Okyanus araÅŸtırmaları uzayda yol gösterecek

Ä°nsanın derin okyanus araÅŸtırmalarında saÄŸladığı deneyimler, GüneÅŸ Sistemi'nin Dünya'yı çaÄŸrıştıran uydularının araÅŸtırılmasında kullanılacak. NASA'nın California-Pasadena'daki Jet Motorları GeliÅŸtirme Merkezi'nden astrofizikçi Torrence Johnson'un verdiÄŸi bilgiye göre, artık Dünya dışı okyanusları araÅŸtırma aÅŸamasına en azından tasarı düzeyinde girilmiÅŸ bulunuluyor. Amerikan Bilim Ä°lerleme DerneÄŸi'nin yıllık toplantısında konuÅŸan Johnson, "Okyanusbilim artık, yalnız Yer'e ait bir bilim deÄŸil" dedi. Bilim adamları, Dünya ve Ay büyüklüklerine yakın gökcisimleri olan Jüpiter'in Ganymedes ve Europa uydularıyla Satürn'ün uydusu Titan'ı, Galileo ve Cassini uydularından sonra da yeni sondalarla yakından incelemek için çalışmalar yapıyor.  GüneÅŸ Sistemi-Jüpiter ve uyduları araÅŸtırma uydusu Galileo'dan gelen veriler, çapı 3 bin 100 km olan Europa'nın sanıldığından 20 kat daha kalın "okyanus küresel buzlasıyla" kaplı olduÄŸunu gösteriyor. Galileo'nun görevi, yakın zamanda bitti.    GüneÅŸ Sistemi'nin en büyük uydusu olan ve 5 bin 260 kilometrelik çapa sahip Ganymedes, Dünya yarıçapından (6 bin 371 kilometre) bin kilometre küçük çapa sahip. Dünya'nın tek uydusu olan Ay'ın çapı ise 3 bin 468 kilometre.  Astmosferi Dünya gibi azot ve az metanla kaplı "donmuÅŸ benzin gibi denizlere sahip" Satürn'ün uydusu Titan'ın metan ve etandan oluÅŸan büyük bir okyanusla kaplı olduÄŸu düşünülüyor ve Titan'ın hidro-karbon okyanusuyla kaplı olması onu gelecekte uzay araÅŸtırmalarının en ilginç hedeflerinden biri kılıyor.  Galileo projesinden uzman Torrence Johnson, fay ve çatlaklar bakımından Ganymedes'in dünyaya benzerlik gösterdiÄŸini, bu bakımdan Galileo'nun yakın gözleminin kendilerine yeni bilgiler saÄŸlayabileceÄŸini" kaydetmiÅŸti.  Johnson, Europa'nın Dünya okyanuslarının iki misli su içerebileceÄŸini dahi söylüyor.  NASA, Jüpiter uydularının Galileo verileriyle incelenmesini bu yıl tamamlayacak ve Cassini aracı ile Satürn'e yönelecek. NASA, kütlesi Dünya'nın 316 katı, hacmi 1500 misli olan GüneÅŸ Sistemi'nin en büyük gezegeni Jüpiter'in uyduları Ganymedes ve Europa'ya ve Satürn'ün uydusu Titan'a yakın temas saÄŸlayacak robot uzay araçları göndermeyi planlıyor.  Jüpiter'in Ay kadar büyük uydusu Europa, evrende bugüne dek saptanmış, Dünya'ya en çok benzeyen gökcismi.  Europa okyanusunu örten küresel buzla, eskiden sanıldığı gibi 1 km kalınlığında deÄŸil, 19 km kalınlığında. Bunun altında da 95 km derinliÄŸinde okyanus olabileceÄŸi sanılıyor.  Gökbilimci Paul Schenk, "Derin deniz diplerinde güneÅŸ ışığı olmadan kimyasal enerjiyle yaÅŸamın var olduÄŸunu biliyoruz. YaÅŸamın, doÄŸada uygun birçok ortamda, en küçük girintide yeÅŸerebileceÄŸini biliyoruz. Bu pekala Europa okyanusu tabanında da mümkün" görüşünü aktarmıştı.  Ganymedes ve Europa'nın kilometrelerce kalınlıkta buzla kaplı okyanuslarının incelenmesi bundan sonraki aÅŸamada okyanusbiliminde olduÄŸu gibi radarla, daha sonra kuyu açma yöntemleriyle yapılabilecek. Koyu kırmızı sis katmanıyla çevrili Titan, Ganymedes'den sonra GüneÅŸ Sistemi'nde en büyük uydu. Satürn'ün en büyük uydusu Titan, bulutları ve yoÄŸun bir atmosferi olduÄŸu bilinen tek uydu. Titan'ı bu yıl içinde Cassini aracı inceleyecek. 7 yıl önce fırlatılan Cassini, Temmuz'da Satürn'e ulaÅŸacak.  Dünya'nın yarısı kadar olan Titan'ın azot atmosferinin yoÄŸunluÄŸu Dünya'nın kinin 4 katı.       HAYAT Ä°HTÄ°MALÄ° Cassini projesinin yöneticilerinden olan Arizona Ãœniversitesi astronomi bölümü öğretim üylesi Ralph Lorenz, "Titan, GüneÅŸ Sistemi'nde araÅŸtırılmamımÅŸ en büyük alandır" dedi.  Dünya teleskropları ve 14 yıldır görevdeki ilk yörünge teleskopu Hubble, Titan'ın kalın atmosferinden dalarak aydınlık ve karanlık bölgeleri saptayabildiler.  Lorenz, Titan'ın metan-etan hidrokarbonlarıyla oluÅŸan okyanus-deniz ve göllerinin gerçekten donmuÅŸ benzini andırdığını söyledi.  Bilim adamları, Titan okyanusunun derinlerinin engin su içerebileceÄŸine ihtimal veriyor.  Lorenz, böyle ortamda mikroorganizmaların hayat bulabileceÄŸini belirtti.  Hayat için gerekli aminositlerin, Titan'ın derinlerinden kaynaklanan volkanik gayzer hareketleriyle yaÅŸam bulabileceÄŸibelirtiliyor.       CASSINI-HUYGENS ARACI NASA ile Avrupa Uzay Dairesi'nin (ESA) ortak yapımı olan Satürn gezegenini inceleyecek uzay sondası Cassini-Huygens aracı, 1997'de fırlatıldıktan sonra çizdiÄŸi çok geniÅŸ rotasıyla Satürn'e yaklaşıyor.  3 milyar 400 milyon dolarlık projeyle uzaya gönderilen Cassini, insansız uzay araçları arasında en pahalı olanı.       1973'TEN BERÄ° Toplam 7 yıllık Satürn yolculuÄŸuna çıkan ve Aralık 2000'de Jüpiter'in yanından uçan Cassini-Huygens'de uygulandığı gibi, NASA, 1973'ten beri gezegenlerin (Dünya ve Venüs) kütleçekimini uzay araçlarını hızlandırmak için kullandı.  Cassini, plutonyumu itici-aracı sevkedici kuvvet olarak kullanmıyor, 12 ayrı cihazının gereksindiÄŸi elektrik, plutonyumun ışıması (radyoaktif erime) sayesinde saÄŸlanıyor.       TÄ°TAN'IN CAZÄ°BESİ  Cassini-Huygens Temmuz 2004'te Satürn'e vardığında, aracın ünlü astronom Huygens'in adını taşıyan bölmesi Cassini'den ayrılarak Satürn'ün en büyük uydusu Titan'a iniÅŸ yapacak.  Titan, astronomları en çok büyüleyen büyük gökcisimlerinden biri. Çok soÄŸuk da olsa Titan, Dünya'ya jeolojik ve atmosfer yapıları bakımından çok benziyor.      CASSINILER-HUYGENS  Cassini, adını, Ä°talyan asıllı Fransız astronomu Gian Domenico Cassini'den alıyor ve üç kuÅŸak baba-oÄŸul-torun astronom Cassiniler'in hatırasını yaÅŸatıyor.  Domenico Cassini, Satürn'ün A ve B halkaları arasındaki karanlık aralığı (Cassini bölümü) keÅŸfettti ve gezegenin dört uydusunu belirledi.  HUYGENS Cassini sondasının Titan'a inecek cihazının adını aldığı Felemenkli fizikçi, matematikçi ve astronom Lahey doÄŸumlu Christiaan Huygens (1629-1695) ise ışığın dalga kuramını buldu, Satürn'ün halkalarının gerçek biçimini keÅŸfetti, dinamik bilimine özgün katkılarda bulundu ve Titan'ı keÅŸfetti.Â