Mükemmel uyumun formülünü bulan Ä°stanbul bu özelliÄŸini yeniden gösterecek

Ä°stanbul’un 2010’da Avrupa Kültür BaÅŸkenti olması için devlet, sivil toplum örgütleri, yerel yönetim ve özel sektör elbirliÄŸi içinde çalışıyor.Türkiye’de ilk kez DışiÅŸleri Bakanlığı’ndan Ä°stanbul ValiliÄŸi ve BüyükÅŸehir Belediyesi’ne; Kültür Bilincini GeliÅŸtirme Vakfı’ndan Reklamcılar DerneÄŸi’ne; Ä°stanbul Kültür Sanat Vakfı’ndan Ä°TO’ya; Açık Radyo’dan Tarih Vakfı’na her kesimin temsilcilerini buluÅŸturan bir organizasyon gerçekleÅŸtirildi, başına Nuri ÇolakoÄŸlu geçti. Ä°stanbul’un kültür baÅŸkenti seçilmesi, Avrupa Kültür BaÅŸkenti olmayı hak ettirecek yeni projeler üretilmesine baÄŸlı. Avrupa Kültür BaÅŸkenti Projesi Yürütme Kurulu BaÅŸkanı ÇolakoÄŸlu ‘Herkesten proje bekliyoruz’ diyor. Avrupa BirliÄŸi’ne Ä°stanbul’u anlatmak için hazırladığınız baÅŸvuru dosyasına neden ‘Uyumun Yeniden Kurulması’ baÅŸlığını seçtiniz?- Ä°stanbul üç imparatorluÄŸun baÅŸkenti oldu. Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu, Roma ve Bizans’ın geleneÄŸini devraldı, uluslarüstüydü. En önemli özelliÄŸi bünyesindeki farklı grupların kimliklerini korumasına, uyum içinde yaÅŸamasına olanak saÄŸlayan, çatışmayı önleyecek yönetim anlayışına sahip olmasıydı. Bu sayede asırlar boyunca cazibe merkezi oldu. Farklı coÄŸrafyalardan beslendi. Osmanlı büyürken kente akan servet toplumun iyi yaÅŸamasını, kentin güzel eserlerle bezenmesini saÄŸladı. Farklı dinlere mensup cemaatlere tanınan özgürlükle, kozmopolit ve kültürlerarası uyum yaratan, uzun bir dönem yaÅŸandı. Hatta bir dönem bu kent engizisyondan kaçan Ä°spanyol Musevilerine, Macar ve Polonyalı bağımsızlık savaşçılarına kucak açtı. Bu mükemmel uyum günümüz dünyasında hoÅŸ bir anı olmanın ötesinde, en çok eksikliÄŸi duyulan uygarlıkların buluÅŸması arzusunu simgeliyor. 40 yıl önce kentin deÄŸerlerine sahip çıkan 1.5 milyon kiÅŸi yaşıyordu Ä°stanbul’da. Aradan geçen zamanda nüfusu 10 kat artan, yeni sakinlerince yaÄŸmalanan bu ÅŸehir Avrupa Kültür BaÅŸkenti olabilir mi?- Bizans’ın bir döneminde nüfus 500 bin, yüzyıl sonra 50 bine inebiliyor. 16. yüzyıldaki nüfus patlaması sonrasında kent giriÅŸleri kontrol altına alınıyor, göç yasağı getiriliyor. Bugün de çok kalabalık bir kentte yaşıyoruz. Ama 90’lı yılların küreselleÅŸme süreci, Ä°stanbul’a SoÄŸuk SavaÅŸ sonrasında yitirdiÄŸi uluslararası etkiyi hızla geri kazandırmaya baÅŸladı. Kent yeni merkezler ve ulaşım olanaklarına kavuÅŸurken, büyük ölçüde yeniden yapılandı. Aynı süreçte çevre bilinci, sivil toplum hareketleri, átıl mekanlara yeni iÅŸlev kazandırma, uluslararası organizasyonlar gibi kavramlarla tanışırken, kültürel ve sanatsal etkinliklerin de güncel hayattaki ağırlığı arttı. Ä°stanbul giderek her alanda uluslararası bir merkez olmaya doÄŸru giderken, ihtiyaç duyulan sıçrama olanağını da ÅŸimdi Avrupa Kültür BaÅŸkenti adaylığıyla buluyor. Avrupa Kültür BaÅŸkenti olması Ä°stanbul’a ne katacak?- Aslında bu son 50 yılda iÅŸbilmezliÄŸin, paragözlüğün, talancı zihniyetin talan ettiÄŸi Ä°stanbul’u geri kazanım projesi olacak. Tarihi anıtları, semtleri kurtarmakla kalmayıp onlara yeni iÅŸlevler verecek. ÖrneÄŸin, Ä°stanbul dünyada ikonanın merkezi olmasına raÄŸmen bir tane bile ikona müzesine sahip deÄŸil. Aya Ä°rini’nin arkasındaki tarihi eseri restore ederek burayı bir ikona müzesine dönüştürmeyi hedefliyoruz. Kültür Bilincini GeliÅŸtirme Vakfı’nın hazırladığı Edirnekapı ve Ayvansaray Semtleri Projesi’yle bu bölgedeki ayazmalar, kiliseler, sinagoglar, saraylar, zindanlar, cami ve mescitler olduÄŸu gibi onarılıp Ä°stanbul’a kazandırılacak. Fener ve Balat Projesi’nin hızlanmasına destek verilecek. Süleymaniye için seferberlik ilan edilecek. SilahtaraÄŸa Havagazı Fabrikası müzeye dönüştürülecek. Kamondo Anıt Mezarı ihya edilecek. Zeytinburnu Kültür Adası zenginleÅŸtirilecek. Ä°stanbul’un tarihi semtleri onarılırken insanların hayat koÅŸullarının da iyileÅŸtirilmesi, rehabilite edilmesi saÄŸlanacak. Bu bölgelerdeki kütüphaneler, spor sahaları, yeÅŸil alanlar, okullar, viraneye dönmüş sokaklar ve evler elden geçirilecek. Ve tüm bunlar belirli bir takvim içinde, sırayla ya da paralel olarak hızla yapılacak. Hangi kentler Kültür BaÅŸkenti oldu?- Avrupa Kültür BaÅŸkenti (AKB/ECC) giriÅŸimi, 1985’te zamanın Yunanistan Kültür Bakanı Melina Mercouri’nin önerisiyle Avrupa Konseyi’nce baÅŸlatıldı ve ilk baÅŸkent Atina oldu. Milenyuma kadar her yıl bir kent kültür baÅŸkenti olarak seçildi. Sırasıyla Floransa, Amsterdam, Berlin, Paris, Glasgow, Dublin, Madrid, Anvers, Lizbon, Lüksemburg, Kopenhag, Selanik, Stockholm, Weimar kentleri baÅŸkentliÄŸi hak etti. 2000’de milenyum ÅŸerefine seçilen baÅŸkentlerin sayısı artırıldı. Krakov, Avignon ve Prag dahil dokuz kent kültür baÅŸkentliÄŸine layık görüldü. AB Konsey ve Parlamentosu’nun 25 Mayıs 1999 tarihli ortak kararı uyarınca aday kent listesi 2005-2019 yılları arasında AB üyesi olmayan ülkeleri kapsayacak biçimde geniÅŸletildi. Avrupa Komisyonu’nun teklifi, Avrupa Konseyi’nin onayıyla bir Avrupa ülkesinin yanı sıra AB üyesi olmayan ülkeden de ikinci kültür kenti seçilebilecek. Aralarında iletiÅŸim oluÅŸturacak projeler hazırlamakla yükümlü olacaklar. Geçen yılın baÅŸkenti Genova ve Lille’ydi. Bu sene Ä°rlanda’nın Cork kenti seçildi. Seneye ise Yunanistan’dan Patras listeye girdi. 2010’da ise Almanya ve Macaristan’dan BudapeÅŸte’nin yanında Türkiye’nin de ÅŸansı var. Aday ÅŸehrimiz Ä°stanbul. Her üç aday kent 2005 Kasımı’na kadar AB Komisyonu’na proje dosyalarını sunacak, 2006’nın mayıs ayında AB Parlamentosu, AB Konseyi, AB Komisyonu’ndan ikiÅŸer, Bölgeler Komitesi’nden bir temsilciden oluÅŸan seçici kurul önünde dosyalarının savunmasını yapacak. Adaylık bu aÅŸamadan sonra kesinlik kazanacak. Üç kent birbirleriyle yarışmayacak. Seçici kurul projeleri deÄŸerlendirecek. ‘Avrupa Kültür BaÅŸkenti’ kriterlerini projelerine yansıtabilirlerse üç kentin tümü kültür baÅŸkenti olabilir.Dileyen herkes bu süreç için proje üretebilir mi?-Herkesten proje bekliyor ve bunu buradan ilan ediyorum.BU KONULARDA PROJELERÄ°NÄ°Z BEKLENÄ°YORKentte geliÅŸen ortak sanat akımlarının tanıtımı Müzik, dans, tiyatro, görsel sanatlar, sinema gibi sanat etkinliklerinin organizasyonu, tanıtımı ve idaresinin geliÅŸtirilmesi Kentin tarihinde, kültüründe önemli rol oynamış olayların ve ÅŸahsiyetlerin Avrupa kamuoyuna tanıtılması Sanatta yenilikleri destekleyen, yeni kültürel eylem ve diyalog biçimlerini oluÅŸturan etkinliklerin düzenlenmesi Kente ait sabit ya da taşınabilir sanat eserlerine, ürünlerine eriÅŸimi kolaylaÅŸtıracak çözümler Gençleri sanata yakınlaÅŸtıracak, sosyal birlikteliÄŸi artıracak kültürel projeler Ä°ÅŸitsel/görsel araçları, bütün medyayı devreye sokacak, birden fazla dil kullanarak planlanan etkinlikleri geniÅŸ kitlelere ulaÅŸtıracak projeler Ä°stihdamı, turizmi artıracak projeler Kültürel mirası koruyacak halk ve ziyaretçileri akılcı uzlaÅŸma zemininde buluÅŸturacak yaratıcı çözümler Mimari miras ile yeni kent planlaması stratejilerini buluÅŸturacak projelerin organizasyonu Avrupa kültürü ile dünyanın diÄŸer bölgelerine ait kültürler arasındaki iliÅŸkiyi geliÅŸtirecek ortak projeler/ etkinliklerBÃœYÃœK BULUÅžMA TEKRAR GERÇEKLEÅžECEKMükemmel uyumun formülünü bulan Ä°stanbul, ÅŸimdi bu özelliÄŸini yeniden vurgulamak istiyor. Kenti yeniden keÅŸfetmenin, zenginliÄŸini insanlık düşlerine aktarmanın yolu, yaÅŸanan tüm travmalara karşın Ä°stanbul’un genlerinden silinmeyen mükemmel uyum formülünü yeniden kurgulayıp, geçmiÅŸteki büyük buluÅŸmanın tekrar gerçekleÅŸebileceÄŸini göstermekten geçiyor.Ä°STANBUL’U GERÄ° KAZANACAÄžIZÄ°stanbul, efsanevi Anka KuÅŸu gibi zamanın yıkımına karşı koyarak tarih boyunca her defasında kendi küllerinden kendini yarattı, durmadan yeniden kuruldu. Her yüzyılda yeni çehreye büründü. KuÅŸatma, saldırı, salgın, yangın, deprem, göçle yeniden fethedilme, yıkım, yeniden iskán, çöküş atlattı. Ama hálá ayakta. Son 50 yılın olumsuzluklarını da aÅŸacak, kente yeni çekidüzen verenleri de kendine uydurup, üzerindeki tozu toprağı silkeleyerek eski görkemine kavuÅŸacak.Çünkü bitmez tükenmez bir dinamizme sahip.Â