TV’deki stratejist gerçek bir prens

Ahmet Han, 32 yaşında. New York'taki saldırı sonrası yeni dünya durumu üzerine analizleriyle dikkat çekiyor. Uluslararası Ä°liÅŸkiler master'ı sırasında ABD'de uluslararası iktisat ve genel güvenlik üzerine araÅŸtırmalar yaptı. Kısa bir akademik çalışma dönemini özel sektörde uluslararası sermaye piyasaları koordinatörlüğü izledi. Ä°ki yıldır Bilgi Ãœniversitesi Tarih Bölümü'nde Öğretim Ãœyesi ve Profesör Toktamış AteÅŸ'in asistanı. ‘‘KüreselleÅŸen Dünyada Ulusal Strateji’’ tezi, yakında bitiyor. Ä°ÅŸte bu genç bilim adamı Afgan kraliyet soyundan bir prens. Babasının dedesi Afgan Kralı Amanullah Han, Kraliçe Süreyya ise büyük halası. Ahmet Han'ın ÅŸeceresi, Afganistan'ın ilk kralı Payende Han'a (Painda Khan) dayanıyor. 1826-1863 arasında Afgan Kralı olan Payende Han'ın oÄŸlu Dost Muhammet döneminde, Ruslar'ın desteÄŸi alınarak ilk Ä°ngiliz-Afgan savaşı yapıldı. Genç Türkiye Cumhuriyeti döneminde özel bir yeri olan Amanullah Han, Dost Muhammet'in torunu. Åžimdi Ä°talya'da bulunan son Afgan Kralı Zahir Åžah da Dost Muhammet'in bir diÄŸer oÄŸlundan torunu oluyor. Payende Han'ın farklı eÅŸlerinden hatırlanabilen 21 oÄŸlu var. Bu oÄŸullardan birinden de Kandahar'da hüküm süren Tarziler geliyor. Ä°ÅŸte bizim savaÅŸ gündemiyle birlikte sık sık televizyonlarda analizler yaparken gördüğümüz Ahmet Han'ın babasının dedesi Afganistan'ın sömürge olmaktan kurtulma mücadelesinde yer almış bir düşünce adamı. Onun kızı da Amanullah Han'ın eÅŸi olan Kraliçe Süreyya. Yani Ahmet Han sadece Kral Amunullah'ın ikinci kuÅŸak torunu deÄŸil, Kraliçe Süreyya'nın da ikinci kuÅŸak yeÄŸeni. Amanullah Han 1919'da tahta çıkınca, babası Kral Habibullah'ın Åžam'a sürgüne gönderdiÄŸi Mahmut Tarzi'yi çağırıyor. Ä°lerici, entelektüel ve ‘‘Afganistan'da olmayacak türde’’ Batı vizyonlu Tarzi, Amanullah'ın en büyük destekleyicisi konumuna geliyor. Daha sonra da kayınpeder-damat ve kral-filozof ikilisini oluÅŸturuyorlar. Ä°kili, ülkede birçok reform yapıyor. Her ikisinin en büyük özlemi, Afganistan'ın genç Türkiye Cumhuriyeti haline gelmesi. Bu nedenle ikili bütün gücüyle KurtuluÅŸ Savaşı'nı destekliyor. Mustafa Kemal de bu desteÄŸi karşılıksız bırakmıyor. Savaşın orta yerinde, 1920'de, Afganistan ordusunu eÄŸitmesi için kurmay subaylar gönderiyor.Ä°LK YABANCI BAÅžKANAfgan Kralı Amanullah Han'ın Türkiye açısından özel bir yeri daha var: Hayranı olduÄŸu Atatürk'ü ve devrim Türkiyesi'ni ziyaret eden ilk yabancı devlet baÅŸkanı. Amanullah Han, ülkesine getireceÄŸi yenilikleri yerinde görmek için 1927'de dünya seyahatine çıkıyor. Ä°ngiltere öncesi Türkiye'ye geliyor. Öyle etkileniyor ki devrimleri kendi ülkesinde gerçekleÅŸtireceÄŸine inanıyor. 1929'da ülkesine dönüp icraata baÅŸlar baÅŸlamaz Afganistan semalarında, hangi ülkeye ait olduÄŸu anlaşılamayan uçaklar beliriyor. Kraliçe Süreyya'nın başı açık ve modern giyimli onbinlerce fotoÄŸrafı bu uçaklardan atılıyor. Habibullah Gazi önderliÄŸinde bir ayaklanma baÅŸlıyor. Halkına ÅŸiddet kullanmak istemeyen Amanullah Han ve Mahmut Tarzi, tüm aileyi yanlarına alarak ülkeyi terkediyor. Amanullah Han Ä°talya'ya, Mahmut Tarzi Ä°stanbul'a yerleÅŸiyor. Süreyya'nın üç kızı Türkiye'ye gelip Türk erkekleriyle evleniyor. Amanullah'ın kardeÅŸi Obeyde ile evlenen Emine, üç kızkardeÅŸten hayatta kalanı. Kraliçe Süreyya'nın kızkardeÅŸi Azize Han ise Ahmet Han'ın babaannesi.BÃœYÃœK DEDEM, MUSTAFA KEMAL’E SÄ°LAH GÖNDERDÄ°Baba tarafım 1929'da Türkiye'ye geldi. Babamın dedesi Mahmut Tarzi, bölgede feodal yapı içinden ulus inÅŸa sürecini baÅŸlatan beyin. Seray-ul Ekber gazetesini çıkarıyor. Gazete, Afganistan için çok radikal bir olay. Çünkü ülkenin ilk gazetesi. Mahmut Tarzi, Ä°ngiliz sömürge imparatorluÄŸuna karşı Afganistan ve bugünkü Hindistan, Pakistan sınırları içinde feodal yapıyı milli ÅŸuura dönüştürmeye çalışan bir düşünce adamı. Afganistan kraliyet ailesinin üç kolunun birinden geliyor. Afgan Kralı Amanullah Han da babamın dedesinin hem damadı hem de yeÄŸeni. Fikirlerinde Mustafa Kemal'in büyük etkisi var. Bilgi Ãœniversitesi'nde Devrim Tarihi dersini büyük bir zevkle veriyorum. Çünkü Mustafa Kemal aydınlığına inanıyorum. Afganlı tarafım bu konudaki spekülasyonlara hayretle bakıyor, Türk tarafım öfke duyuyor. O siyasal gelenekten gelen ailenin ferdi olarak, Mustafa Kemal'in yaptıklarının Afganistan'da yapılamadığı için ne kadar kıymetli olduÄŸunu biliyorum. Afganistan, 1919'da Ä°ngilizler'den bağımsızlığını almıştı. KurtuluÅŸ Savaşı'nda Anadolu hareketine, Mustafa Kemal'e büyük yardımlarda bulundu. Olmayan parasını yolladı. Afganistan'ın Ä°ngiltere Büyükelçisi olan dedem Kasım Han, silah tacirleriyle pazarlık yapıp Anadolu'ya silah yolladı. Amanullah Han 1938'de ateÅŸler içinde yatıyordu. O günün havayolu imkanlarıyla Roma'dan gelip Mustafa Kemal'in naaşını gördü, aÄŸladı. Türklere büyük bir dostluÄŸu ve sevgisi vardı. Afgan halkının genelinde de Türkler'e karşı bu muhabbet vardır. Ailem, Türkiye'yi vatan olarak benimsemelerinin ötesinde, oÄŸullarını ve kızlarını Türkler'le evlendirdi. Soyadı Kanunu çıktığında Han unvanımızı soyadı olarak aldı. Babam da ben de burada doÄŸduk. Annem Türk ve Türk olduÄŸumu gururla söylüyorum. Mesleki alanımın içinde olduÄŸu halde Afganistan'la ilgili hiçbir akademik çalışmada bulunmadım. Duygusal nedenlerle objektif olamayacağımı düşündüğüm için.Â