynaklar, şartlar yerine getirildiği taktirde uzmanlar grubunun geçiş öncesinde Varyag'da yeni bir inceleme yapacağını kaydettiler.

Tüm bu öngörüler yerine getirildikten sonra, hava durumu ve  akıntı durumunun da uygun olması halinde Varyag'ın geniş güvenlik önlemleri altında Boğazlar'dan geçebileceği, ancak bunun uzun bir prosedür olduğuna işaret ediliyor.

Denizcilik Müsteşarlığı kaynakları, son gelişmeler ışığında Çin'inşu ana kadar gemide herhangi bir emniyet donanımını bile oluşturmadığını ve teminat ödemeye yanaşmadığını belirtiyorlar.

BOĞAZ'I BEKLEYEN TEHLİKELER

Tarihinde Boğazlar'dan ilk kez geçecek 550 metrelik platformun  yol açabileceği tehlikeler iki ana kategoride toplanıyor:

Fiziki kazalar: Geçiş sırasında Boğazlar'da devrilme, batma ve çarpma gibi kazaların olabileceğine işaret ediliyor. Buna bağlı olarakzarar ziyan taleplerinin, ayrıca zadan dolayı Boğazlar'ın kapanmasından ve beklemelerden dolayı da tazminat davalarının doğabileceğine dikkat çekiliyor.

Olağanüstü durum: Varyag'ın geçişine izin verilmesi durumunda, 300 metreden fazla uzunluktaki gemilerin geçişleri olağanüstü kabul edildiğinden, bu geçişten sonra geriye dönük tazminat davaları açılabilir.