Türkiye'nin piramitleri

Tümülüsler ilkçağlardan beri soyuldukları için ele geçen buluntular sınırlı sayıda oluyor. Bintepeler'de BT 89 tümülüsünden elde edilen insan biçimindeki araba dingil

pimi, önemli buluntular...

Hürriyet dergi Grubu'nun 4 yıldır yayımladığı bilim dergisi Focus, her sayısında olduğu gibi, ocak sayısında Türkiye'nin tarihsel bir zenginliğine geniş yer ayırdı: Anadolu'nun piramitleri... Ege Bölgesi'nde Salihli-Akhisar arasında bulunan ve sayıları 100'ü aşan Lydia kral mezarları, arkeolojinin en merak edilen konular arasında yer alıyor. Mısır piramitleriyle karşılaştırılan anıtsal nitelikli kral mezarlarının yanlarında, daha küçük boyutlarda tümülüsler (antik mezar) de bulunuyor. ‘‘Tarihin babası’’ olarak bilinen Heredot, ünlü kitabında Lydia'yı anlatırken Lydia Kralı Alyattes'in mezarından bahsederken şunları yazıyor:

‘‘Mısır ve Babil'deki anıtlar bir yana, burada öyle bir anıt var ki, bilinen bütün öbürlerini aşar... Bu, Kroisos'un babası Alyattes'in mezarıdır. Etekleri büyük taşlarla örülmüş bir toprak yığınıdır.’’

Focus'un son sayısında İrfan Unutmaz imzasıyla yayımlanan araştırmada bu benzersiz arkeolojik kalıntılar hakkında henüz yeterli araştırmalar yapılmadığı, tümülüslerin kime ait olduğunun bilinmediği belirtiyor. Ama ne yazık ki aradan geçen onca zaman, bu büyük tarihsel zenginliğin aleyhine işliyor. Doğa koşullarının verdiği zararların yanı sıra defineciler de bu tarihi zenginliklere onarılmayacak zararlar veriyorlar.

Bintepeler mevkiinde tümülüslerden oluşma büyük bir kraliyet mezarlığı bulunuyor. Bunların Lydia'nın son kral soyu olan Mermnadlar zamanında yapılmış olduğu sanılıyor. Tümülüslerin özellikle üç tanesi olağanüstü büyüklükleriyle diğerlerinden ayrılıyorlar.

Bintepeler'deki ilk kazı çalışması 1853 yılında Almanya'nın İzmir Konsolosu Spiegelhalt tarafından Alyattes tümülüsünde yapılmış. Heredot'un tümülüsün tepesinde olduğunu belirttiği büyük kayalardan biri, bu dönemde de sağlam duruyormuş. 1952 ve 57'de çalışmalar yapan Hanfmann da bu taşı yazılarında belirtiyor. Ama 1962 yılında yapılmak istenen bir ölçme sırasında, bu taşın defineciler tarafından dinamitlendiği, yapılan açmayla da tümülüsün soyulduğu anlaşıldı.

Bintepeler'deki üç dev tümülüsten ikincisi Kral Gyges'e ait. Amerikalıların 1962-66 yılları arasında kazı çalışmaları yapıldı.

Türkiye'nin en çok okunan bilim dergilerinden Focus, ülkemizin pek bilinmeyen bir tarih zenginliğini konu yaptı. Salihli ile Akhisar arasındaki Lydia kral mezarları, arkeoloji dünyasında ‘‘Anadolu piramitleri’’ olarak niteleniyor. İlkçağlardan beri Mısır piramitleriyle karşılaştırılan Anadolu kral mezarları, bugün ne yazık ki definecilerin acımasızlığına terk edilmiş durumda...