Sezer'den Şeker Yasası'na onay

Yeni ekonomik programın öncelikli yasaları arasında yer alan Şeker Yasası, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından imzalandı. Yasayla, şeker pancarında taban fiyatı kaldırılırken, fiyatın fabrikalar tarafından serbestçe belirlenmesi hükmü getiriliyor. Şeker piyasasını düzenlemek ve denetlemek üzere "Şeker Kurumu" ve bu kurumun yönetim organı olarak "Şeker Kurulu" oluşturulacak.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamada, Sezer'in yasayı imzalayarak, Resmi Gazete'de yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderdiği bildirildi. Sezer'in 14 gün inceleyerek onayladığı Şeker Yasası ile "yurt içi talebin yurt içi üretimle karşılanmasına yönelik olarak şeker rejimi, şeker üretimindeki usul ve esaslar ile fiyatlandırma, pazarlama şart ve yöntemleri" yeniden düzenlenerek liberal sisteme geçiliyor.

Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan ve Resmi Gazete'de yayınlandıktan sonra yürürlüğe girecek olan Şeker Kanunu, şeker sektörünü yeniden düzenliyor.

YASA NELER GETİRİYOR?

Kanuna göre, şeker üretimi ve arzında istikrar sağlamak amacıyla pazarlanacak şeker miktarı, sakaroz kökenli ve diğer şekerler için ayrı ayrı olmak üzere şeker türlerine göre gerektiğinde dönemsel olarak kotalar ile belirlenecek. Kotalar, A, B ve C olarak tespit edildi. A kotası, yurtiçi talebe göre üretilen ve 1 Eylül-31 Ağustos tarihleri arasındaki pazarlama yılı içinde iç pazara verilen şeker miktarını, B kotası, A kotasının belli bir oranına tekabül eden ve güvenlik payı için bulundurulmak üzere üretilen şeker miktarını, C kotası ise yurt içinde pazarlanmayan şekeri tanımlıyor.

Nişasta kökenli şekerler için belirlenen toplam A kotası, ülke toplam A kotasının yüzde 10'unu geçemeyecek. Bakanlar Kurulu, bu oranı Şeker Kurumu'nun görüşünü alarak yüzde 50'sine kadar artırmak ve azaltmak için yetkili olacak.

Sakaroz kökenli şekerler dışındaki depolanabilir nitelikte olmayan diğer şekerler için B kotası belirlenmeyecek. Şirketlerin A ve B kotaları her yıl en geç 30 Haziran tarihine kadar, yurtiçi şeker talebi, fabrikaların işleme ve şeker üretim kapasiteleri gözönünde bulundurularak Şeker Kurulu tarafından 5'er yıllık dönemler için tespit edilecek.

Kotalar, fabrikaların üretim süreleri ile son üç yıllık ortalama fiili günlük işleme kapasiteleri ve üretim miktarları ile randımanları esas alınarak hesaplanacak. Yeni fabrika kurulabilmesi veya mevcut fabrikaların kapasitelerini artırabilmesi için kota sağlamaları zorunlu olacak. Şirketlere yeni kota tahsisine Kurul karar verecek.

KOTA TRANSFERİ

Şirketler, haklı birer nedene dayanmadan iki yıl üst üste kendilerine tahsis edilen kotalardan yüzde 90'ın altında arz sağladıkları takdirde, kota ile arz arasındaki fark kadar kota haklarını Kurulca belirlenecek süre için kaybedecekler. Şirketler bu süre içinde kaybettikleri kota hakkına karşılık yeni kota sağlayamayacaklar.

Şirketlere tahsis edilen kotalar, Kurul tarafından belirlenecek süre içinde kullanılmadığı takdirde iptal edilecek.

Zorunlu hallerde pazarlama yılı içinde kotalararası şeker transferi yapılacak.

Şirketler, yapacakları kapasite değişikliklerine göre ve zorunlu nedenlerin belirlenmesi durumunda Kurul kararı ile bünyelerindeki fabrikalar arasında kota aktarımı yapabilecekler.

HAMMADDE VE ŞEKER FİYATLARI

Şeker pancarı fiyatları her yıl, şeker fabrikası işleten gerçek ve tüzel kişiler ile üreticiler veya temsilcileri arasında varılan mutabakata göre belirlenecek. Şeker üretiminde kullanılan diğer hammaddeler ise şirketler tarafından üreticiler veya piyasadan temin edilecek. Şeker satış fiyatları, şeker fabrikası işleten gerçek ve tüzel kişiler tarafından serbestçe belirlenecek.

Pancar ve şekerde tek fiyat uygulaması terkedilecek.

ŞEKER İHRACAT VE İTHALATI

Dünya borsa fiyatları, iç fiyatlar, arz talep dengesi, spekülatif etkiler ve diğer konular dikkate alınarak şeker ticaretinde yapılması istenen düzenlemeler konusunda Kurul, her yıl Müsteşarlığa görüş bildirecek.İmalatçı-ihracatçıların yurt içinde işleme rejimi veya benzer uygulamalar çerçevesinde hammadde veya yardımcı madde olarak kullandıkları yabancı menşeli şeker, C şekeri kapsamında olup, doğrudan veya işlenmiş ürün olarak yurt içinde pazarlanamayacak. Bu kapsamda ithal edilecek şeker için Kurul, her yıl Müsteşarlığa görüş bildirecek.

ŞEKER KURUMU

Kanunla ilgili mevzuatın uygulanmasını sağlamak, uygulamayı denetlemek ve sonuçlandırmak, düzenlemeleri yapmak, görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere ''Şeker Kurumu'' oluşturulacak. Merkezi Ankara'da olacak kurum, ''Şeker Kurulu'' ve ''Sekreterya'' dan oluşacak.

Kurum, Şeker Kurulu tarafından yönetilecek. Kurumun karar organı niteliğinde olan Kurul, yedi kişiden oluşacak. Kurul Başkanı, Kurumun da başkanlığını yürütecek. Sekreterya'da, genel sekreter, genel sekreter yardımcısı, uzman, uzman yardımcısı ve idari personel olmak üzere 57 kişi istihdam edilebilecek.

Bakanlar Kurulu; Bakanlık, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Müsteşarlığın bağlı olduğu Bakanlık, sakaroz kökenli şeker üreten ve sermayesi kamuya ait olan şirket ile pancar kooperatiflerinin oluşturduğu üst birliğin göstereceği 2'şer aday, sakaroz ve nişasta kökenli şeker üreten şirketlerin her grubundan Türkiye'deki fabrikalarından nominal üretim kapasitesinin son 3 yıl ortalama üretimi en fazla olan iki şirketin ayrı ayrı önerecekleri 2'şer aday arasından birer üye olmak üzere bir Başkan ve altı üye seçecek. Başkan Vekilini, kurul üyeleri, kendi aralarından belirleyecek.

Kurul üyeleri 5 yıl süre ile görev yapacak.

Kurum idari yönden Bakanlık, mali yönden Yüksek Denetleme Kurulu tarafından denetlenecek.

CEZA HÜKÜMLERİ

Kanunun ceza hükümlerini düzenleyen maddelerine göre, B kotası şekeri bulundurmayan veya Kurul kararı dışında satan ya da bedelsiz devreden gerçek ve tüzel kişilere, bulundurmadığı veya elinden çıkardığı şeker miktarının, tespitin yapıldığı tarihteki fabrika satış fiyatı üzerinden hesaplanacak tutar kadar Kurulca idari para cezası verilecek.

C şekerini Kurul kararı dışında iç piyasada satan veya bedelsiz devredenler hakkında da idari para cezası uygulanacak.

Kanun ile şeker fabrikası kurulmasına yönelik kısıtlamalar da kaldırıldı. (aa)