Soğutmaya ne kadar enerji harcıyoruz

Sıcak günler kapıda. Åžimdi sıcaklık ve soÄŸukluk üzerine bilgilerimizi tazelemenin ve yazı bu bilgiler ışığında geçirmenin veya hayatımızı düzenlemenin tam zamanı...Deniz banyosundan sonra serinlediÄŸinizi düşünerek otomobilinizle yola devam ettiÄŸinizde sadece 1 dakika sonra terden sırılsıklam olursunuz. Bu durumda havalandırma sistemini çalıştırmak galiba en iyisi. Gerçi havalandırma sistemi 100km’de 1,8 litre daha fazla yakıt tüketimine neden oluyor ama en azından otomobilin içindeki sıcaklık mesela 22 dereceye kadar düşebiliyor. SoÄŸutma sistemi olmaksızın güneÅŸ tam tepedeyken otomobil içindeki sıcaklık 60 dereceye kadar çıkabilir ki bu rahatsız edici olmakla birlikte tehlikelidir de: Çünkü bu sıcaklıkta konsantrasyon yetisi düşerken, nabız da 125’e kadar fırlayabilir. SoÄŸutucu sistemlerinin ana parçası Carl von Linde tarafından 19.yy’da geliÅŸtirilen soÄŸutucu motordur. Bu buluÅŸ insanoÄŸlunun gündelik yaÅŸamını en azından ampul ya da televizyon kadar deÄŸiÅŸtirdi. Las Vegas, Miami ve Singapur gibi kentler soÄŸutma tekniÄŸi olmaksızın düşünülemez bile. Sadece bu kentler mi, artık hemen hemen bütün kentlerde iÅŸyerleri ve giderek evlerimiz klimalarla donatılmıyor mu?Basit fakat dahiceSoÄŸutucunun ilkesi basit olduÄŸu kadar dahicedir de. SoÄŸutucu sıvı, sıvı halinden gaz haline dönüşürken sıcaklık enerjisi üretir. Ama suyun soÄŸutulması için çok daha fazla enerjiye ihtiyaç vardır. 30 derece sıcaklığındaki bir litre sıvı 128 Wh’lık enerjiyle donar. 100 vatlık bir ampul aynı enerji miktarıyla 75 dakika kadar aydınlatır. 609m’lik kayak pistine sahip bir kayak merkezinin yaz aylarında karlandırılması için bu yüzden muazzam bir enerji harcanır. 5000 metreküplük yapay karın üretimi ve korunması için tahminlere göre yılda 5 milyon kWh’lık elektrik enerjisi gereklidir. Aynı enerji miktarı 1000 haneli bir kasabanın bir yıllık elektrik ihtiyacını karşılar. SoÄŸutucuların yoÄŸun miktarda enerji yuttukları Kaliforniya’daki enerji krizi göstermiÅŸti. AkÅŸam iÅŸlerinden dönen insanlar aynı anda havalandırma sistemlerini çalıştırdıklarında elektrikler kesiliyordu. Kaliforniya’daki elektrik sarfiyatının %30’u iÅŸyerleri ve evlerin havalandırılmasında harcanmakta. Amerika’nın genelinde konutların yaklaşık %65’inde havalandırma sistemi bulunmakta. Türkiye’de de neredeyse her evde bir soÄŸutucu var. Sıradan bir buzdolabı 15 yıllık kullanım süresini tamamlayana kadar 6000 kWh’lık elektrik tüketir. DondurulmuÅŸ gıdaların üretilmesi ve tüketicilere ulaÅŸtırılması sırasında da yoÄŸun miktarda enerji harcanır. Ãœlkemizde özellikle de son yıllarda daha yaygın olarak kullanılmaya baÅŸlanan havalandırma sistemlerinden özellikle de iÅŸyerindekiler ÅŸikayetçiler. Havalandırma aletlerinin yakınında çalışanlar soÄŸuk algınlığı, alerji, boÄŸaz ve göz yanması gibi rahatsızlıklardan daha fazla yakınıyorlar. Havalandırma sistemleri küresel iklimi de olumsuz yönde etkilemekte. Ozon tabakasına zarar veren flüor hidrokarbon gazı, enfraruj ışınlarının uzaya sızmasını önlediÄŸinden Dünyanın ısınmasına yol açmakta. Endüstri ülkesindeki orta büyüklükteki bir kentin havalandırma sistemlerinden yılda yaklaşık olarak 1 200 000 kg, otomobillerden ise 1 400 000 kg sera gazı atmosfere ulaşıyor. Â