RTÜK Yasası kısmen iptal

Anayasa Mahkemesi, 4756 sayılı Yasa'nın RTÜK'e TBMM tarafından üye seçimini düzenleyen hükmünü iptal etti.Anayasa Mahkemesi, 4756 sayılı Yasa'nın, RTÜK'e TBMM tarafından üye seçimini düzenleyen hükmü ile yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20'yi geçen radyo ve televizyonlarda bir gerçek veya tüzel kişinin veya bir sermaye grubunun sermaye payının yüzde 50'yi geçemeyeceğine ilişkin hükmünü iptal etti.Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile 119 ve 111 milletvekilinin 4756 sayılı Yasa'nın bazı maddelerinin iptali istemiyle ayrı ayrı açtıkları davaları birleştirerek karara bağladıklarını söyledi.Kılıç, RTÜK'e siyasi parti gruplarınca belirlenecek kontenjan doğrultusunda gösterilecek adaylar arasından TBMM Genel Kurulu'nca 5 üye seçimine ilişkin hükmü, Anayasa'ya aykırı bularak iptal ettiklerini bildirdi.Kılıç, yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20'yi geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda bir gerçek veya tüzel kişinin veya bir sermaye grubunun sermaye payının yüzde 50'yi geçemeyeceğine ilişkin hükmün de Anayasa'ya aykırı bulunarak, iptal edildiğini belirtti.Haşim Kılıç, iptal edilen hükümlerin gerekçeli kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girmesine de karar verdiklerini söyledi.Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç, açıklamalarının ardından basın mensuplarına kısa kararı dağıttı.Anayasa Mahkemesi'nin kararına göre, 4756 sayılı Yasa'nın iptal edilen hükümleri şöyle:- RTÜK'e siyasi parti gruplarınca belirlenecek kontenjan doğrultusunda TBMM tarafından 5 üye seçilmesini düzenleyen hüküm. Anayasa Mahkemesi bu hükmün yürürlüğünü gerekçeli kararın, Resmi Gazete'de yayımlanacağı güne kadar durdurdu.- RTÜK'ün Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun denetimine tabi olmasını öngören hüküm. Bu iptal hükmü, gerekçeli kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından başlayarak 6 ay sonra yürürlüğe girecek.- Gerçek ve tüzel kişilerin ilgili yayın kuruluşuna karşı tazminat davası açma hakkını içeren maddede yer alan “tazminatın miktarının 10 milyar liradan az olmamak üzere fiilin ağırlık derecesine göre belirlenmesini öngören” düzenleme. Yüksek Mahkeme, bu hükmün de yürürlüğünü durdurdu.- RTÜK'ün öngördüğü yükümlükleri yerine getirmediği, izin şartlarını ihlal ettiği, yayın ilkelerine ve yasada belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yaptığı gerekçesiyle yayını durdurulan programın yapımcısı ve varsa sunucusunun hiçbir ad altında başka bir program yapamayacağını öngören düzenleme. Bu iptal hükmünün kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasından 6 ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırıldı. - Radyo ve televizyonlardaki sermaye yapısını düzenleyen 13. maddenin (d) ve (e) bentleri iptal edildi, yürürlüğü de durduruldu. İptal edilen (d) bendi, yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20'yi geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda bir gerçek veya tüzel kişinin veya bir sermaye grubunun sermaye payının yüzde 50'yi geçemeyeceğini düzenliyor. Aynı bent, gerçek kişinin hisselerinin hesaplanmasında üçüncü derece dahil olmak üzere üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlara ait hisseler de aynı kişiye aitmiş gibi değerlendirileceğini öngörüyor.(e) bendi ise bir gerçek veya tüzel kişi veya bir sermaye grubu yüzde 50'den fazla hissesine sahip olduğu bir televizyon veya radyonun yıllık ortalama izlenme veya dinlenme payı yüzde 20'yi geçerse, Üst Kurul tarafından yapılan bildirimden itibaren 90 gün içinde ortağı bulunduğu televizyon veya radyodaki hisselerinin bir bölümünü halka arz ederek veya bir kısım hisselerini satarak sermaye payını yüzde 50'nin altına indireceğini hüküm altına alıyor. Aynı bentte, yıllık izlenme veya dinlenme oranının aşımı birden fazla televizyon ve radyodaki hisselerinin toplamı nedeniyle meydana gelmişse, bu oranı yüzde 50'nin altına indirecek biçimde yeterli sayıda şirketi satacağını öngörüyor. Bu yükümlülüğün ihlali durumunda kuruluşun yayın izninin iptal edileceğini hüküm altına alıyor.- “Televizyonda bölünerek ekran yoluyla ana program ile ilgili veya ilgisiz bilgiler veren konuları işleyen yayınların yapılamayacağı” cümlesindeki “ilgili” “veya” sözcükleri iptal edildi.İPTAL İSTEMİ REDDEDİLENLERAnayasa Mahkemesi'nin iptal isteminin reddine karar verdiği hükümlerden bazıları ise söyle:- Radyo televizyon ve veri yayınlarında “toplumda nefret duyguları oluşturan”, “korku salacak” yayın yapılmasını düzenleyen hükümler.- RTÜK'e bazı kurum ve kuruluşlarca gösterilecek adaylar arasından Bakanlar Kurulu'nca 3 üye seçilmesini düzenleyen hüküm.- RTÜK'ün öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve yasa da belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan radyo ve televizyon kuruluşlarına uyguladığı idari para cezasını Üst Kurul'un gelirleri arasında sayan hüküm.- Telekomünikasyon Kurumu'nun yükümlülüğü düzenleyen madde.- Cevap ve düzeltmeye ilişkin yayın yapmayan veya karar uygun yayın yapmayan veya geciktiren kuruluşun yayınlarından sorumlu en üst yöneticisi ile kuruluşun sahibi olan anonim şirketin yönetim kurulu başkanına 30 milyar liradan 90 milyar liraya para cezası öngören hüküm.- Yayın ilkelerine aykırılığın tekrarı halinde ulusal, yerel, bölgesel ve kablo ortamı ile radyo yayınlarını verilecek idari para cezasını düzenleyen hüküm.- Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne Atatürk İlke ve İnkılapları'na ve toplumu şiddete teröre etnik ayrımcılığa sevk eden veya halkı sınıf, ırk dil ve din, mezhep ve bölge farkı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik eden yayınlar yapılması halinde uyarı yapılmadan kurumun yayının bir ay süreyle durdurulacağını ve ihlalin tekrarı halinde ise süresiz durdurulacağını ve yayın lisans izninin iptal edebileceğini öngören hüküm.- Ulusal ve bölgesel frekans planlamalarını RTÜK'den alan hüküm. Anayasa Mahkemesi, 4756 sayılı Yasa'nın bazı maddelerinin iptal isteminde ise 5680 sayılı Basın Yasası ile değişiklik yapıldığı için ”konusu kalmayan istem hakkında karar vermeye yer olmadığını” karar verdi.Yüksek Mahkeme, RTÜK'e MGK Genel Sekreterliği'nin göstereceği adaylar arasından Bakanlar Kurulu'nca bir üye seçilmesine ilişkin hükmün iptal istemi hakkında, konusu kalmadığı için karar vermeye gerek görmedi.�