Mükemmel şirketlerin sırları
Güncelleme Tarihi:
<B>Mine KILIÇ</B>
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 23, 2004 23:18
Fortune Dergisi son sayısında dünyanın en büyük şirketlerini açıkladı. İlk sırada cinsel ayrımcılık davasıyla gündeme gelen perakende devi Wal-Mart, ikinci, üçüncü ve dördüncü sırada petrol devleriBP, Exxon Mobil, Royal Dutch/Shell Group ve beşinci sırada otomotiv şirketi General Motors var. Geçtiğimiz yıl, farklı sıralamayla olsa da ilk beş (hatta 10) sırayı paylaşan bu şirketler arasında hangisi ‘mükemmel’ diye baktığımızda yanıt ‘sıfır’. Bu şirketlerden hiçbiri ‘mükemmel şirket’ kategorisinde değil, yalnızca ‘iyi’ler.
*
Peki mükemmel şirketler hangileri? İşte sıralama: Abbott (ilaç), Circuit City (perakende), Fannie Mae (emlak finansmanı), Gilette (tıraş bıçağı), Kimberley-Clark (kişisel temizlik ürünleri), Kroger (perakende), Nucor (çelik), Philip Morris (sigara), Pitney Bowes (baskı ve dijital doküman), Walgreens (sağlık ürünleri), Wells Fargo (bankacılık ve yatırım danışmanlığı).
Mükemmel şirketleri ortaya çıkaran kişi ise araştırmacı ve yazar Jim Collins. Geçtiğimiz beş yıl içinde ABD kökenli bin 400 şirketi ekibiyle birlikte incelemiş. Sonuçları ‘İyiden Mükemmel Şirkete’ kitabında açıklamış. Kitap kısa sürede ABD’nin en çok satan iş hayatı kitabı olmuş. Boyner Yayınları bu kitabı Türkçe’ye kazandırdı.
*
Collins, mükemmel şirketleri bulmak için şu kriterleri göz önüne almış: Şirketler hakkında son 50 yılda çıkan makaleler, anahtar görevde bulunan yöneticilerle mülakatlar, yöneticilere verilen ücretler, iş stratejileri, şirket kültürleri, tensikatlar, liderlik tarzları, cirolar, finansal göstergeler...
Mükemmel şirketleri ‘diğerlerinden’ ve ‘iyi’ şirketlerden ayıran özellikler şu şekilde ortaya çıkmış:
İyiden mükemmele dönüşmüş 11 şirketin 10’unun CEO’su (İcra Kurulu Başkanı) şirketin içinden gelmiş (ithal, transfer yok).
Şirketin iyiden mükemmele dönüşmesiyle, yöneticilerin ücret ve diğer gelirleri arasında özel bir bağlantı yok (yöneticiler daha çok kazandıkça daha başarılı olmuyor).
Mükemmel şirketler uzun vadeli planlamaya diğerlerinden daha çok zaman ayırıyor.
Teknoloji ve teknolojinin neden olduğu değişimler, iyiden mükemmele dönüşümü ateşleyen bir etken değil. Teknoloji dönüşümü hızlandırsa da dönüşüm yaratmıyor.
Şirket satın almaları ve birleşmeler, iyiden mükemmele dönüşümü ateşlemiyor. İki vasat şirketin birleşmesinden mükemmel şirket çıkmıyor.
Bu şirketler değişimi yönetmek, çalışanları motive etmek, elemanların şirkete bağlılığını artırmak gibi konularla pek ilgilenmiyor. Doğru koşullar altında bağlılık, motivasyon gibi sorunlar kendiliğinden ortadan kalkıyor.
Mükemmel şirketlerin tümü makro ekonomik olarak iyi sektörlerde faaliyet göstermiyorlar. Hatta bazıları kötü sektörlerdeler. Bu şirketlerin mükemmelliği koşulların değil, bilinçli tercihlerin ürünü.
*
Mükemmel şirket listesindeki sigara şirketi dikkatinizi çekmiş olabilir. Philip Morris’in nasıl olup da mükemmel olabildiği elbette benim gibi diğer sigara düşmanlarının da kafasına takılan bir soru işareti. Yazarın bu konudaki görüşü özetle şöyle: Şirketin başarısına etki eden şey, değerlerinin ne olduğu değil, ne olursa olsun o değerlere sahip çıkma gücüdür. Hazmetmesi oldukça zor bir bulgu ama eldeki verilere göre tamamen doğru. (Yazar, Philip Morris’in 34 yıldır olağanüstü performans gösterdiğini de belirtmiş).
*
Peki, iyi şirketi mükemmele dönüştüren mükemmel liderler kimler?
Haftaya anlatacağım...
Peki mükemmel şirketler hangileri? İşte sıralama: Abbott (ilaç), Circuit City (perakende), Fannie Mae (emlak finansmanı), Gilette (tıraş bıçağı), Kimberley-Clark (kişisel temizlik ürünleri), Kroger (perakende), Nucor (çelik), Philip Morris (sigara), Pitney Bowes (baskı ve dijital doküman), Walgreens (sağlık ürünleri), Wells Fargo (bankacılık ve yatırım danışmanlığı).
Mükemmel şirketleri ortaya çıkaran kişi ise araştırmacı ve yazar Jim Collins. Geçtiğimiz beş yıl içinde ABD kökenli bin 400 şirketi ekibiyle birlikte incelemiş. Sonuçları ‘İyiden Mükemmel Şirkete’ kitabında açıklamış. Kitap kısa sürede ABD’nin en çok satan iş hayatı kitabı olmuş. Boyner Yayınları bu kitabı Türkçe’ye kazandırdı.
*
Collins, mükemmel şirketleri bulmak için şu kriterleri göz önüne almış: Şirketler hakkında son 50 yılda çıkan makaleler, anahtar görevde bulunan yöneticilerle mülakatlar, yöneticilere verilen ücretler, iş stratejileri, şirket kültürleri, tensikatlar, liderlik tarzları, cirolar, finansal göstergeler...
Mükemmel şirketleri ‘diğerlerinden’ ve ‘iyi’ şirketlerden ayıran özellikler şu şekilde ortaya çıkmış:
İyiden mükemmele dönüşmüş 11 şirketin 10’unun CEO’su (İcra Kurulu Başkanı) şirketin içinden gelmiş (ithal, transfer yok).
Şirketin iyiden mükemmele dönüşmesiyle, yöneticilerin ücret ve diğer gelirleri arasında özel bir bağlantı yok (yöneticiler daha çok kazandıkça daha başarılı olmuyor).
Mükemmel şirketler uzun vadeli planlamaya diğerlerinden daha çok zaman ayırıyor.
Teknoloji ve teknolojinin neden olduğu değişimler, iyiden mükemmele dönüşümü ateşleyen bir etken değil. Teknoloji dönüşümü hızlandırsa da dönüşüm yaratmıyor.
Şirket satın almaları ve birleşmeler, iyiden mükemmele dönüşümü ateşlemiyor. İki vasat şirketin birleşmesinden mükemmel şirket çıkmıyor.
Bu şirketler değişimi yönetmek, çalışanları motive etmek, elemanların şirkete bağlılığını artırmak gibi konularla pek ilgilenmiyor. Doğru koşullar altında bağlılık, motivasyon gibi sorunlar kendiliğinden ortadan kalkıyor.
Mükemmel şirketlerin tümü makro ekonomik olarak iyi sektörlerde faaliyet göstermiyorlar. Hatta bazıları kötü sektörlerdeler. Bu şirketlerin mükemmelliği koşulların değil, bilinçli tercihlerin ürünü.
*
Mükemmel şirket listesindeki sigara şirketi dikkatinizi çekmiş olabilir. Philip Morris’in nasıl olup da mükemmel olabildiği elbette benim gibi diğer sigara düşmanlarının da kafasına takılan bir soru işareti. Yazarın bu konudaki görüşü özetle şöyle: Şirketin başarısına etki eden şey, değerlerinin ne olduğu değil, ne olursa olsun o değerlere sahip çıkma gücüdür. Hazmetmesi oldukça zor bir bulgu ama eldeki verilere göre tamamen doğru. (Yazar, Philip Morris’in 34 yıldır olağanüstü performans gösterdiğini de belirtmiş).
*
Peki, iyi şirketi mükemmele dönüştüren mükemmel liderler kimler?
Haftaya anlatacağım...