Tanrılara adanan top oyunu: Pok-a-Pok

Mayalılar binlerce yıl öncesinde, günümüzdeki basketbol oyununa benzer bir top oyunu keÅŸfetmiÅŸlerdi. Ancak Pok-a-Pok olarak adlandırılan bu oyun, spor veya eÄŸlence deÄŸil oyuncuların kurban edilmesiyle son bulan dini bir törendi. Yani Maya top oyunlarında gerçekten de ölmeye gidiliyordu.Orta Amerika’da 3000 yıllık bir geçmiÅŸi olduÄŸu bilinen Maya kültürü. 1500 yıl önce en parlak dönemini yaÅŸamıştı. Meksika, Guatemala ve Belize halkının ataları tarafından kurulan tapınaklı ve piramitli görkemli kentlerde oyun yerleri de bulunuyordu. Meksika’nın Yucatan yarımadasında arkeologlar 500’ü aÅŸkın oyun sahası buldular. Maya halkı top oyunlarına çok meraklıydı ama onların top oyunları günümüzdeki futbol veya basketbol karşılaÅŸmaları gibi spor veya boÅŸ zaman eÄŸlencesi deÄŸildi. Çok sayıda tanrıya tapan Mayalılar, top oyunlarını tanrılar için gerçekleÅŸtiriyorlardı. Bu dini merasimler genelde insanların tanrıya kurban edilmesiyle son bulurdu. Yani Mayalıların top oyunları bir anlamda ölüm kalım meselesiydi oyuncular için. Kauçuktan topArkeolojik buluntulardan anlaşıldığı üzere kauçuktan üretilen topun ağırlığı günümüzdeki saÄŸlık topunun (saÄŸlık topu, kalın deri veya lastikten üretilir ve ağırlığı 2 ila 5 kilo arasında deÄŸiÅŸir) ağırlığı kadardı. Oyuncalar, topu omuzları, kalçaları veya dirsekleriyle hep havada tutmak zorundaydılar, elleri veya ayakları kullanmak yasaktı. Oyun sahasının kenarında, altı metre yüksekliÄŸe yerleÅŸtirilmiÅŸ taÅŸ halkalar bulunuyordu. Mayalı oyuncular kilolarca ağırlıktaki topu bu halkadan geçirerek sayı toplardı, tabii ki oyunun galibi en fazla sayıyı toplayan takım olurdu. Çarpışmalardan ve ağır topun darbelerinden korunmak için oyuncular, göğüslerinde, kalçalarında, kollarında ve dizlerinde tahtadan veya deriden üretilmiÅŸ koruyucular taşıyorlardı. Tahmin edeceÄŸiniz gibi Mayalılar bu halleriyle, top oyuncusundan çok Romalı gladyatörleri hatırlatıyordu. Aslında bu karşılaÅŸtırma tamamen hatalı sayılmaz. Romalı gladyatörler, arenalarda birbirleriyle veya vahÅŸi hayvanlarla dövüşerek karşılığında para alır ya da tutuklu oldukları için bu iÅŸe zorlanırlardı. Ancak Roma’daki dövüşler dini bir anlam taşımıyordu. Kazanan yaşıyorHer ne kadar Mayalılarda da profesyonel oyuncular ve takımlar bulunuyorduysa da karşılaÅŸmalar genelde diÄŸer Maya yerleÅŸmeleriyle yapılırdı. SavaÅŸta esir düşenler ki bunlara krallar da dahildi, hayatta kalabilmek için top oyunlarında kazanmak zorundaydılar. Ama arkeologlar bu karşılaÅŸmaların adil bir ÅŸekilde yapılmadığını mesela esirlere koruyucu giysi verilmediÄŸini tahmin ediyorlar. Oyunda maÄŸlup olan takım ya da en azından takım kaptanı tanrılara kurban ediliyordu. Kalın iplerle baÄŸlanan kurbanlar tapınakların basamaklarından ölüme yuvarlanıyordu. Fakat kimi arkeologlar, yenilenlerin deÄŸil kazananların kurban edildiÄŸine inanıyorlar. Çünkü Mayalara göre ölüm her ÅŸeyin sonu deÄŸil sadece diÄŸer dünyaya bir geçiÅŸti. Ve tanrılara kurban edilmek de cezadan çok bir onurdu. Â